Kawlram Tlawnnak Dairy - Mai Esther Dimte (HLD)

Pathian dawtnak thawngin caan saupi tlung ding in kai timtuah mi cu kum hra hnu lawngah ka tlung kho ih kai lunghmuih ngaingai. Ka khualtlawnnak lamtluan ah ka ruahnak hnak in a ol-ai tuk ih harsatnak, damlonak, ih hmuh khop lo tibantuk in ka um lo ruangah ka lungawi ngaingai. Keimah te lawng tlun ka rak i rel ringring mi kha Pathian nih rem a ti lo ih ka innsungkhar pa thawn nuam le sunglawi ten an kan tlun ter kho ruangah ka lungawinak a zual sin. Minung nih khua cu kan khaang lengmang ko nan a kim ter tu cu Pathian lawng a si (Thufim 19:21).

Laihriphumnak le tthanliannak khuaram lam panh ding in timtuahnak tampi kan nei. Kan rianttuannak in kan pa thawn thlakhat veve khuanh kan lak. Cun, vanzamleng ticket tlun/kal cah kan cawk cia. Cu dih in kan pa cu American a si ruangah kawlram lut nak ding visa kan sok. Ticket cu agent ah va kal hau lo in Internet cung in kan mai duh mi ni thla le caan kan hril ih kan cawk. Visa khal cu kanmah va kal hau lo in post office in kan pa visa soknak form, passport ca-uk, vanzamleng ticket, license photo pakhat, tangka $50.00 le tacik milukhawng benh cia mi ca-ik pakhat kan kuat. Cucu zarhkhat hnu ah kan hnenah kimcang ten an rak kan kuat dih sal. Cutin kan caan cu a nai tuk cang ruangah kan thilri kan i timtuah. Kan kal duh mi, kan tuah duh mi le kan ton duh mi tete program kan suai. Cutin sungkhat unau pawl thawng kan thanh hni.

January 31st a hong kim ih airport lam panh in kan pok. Ram leng khual tlawn ding ah hin mi pakhat nih kg 46 (100 lbs) i phurh kho a si. Cui lengah kan kut in kan ken kho mi bag fate pahnih kan i kenh kho hrih. Kanmah hawl nupa lawng ih kan thil cu a tam tuk lo nan mi nih an kan kuat mi tete an um phah ruangah kan ken kho mi kg leng kan lanh ruangah $175 liam bet kan hau. Kan thil a seu kan sum ih $100 lawng kan liam. Cutin vanzamleng cungah cun kan kai ih kan zam. Nazi pahnih hrawng kan zam ah rawl an kan pek. Cun kan i hngilh ih tlawmpal ah rawl an kan pek lala. Cutin nazi 11 sung kan zam hnu ah kan vanzamleng pi a engine hngat ter in a sung thianhlimh a hau an ti ih S. Korea International Airport ah nazi pahnih sung kan i hnga. Cunah cun kan zaten an kan ttum ter dih ih an ttheh in an kan kai ter dih sal. Cutin nazi paruk sung kan zam lala ih Singapore kan tiang. Nazi pakhat kan i hngat hnu ah kawlram lam panh in kan lan. Nazi panga kan rau. February 2nd ih Yangon International Airport kan tian bak in kawlram kan tian cang ko hmen hi ti kan i fian nak bik cu an zunhmun in a si. A cungsang ih to si lo in a tangniam ih to a si cang. US kan suak lio ih kan i hruh mi angkileng lum pipi cu kan i hruh kho nawn lo ih a ken in kan ken cang. Cutin Immigration line ahcun kan dir ih kan ttheh veten kan thil kan va hlam. A leng in duhdawt mi sungkhat le hawikomh nih hnisiamsi ten an rak kan don. A sunglawi tuk! Kan i ngai tuk nak le kan lungawi tuk nak ah kan mitthli lehlam a tla dih. Kan i ttah-hnih dih.

