Hrang Lian Dim interview!

Daihtu: Bawi Nei Thang (BNT) le Thla Peng (TP)
Daihmi: Hrang Lian Dim (HLD)

BNT & TP: Na hmin, na suaknak khua le na tlawngkainak pawl?
HLD: Ka hmin cu Hrang Lian Dim asi. Falam peng, Ramthlo khua i suak mi ka si. Ka tlawngkainak pawl cu phunhrek in phunsarih tiang B.E.H.S Ramthlo ah ka kai, phunriat cu No. 9 B.E.M.S Kalaymyo ah ka kai i phunkua cu No. 1 B.E.H.S Kalaymyo ah ka kai. Phunhra camibuai hi No. 2 B.E.H.S Tahan kuttang um Banner Boarding School in 2002 ah a ong mi ka si. Cun, University of Kalay ah phunsangtlawng ka kai i Geography major thawn 2007 ah B.A degree ka ngah.

BNT & TP: Na nu le na pa, suahpit unau hmin le an umnak nan kan sim kho lai maw?
HLD: Pa Con Iap le Nu Biak Leng te’i fa le pasarih lakah fanu upabik ka si. Ka nau le pawl cu:
1. Salai San Uk Thang, B.A (Eco), M.div final year, GFA Bible School, Yangon)
2. Mai Van Cer Mawi, B. Sc (Physics)
3. Mai Ngun Nei Mawi (2Ds, 2011)
4. Mai Jenevie Tha Sin Mawi (8th grader)
5. Mai Sui Tin Dim (3th grader)
6. Mai Rebecca Honey Thiamremruat (1st grader) pawl an si i Mawite le Sante hi cu Yangon ah an um. Midang pawl cu an zaten Kalaymyo, Sagaing Division ah an um.
Hminhsin: * Ka nau Thian Bawi Peng (kum 1) nih 1994, June ah sungdok in le ka u Than Hrang (kum 23) nih 2006, February ah motorcar accident in mual an kan liam tak.

BNT & TP: Na hngaksiat lio na rak ruat mi le si na rak duhbikmi pawl hi zeiseh an si?
HLD: Ka hngaksiat lio ah kan sungten lo kan riak i cunah cun zaan ah khin van ah arsi le thlapi tleu pempem in an i dawhnak an langh ter mi cu deute cung in kan rak zoh i arsi tla ka nau le thawn kan rak rel ciammam theu. Culio ah kan lo in hlatnawn pi ah khin lo kaang lio ka hei hmuh i cui meisa depdep ten a tleu dukmak mi pawl cu ram thangso le ram lian pawl i an electricity le an khuasung mawtaw, tlangleng le vanzamleng ko khi ka hei bangh ter hni i “khibantuk ram ah khin um kho in tlawngkai kho ve sehla ka va duh ve” tiah a thupten saduh ka rak that lengmang. Tuisun ah cun ka um ngaingai cang. Ka hngaksiat lio i poster cung le video sung lawng i ka rak hmuh ban mi inn dawhdawh, pangpar dum dawhdawh pawl lak ah ka tlongleng i hnarkawng, mingo, samrang le mifimbik tiah kan hngaksiat lio i kan rak ruah mi pawl cu ka hawi le an si dih cang.
Minung hi kan umnak le kan pawngkam um minung pawl zoh in Si kan duh mi ai thleng lengmang. Eg.
1. Cazirh thiam tuk mi sayama Zai Par i tlawngta ka rak si lio ah a mah bantuk hlekhlek in tlawngsayama si ka rak duh. Cucu phun khat ka kai lio ah asi.
2. Phun li ka kai lio ah cun saya Za Ceu Lian bantuk in capo sai thiam, cazirh thiam, mi hnemh thiam mi si ka rak duh. Hikum hi ka naupate Thian Bawi Peng nih a kan thih tak kum asi i saya ceu nih cun kan khan sung um tlawngta vialte sumpai a rak kholh hni i an rak ka topit. Ka hngilh kho lo.
3. Let hnu bik ih si ka duh mi cu Social Worker asi i atutiang kai thleng hrih lo.

BNT & TP: Na tlaihtleng (motto) hi zeiseh asi?
HLD: “Sunmang ah a uak tuk mi a um lo” ti asi. Pathian nih ti kho lo mi a nei lo ti zum bu ten zeipoah ah ruahsannak sangpi le duhnak lungthin taktak thawn kan thihhnawh hni si ah cun a tuan in maw a rang in simaw kan sunmang pawl an ra suak dih kho ko. Kawl pawl nih “Yin lauh hmaan hmah, Doo lauh yah” an ti bantuk in cui tumtahnak, ruahsannak hmanh kan neih lo ah cun “kan mah kel” kan si ringring ko lai. Cuiruangah sunmang ka zumhnak le ruahsannak thawn nilin khua al ti lo in le ka baang ka cei, ka huam nawn lo ti siang lo ten ka neih mi sunmang dawi phah in ka hmai ah ka kal lengmang nak asi.

BNT & TP: Tachilate, Shan ram ah na um dah maw? Na phanh dan, um zat kum?
HLD: Ka um dah ko. Ka tian daan cu Nu Tin Thlia khua a hong tlawn lio ah keimah le midang kan khua mi Pa Tawk Kung, Nu Cer Dim, Nu Biak Nuam Sung, Nu Tuan Kip Cer le tla thawn 2002 April thla ah kan rak zul i a kan kal pi. Kei le Sungte kha kan tian i zarhnihnak ah Thailand ram, Chiangmai ah visa lo in an kan thlah i cunah cun kumkhat le seu ka um.

BNT & TP : USA na tian kho dan na kan sim kho tur maw?
HLD: 2008 ah khan Berkeley, California ah Global Slavery timi conference ah sawmnak ca ka ngah i B-1 (tourist) visa thawn ka tiannak asi. Cunah cun, 5minutes thusimnak, thlacamnak le bawipa zanriah petu tuanvo ka nei. Bawipa zanriah pek timi hi Rev. nih sangreu a seu hnu ah le sabit hang a thlet hnu ah Ushers pawl pulpit cungah kan dir i mipi pawl kan pek hni. Cui kan pek hni dan cu “this is the body of Christ for you, this is the blood of Christ for you” kan ti hni i “Thank you” an kan ti. Conference theh veten Washington D.C ah ka kal i ka visa kha F-1 (student) ah ka thlen. English Now, Maryland ah thla thum le Inlingua English Center, Washington, DC ah kumkhat ka kai hnu ah Shenandoah University, Winchester ah Essay ngannak in full scholarship ka ngah i cutin tuisun tiang F1 visa thawn US ram ah nunnuamten ka tlonlen kho nak asi.

BNT & TP: Atu na tuan lio mi na kan sim kho tur maw?
HLD: Atucu tlawngkai lio mi ka si ruangah Part time lawng in ka tuan.
1. kan tlawnginn i Foreign Language Department ah Institutional work-study ka tuan
2. USA Ramthlo pawlkomh ah 2010 in atutiang Secretary ka tuan
3. RZNP i Fimthiamnak foundation ah USA Ramthlo Pawlkomh in palai ka tuan

BNT & TP: USA na tian hlan ih Thailand le Yangon ih na tuan mi teh?
HLD: Thailand le Yangon i ka rak tuan cem mi cu aw leh asi. Aw ka leh sak mi a tambik cu kan ram in Thailand ram ah puaisa pawl nih an zuar mi Human Trafficking Victims pawl an si. Thailand ram ah visa lo in an um i hnen-um tuan na, taw ai zuar na, Factory i tuan na le kutdawh tuan na pawl an si. Hi victims pawl hi kawlram a kenkip in ra mi an si ruangah a tulhnak hmun poh ah khual ka tlawng lengmang i kawlram cu ka tawl theh nawn ah a cang. Thailand khal ah visa thawn veihnih ka kal.
Tlawng ka theh veten Executive Search Co., Ltd, Yangon i Human Resource Department ah Assistant of Human Resource Consultant in thla 18 ka tuan.