Yangon ah kan tian sun le a thaisun kan caam. A thaisun zaanlam February 3rd  in Kalaymyo lam panh in kan lan. It lo sing lo in kan lan thluahmah ih February 4th sunhnu nazi 2:30pm ah kan ruun inn pi kan tiang. Kum saupi tlung lo in ram dang ah ka um lawng si lo in cui sung ah ka pa nih rizung mual a rak kan liam tak tikah lungawinak le ngeihsiatnak ai cem. Kai nuam tuk ih ka ngeih khal a sia tuk ve. Cutin ka thinlung ten kan ttap lengmang nan ka nu le ka nau le an ngeih a sia tuk ve lai ih an ttap dih pang lai ka ti ih a si kho sung in kai sum. Ai ngai tuk cang mi nu le fa, u le nau caan saupi hnu ih von i ton sal cu caan eh a ol taktak. Nazi a kim manh le ni a liam manh khal kan thei manh dah lo. Ka nu nih vok pahnih an kan thah ih cutin sungkhar zaten le duhdawtmi Kalaymyo um kan khua pawl le kan kohran mi seukhat pawl thawn zaanriah hiil khawmnak kan nei kho. Kum saupi kan i tthen hnu ah damten kan i tonsal ruangah lungawi thu kan sim ko nan sungkhar kan kim nawn lo ruangah mitthli cu kham awk a rak ttha ve lo. Hawikomh dawt le sungkhat unau tla inntungten len vima hni kan duh tuk ko nan kan caan a tawi tuk ruangah rawl ei an kan sawm nak inn tete lawng kan leng kho. Rawl ei an kan sawmtu vialte khal kan kal kho dih lo ih kan hmaisong phah hni nan an kan theihthiam ruangah kan lungawi. A sukso cu a hlan bantuk in setbing, site-kaa le rang leng thawn i her a si nawn lo ih motorcycle le tungbing car lawngten i sokher si cang kaw mi nih phurh som le thiarhnuk som in caan kan hmang. Kalaymyo cu a rak tthangso taktak. Kan rak um lio ih innhmun lawng pawl cu inn le lo tthattha thawn an rak khat dih ih khuasung ah motor, motorcycle le tungbing cu kianh cawk lo in an rak tam. Mi-point (traffic light) tla a rak um ve cang. Lam khal kat-ta-ya an rak phah dih ih i sawhherh a nuam ngaingai cang. Leikhu cu a tam tuk hrih ko. Bazaar um dan le dawr pawl an um dan cu anmah kel an rak si ko nan dawr khaan le a neitu an rak karh deuh ruangah hril ding a rak tam deuh ve. Cozah sizung cu a lak in um kho a si ko nan si-ai a leng ih an cawk ter mi pawl a tam tuk ruangah private siikhaan le sizung fate a panh tu an rak tam deuh in ka hmuh. Meisa khal a cozah nih nazi 24 sung a pek mi a um ih mi zapi nih cun an ngah kho hrih lo nan a tam deuh nih cun an ngah cang ih khuasung khal simzing ah a tleuvaang ngaingai cang. Fimthiamnak lam khal ah private tlawnginn tete hmuh ding a um hnuaihni cang. Mipum khal an rak tam tuk cang in ka hmuh. Caankarlak ah Kanaan khua, Khampat myo ah kan pa tei sungkhat pawl kan va tlawng ih zaanhnih kan va riak. Kan caam sung cu innkhat ten mileng kan nei. Khuai an rak zuat mi tla an sim ih cutin khuaiteba tla thaw ten kan ei khat hni. Vok tla an rak kan thah ih cutin nuamten caan kan hman hnu ah Kalaymyo ah kan ra kir sal. Lam a ttha tuk ih khualtlawn a nuam ngaingai.      

Cutin nuamten Kalaymyo ah caan kan hman hnu ah Falam lam panh in mawtaw in kan kal. Lam kenkip cu Japan bomhnak in an rak remh ih kan dir vima. Lam tawt tu tteng nih an kan kham ih an ttheh hlan lo kan hngak ih cutin mawtaw cungah a to na, a ttum ih khuaram a cuan na tin caan kan hmang. Veikhat an kan kham ah hin minute 10-15 hrawng kan rau. Zunsuak mi nih lamkam ah leikhu lak ah thawh a si ih ningzakpang nawn cah cun ciip a hau. Kan kal ih Varung kan tian ah thaithawh ei a si ih cutin kan lan thluahmah ih Falam cu tluangten kan hong tiang. Falam cu puai dingah lam le lek-tthek tung pawl an rak remh ih khuasung ih leikhu cu hrial awk ttha lo in a khat. A suk a so ke in i sokher si kaw kan baangcei ngaingai. Sungkhat unau thar thawn i hmuhton le caan hman khat cu a nuam ka ti ko nan an khuasung tidai a har tuk mi le a sukso tuk mi cu umtlannak ah a har ka ti tuk. Falam cu ka rak um dah nak khua a si lo ruangah a rak i thlen le thlen lo sim awk ka thei lo. Kan pa nih cun amah tawkten a rak tthangso tuk a ti.