BNT & TP : Atu na tlawng kai mi hmin, na lak mi subject, credit le kum ziat nak kai lio seh na si? Kawl ram le USA university ai thlau ning teh zei ban tuk in seh asi?
HLD: Atu ka tlawngkaimi hmin cu Social Science asi i Sociology major thawn senior kai lio mi ka si. Kawlram i degree ka lak cang mi kha ka transfer i ka ngah cang mi credits vial te kha hizawn ta thawn an compare tikah credits 70 ka tul bet. International tlawngta poh nih semester pakhat ah atlawmbik credits 12 neih tengteng a tul. Graduate tlawngta cah cun credits 9 lawng a tul. Nikum ah khan credits 36 cu semester pahnih ah ka theh i atu Fall semester ah hin credits 22ka nei. Tlawngta zapi zate nawn nih hin credits 12 in 18 tiang hrawng an la cio nan tlawng theh zokzok duh pawl nih cun tam deuh kan lak. Kawlram bantuk in kum thum thengtheng, kum nga thengtheng tinak a um lo i mah le ti kho tawk zawng in tlawng theh kho asi.
Kan ram tlawngkaidaan le cazir daan pawl hi America thawn ai dan nak atamtuk.
1. Ca zoh tikah by heart in a ngah lo i a thiam bak in thiam dih si ko. Camibuai sungh pang ah cun, supply phit sal tibantuk a um lo i a thok in khai kan sungh mi subject kha kai sal a hau. Assingment kan tuah tikah mi ngan cia mi ca kan ngan bet (copy) silen credit kan pek hni a hau. Cahram kan ngah nak source kan ngan cih lo silen Honor Code ah an kan kal pit kho. Hi zung an kan kal pi i ka palh ko tiah kan ti duh lo silen kan sansung tlawngkai kho lo tiang in an kan tuah kho.
2. Bachelor degree ngah dingah atlawmbik credits 120 neih tengteng ahau. Kumkhatnak, kum hnihnak ti um lo in mah le tulh mi credit cio lak asi ruangah tlawngkhan sungah Freshman, Sophomore, Junior le Senior tin kan i fonh dih. Tlawngta poahpoah nih tlawnginn compound sungah Institutional Work-study neih kho asi i cunah cun zarhkhat ah nazi pahra sung riantuan kho asi. (Freshman = kumkhatnak tlawngta, Sophomore = kumhnihnak tlawngta, Junior = kumthumnak tlawngta, Senior = kumlinak (or) Final tlawngta tinak an si)
3. Undergraduate tlawng in Bachelor degree ngah veten qualified lo khal len Master kai duh mi poah nih cun GRE (Graduate Record Exam) si lo len GMAT (Graduate Management Aptitude Test) an phit i an sok mi tlawng nih an daih mi score an ngah kho ah cun Master an kai kho colh. GRE le GMAT tulh lo nak tlawng khal a tampi thotho.

BNT & TP: University kai kho dingin na nu le na pa ih tha an in pek daan le an in bomhsanh daan nan kan sim kho lai maw?
HLD: Ka nu le ka pa hi hngaktah buangro an si i an pahnih ten fimthiamnak hluhsuah in zir kho mi an rak si lo ruangah tlawngkai lo le cathiam lo in te le fa pawl kan vakvaih men ding hnak in an dangrawl phorh khal in tlawngkai an kan fial i cazoh kan huam lo khal len funghreu thawi mi vuak zenh lo pawl an si. Ka nu le ka pa nih cun, cu zir, kha zir tiah ruahnak pek kho mi an ka nei lo nan ka cung i an ka duhsaknak pawl ruangah tha an ka pek nak nih cun ka tian nak hmunah le ka hmuhtonmi thil cungah keimah le keimah zumhnak a ka neih ter. Cui kai zumhnak nih cun hawi hnen suaklangh ngam nak thazaang a ka pek. Ka nu le ka pa i a tulh ah cun rawl ul thlacam ding le lungto hrampi cung khal i khukbilh lai an zenh dah lo mi hi ka uar hni nak bik cu an si. Hibantuk nu le pa ka neih hi pathian hmin ka thangthat ngaingai. Kumkhat sung i ka tlawngkai man hi $36,000 asinan keimah nih fangkhat te hman ek lo ding in pathian nih thlasuah a ka pek. Ka um ka tonak ah le sinhfenh hnipuan khal ah hawi ka hngar hni lo. US um kan khuami 100 lenglo hnen khal ah tuisunni tiang “ballpen rak ka cawk sak uh” tiah bomh ka daih hrih hni lo. Hihi hringtu ka nu Biak Leng le ka pi Ram Taang ih thlacam saknak ruang bikah asi lai tiah 100/100 ka zumh. Kan dung lam in thlacam saktu kan neih tluk i a sunglawimi a um lo ti hi keimai hmuhton mi bak asi.

BNT & TP: Tlawng na theh in kan ram ah maw na tlun colh lai? Nai tinh mi degree teh na kan sim kho tur maw?
HLD: Pathian zangfahnak in dam i ka um silen hmaikum May thla ah khin atui ka kai lio mi ka theh lai i B. Sc ka ngah lai. Cu dih in Master kai bet kai rel. Kawlram cu caanlawng ka neih silen a laang in ka va tlawng ta men lai. Atu in kum thum tiang i kai tinhmi cu MSW asi. Minung nih khua cu kan khang ko nan a kimtertu cu pathian lawng asi ko.

BNT & TP: Khua groupsmail an kan tuah sak tu na si ko lo maw? Na rak thok kum le na rak thok daan nan kan sim kho lai maw?
HLD: Ka si ko. 2008, October thla ah khan USA ka tiang i culio ah kan khua mi email hmangtu hi kan thahnem nawn cang. Kan khua mi pawl zate hnenah cakuat ngan ka duh tikah an email a zaten ngan a hau ringring. Spelling kai palh pangah siseh, an email address kai palh pangah siseh ka cakuat mi an hmu kho dah lo i cuiruangah keimah bantuk in cakuat ngan tikah harsatnak tongmi an um lonak dingah le rianrang ngai in Ramthlo email hmangtu pohpoh nih cakuat pakhat caankhatte ah kan siar theh khonak dingah tiah groupsmail ka rak tuahnak asi.

BNT & TP: Ah! ka hngilh deng cu, tu hi daw tu teh nai hmuh cang maw? Na pasal ding ah teh na duh zawng zeibantuk seh asi?
HLD: Pasal dingah cun pathian remruatdan in si ko. Te le fa biaknak ah vaivuan lo dingah kan biaknak ai bang mi sisehla, innsungkhar rinhumten a kaihruai kho tu le a liamciacaan thu ah buai lengmang lo tu si sehla cu duh a um hngin ko tur.

BNT & TP: Na website sung ih hruaitutha si ding in mifim pawl hnen ih ruahnak na deih mi teh na kan sim kho ve tur maw?
HLD: Mifim pawl ka ti mi cu ruahnak a ka seu tu vial te, thazaang a ka pe tu vial te, nun a ka sim tu vial te le a ka soisel tu vialte an si dih. Tuisunni tiang tlawnginn i ka zir kho lo mi theihkauhnak le hmuhnak sangsang pawl cu hipawl vial te hnenin ka zir mi pawl an si.

BNT & TP: USA um kan khua pawl na hmuh hni ning le USA Ramthlo Pawl Komh a thanso kho nak dingah kan samh cem mi pawl na kan sim kho tur maw?
HLD: Minung cu au hmanh a famkim mi le a fimbikmi kan um lo nan ka famkimbik, ka fimbik tiah kan i ruat theu mi nih hin khua a sual tuk theu tiah ka ruah. USA Ramthlo tin pawlkomh kan dirh tikah hin lungkim tu le kim lo tu zahrep kan si. Lungtho ten le zawnlung ten an kan dirpi tu tampi lakah zei i an kan rel lo tu le member lut huam lo dingin tukforhnak tete tampi khal theih cawk lo asi ve thotho. Cun, kan pawngkam le biaknak lam ah cun rinhsantlak, tihzah upat tlak kan si dih ko nan kan mah Ramthlo mi lakah cun khuapi vantlang nih le rinhsan em em i mah nih le pokpawlawng kan tamtuk mi hi ngeihsia zaa kan si. Mipi thawn lungrualten riantuan duhnak thinlung thawn hruaitu le saya te upat kan thiam lawngah hawi kan bang kho lai. Cuiruangah, cu tin e kha tin e ti lengmang nawn lo in Ramthlo nih thangsiat mualpho an ton ah siseh, Ramthlo nih lungawinak thawngtha an neih ah siseh miphun dang le khuadang mi pawl nih Ramthlo nu, Ramthlo pa an ka ti ve lai si kaw timi thei buten kan zaten lungrualten kan i somhdawl cio lawngah pawlkomh le hruaitu tihzah upat hna, bomhsan le ruahnak pek hna kan thiam lai i thansonak kalbak sang sinah kan kai kho lai tiah ka zumh.

BNT & TP: Ram kip um kan khua pawl le mi pi hnenah thu cah na duh mi?
HLD: Thucah ka duh mi pawl cu:

1. Pathian duhnak ai tel ah cun zeipoah asi kho theh ti hi zum uh si!
2. Zawnlung mi le toidor mi sinak nih mi a neh i dawt an i hlawh ce ti thei buten ngeithiam nun nei tu si i zuam uh si!
3. Keimah timi nun nei hlah uh si la kan mah ti mi nun tu neih i zuam uh si!
4. Soiselnak in riantuantu si lo in aw-ka-thlum le duhnungzaa in riantuan uh si!
5. Remcaan lonak a um tik poh ah mi camriamtu si lo in theihthiamnak thawn mi a cohlang kho tu le let hnu ah thadeuh i riantuan khonak lam hawl pit tu si uh si!
6. Pathian hnen i 1/10 pek hi daithlang hrimhrim hlah uh si!
7. Kan neihsiah misifak thawn i hrawm lai zenh hlah uh si!
8. Kan khuami ah mifim mithiam kan um lo mi hi lungfak thiam uh si!
9. Sahlap tuk lo in thinsau lungfualten Si kan duh mi i zuam cio uhsi!
10. Nan zate cungah lungawinak tampi ka nei. Pathian nih thlasuah in pe hni seh!