Zaanhnih kan riak hnu ah khua ah kan hong kai. Kan khua le Falam hi peng 22 ai hlat ih mawtaw in kan kal ah nazi pakhat le seu kan rau. Khua kan hong tian cu pakhat hnu pakhat nih kan za an ra kan tlaih ih an ra kan leng. “Ai ee...mithi le minung i hmu sal bang in” mi an ti ih kut thlah thiam lo in mi kut an tlai. Cutin USA um an fanau le sungkhat unau thuhla an kan deih ih kan theih tawk kan i simruah. Falam le Hakha ih khualtlawng ding mi nih kan tlun ding an theih ruangah an rak ttul ih an rak kan hngak. A sunglawi ka ti tuk! Hitluk in an kan duhdaw in kanmah hmuh lai an i caang tuk nan tlunzoh phurh awk hmanh kan nei hni lo. Thinlung hmutu Bawipa tu nih damcahnak le sansaunak thlasuah ron pe hni hram ko seh tihi ka thlazaa cam nak a si. Khua ah zaanhnih kan riak ih sun thawn zaan thawn innkhat ten mileng kan nei. Kanmah nih inntungten va len hni hau lo in anmah hoi nih an ra kan leng hni ih thunuam rel in cutin nuamten caan kan hmang khat hni. Kan pa ih a pa Pu Leng Uk nih le ka pate Pu Vai Thang Lian nih vok tla an rak kan thah ih an cungah kan lungawi ngaingai. Cutin Falam ah kan kirsal ih Falam ah kan pa ih a pi (a nu’i nu) nih vok pahnih an rak kan thah lala. Cui program kan hman dih ih a thaisun ah khualam mino pawl nih hong kir sal ding in an kan sawm ruangah el siang lo ten kan hong kir sal. USA in Master's degree ka ngah kho ruangah vok an rak ka thah ih thusimnak le thuruat khawmnak in caan kan hmang kho. Mino nih hibantuk in mi sunhloih an thiam mi hi uar an um ngaingai ka ti. Hmailamcaan khal ah pehzulh in tuah kho ringring dingah thil ttha tuk mi a si ka ti. Falam in khua tiang kan tlunkalnak tiang an kan tawlrel sak dih ih nawsahrum in program an rak suai mi tlamtling ten sawmmi vialte an suak kho dih mi cungah ka lomh hni ngaingai. Kan khua hi hruaikai le kurit har mi kan si lo nak fiangtuk in a lang. Falam in Pu Bawi Pian nih an kan kalpi kho ruangah a cung ah kan lungawi ngaingai. Tawlreltu le caanpe in an kan telpi tu vialte cungah lungawinak sim cawk lo kan nei. Pathian ih an eh-heunak vialte cu a letsawmzaa in thlasuah pe sin hni hram ko seh! Tuarthlua tlang thlacamnak, Tluang Lin bualrawn le Tlawnginn pi tla kan va zoh. Remh ding le tuah ding tampi an um. Khuasung cu Korea canphiau thawn innthar rak satu an tam tuk ih a rak i dawh ngaingai. Khua an mawi ter rori. Khuasung minung pawl ka zoh hni tikah tar siava ka hmu hni lo. A rak tar tuk ding ah ka rel mi pawl an rak nonal tuk hrih ih ka hnangam ngaingai. Kan khua mi sung in lamtawt tu tteng neitu le mawtaw neitu tla tampi an rak um ih lungawi um tuk ka ti.

Hitin nuamten caan kan hman hnu ah Falam ih puaipi zawh dingah kan kal sal ih cutin puai ttheh tiang Falam ah kan um. Falam um kan khua pawl inn khal kan leng kho dih hni ih zaanriah hiil khawmnak khal kan nei kho ih kan diriam ngaingai. An cung cio ah lungawinak tampi kan nei. Puai nuamten kan hman hnu ah Kalaymyo ah kan kal sal ih zaanhnih kan riak hnu ah Yangon ah kan lan. 

Cutin Yangon ah zaan thum kan riak hnu ah USA ah kan kir sal. Pathian lamhruainak thawng in tluang le dam ten Los Angeles khua, California peng, USA ram cu March 2nd, 2017 zinglam 6am ah kan tiang. Siaherh tu sungkhat unau nih an kan kenh mi sihmui, sawmte, phiang, aittek, sakhi sa le sia sa pherh, anthur caar le tualhmawng caar tibantuk pawl cu immigration nih an duh lo ruangah post office in kan kuat dih. Mayan-ti an timi hai bantuk a fate ih a thur taktak mi cuai seu kan i phurh ih cucu kan ruah cia bang in custom nih an kan hlonh sak dih ngaingai. Kan khualtlawnnak ah lam an kan hruai ih damcakten an kan kilveng tu kan Pathian hnen ah kan lungawi a awi tuk! Culawng hmanh si lo in vok pariat rori a rak kan thah ih a rak kan dong tu vialte an zate cungah kan lungawi tuk fawn. Kan tlunkal nak ah laksawng an kan tthen tu tete le rawl ei an kan sawm tu tete nan zate cung khal ah lungawinak sim cawk lo kan nei a si. Hi kan khualtlawnnak ah thlacamnak in a rak kan bawmtu zumtu unau nan zate cung khal ah kan lungawi ngaingai. Nan zate cungah lei thlasuah, van thlasuah famkim um hram sehla ngandamnak, hlawhtlinnak le sansaunak thlasuah cu kan biak Pathian nih in pe cio hram hni ko seh tiah thlazaa kan in cam sak a si. Bawipa nih damten ton kho nak caan ttha kan pe sal hram ko seh!