Interview

Friday, August 21, 2015

Leadership and Self-deception book response - Mai Esther Dimte (HLD)

            
When I first started reading the Leadership and Self-deception book, my first thought was that this book will talk about leadership and how it relates to social work directly. I expected the book to be about business and how we can recruit people. What surprised me most was how important we see ourselves and how we see other people. In addition, I was amazed when Lou and Tom stepped down from their positions and took off to apologize to Kate and Joyce. It is always very difficult for me to apologize to others especially if they are younger than me or if they have less education than I do. I literally found myself in the box.
            As I write this, I would like to be able to capture the essence of the book and transfer it to another topic in order to show higher critical thinking skills. I would like to use personal stories and examples from my life experiences in hoping to strengthen my points of writing this.
            In life, a lot of times we end up doing what we don’t want to do, we end up asking more for trouble when we think we are fixing it and we just want to blame other people so that we may feel justified. According to this book, we do all of these things simply because we are in the box and are too blind to see the goodness of others. We ask God for wisdom yet we are too lazy to study hard. We pray for wealth but we are not eager to work hard. We point out other people’s mistakes yet we are not willing to admit our own weaknesses.
            I love how Lou talks about the letter he sent and how the letter he received from his son was a source of healing for him. When he makes the time for his son and writes a letter to him, not only can his son feel the presence but also Lou himself can feel the love in it. I can certainly apply this to my personal daily life. I use the Bible to communicate with God. I read it as it is a love letter and a reminder from God. I learned that when we prioritize God, He makes a difference in life significantly. God is always out of the box. He never expects us to do more sin yet he forgives us and always opens his arms for us. He doesn’t blame us for our sin. Jesus clearly told us in the Bible to love our neighbor as much as we love ourselves. He also encourages us to treat others as we want them to treat us. If we are a follower of Jesus then we should not be as selfish as we are right now. We need to stop being too busy and only interested in ourselves. We need to be humble and do good things to others instead of betraying ourselves wrongfully. After I read this book, it really opened my eyes and allowed me to see other people individually. It challenges me to be consistent in the way I talk, treat others or react towards people around me. It also shows me that as a good Christian, we shall never pretend to be kind when we are not. For instance, everything we do, we must do it from our heart not because we have to but because we love to. This is the way we can stay out of the box.
            Now that I have read this book every time I want to blame other people, I will always have to question myself who am I to blame? Am I the problem or are they the problem? Will blaming someone resolve the problem? This is exactly what the book makes me want to practice when I am around my colleagues and friends as well as loved ones. I also understand that making an assumption is not healthy as it only makes the problem bigger. I would definitely encourage my readers to be mindful of the people around you. I would like to tell you that no one is blameworthy or perfect yet we can only do better. I would like to empower other people as much as possible. I would like to suggest for us to see even our enemies as people and not as objects.

Monday, August 17, 2015

USA um pawl cah theih hlei tete - Mai Esther Dimte (HLD)

1)      Kum 16 kim lo in mawtaw mah te lawng an mawng kho lo.
2)      Mawtaw mawng dingah cun Driver’s License, Car Registration, Car Inspection le Car Insurance pawl neih tengteng a hau.
3)      Kum 18 kim lo in kuak cawk kho a si lo ih fawp kho khal a si lo.
4)      Hngaksia kum 18 tang umnak kiangah kuak fawp kho a si lo.
5)      Innsung ah kuak fawp kho a si lo.
6)      Kum 21 kim lo in zu cawk kho a si lo ih din kho khal a si lo.
7)      Zaan nazi hleihnih hnu ah zu cawk kho a si lo (zinglam pakhat tiang a ngah nak khal dawr hnih khat cu an um).
8)      Zaapi umnak (park) le mi hmuh ah (mawttaw monh lio) ah zu din kho a si lo
9)      Zu din mi .08oz hnak in a tam ahcun mawtaw monh kho a si lo.
10)  Kum 18 tang kuak cawk fial ah simaw, kum 21 tang zu cawk fial ah si maw a cawtu le a fial tu an pahnih ten thawngthlak kho an si.
11)  USA ah cun kum 18 kim lo mi vialte cu hngaksia ti an si. Hngaksia a si hrih mi thawn nupi/pasal dingah ii umh a ngah lo. Kum kim lo mi thawn ih khat le nupa bantuk in um khat khal a ngah lo. Thawngtlak kho a si lawng si lo in tangka tampi cawh kho khal an si.
12)  Mah hringtu nu le pa, suahpit unau, mai hrin mi fa le thih loh an ton silen nan rianttuannak hmun in nihnih cu thlahlawh ngah in khuanh an in pek ding hrimhrim a si.
13)  Kum 65 na kim tikah pension ei na duh si ahcun a tlawmbik kum 15 tel rian na ttuan a hau. Cuhmanh ah refugee in a ra tiang mi pawl nih cun kum sarih sung lawng pension ei kho nak nawl neih a si.
14)  Nupi le pasal ii tthen/maak tikah neihsiah vialte sung in 50% veve co a si. Fa le cu tazazung nih thu a relcat bantuk in co a si.
15)  U.S. ah na biaknak ruangah siseh, minu/pa na sinak ruangah siseh, na taksazawng ruangah siseh, na niam/san ruangah siseh au hmanh nih rian pe lo in an um kho lo ih na hmuh ding mi covo pe lo khal in an um kho lo.
16)  Mipa kum hleisarih le seu in kum kul le nga karlak vialte nih Selective Service timi ah register an tuah tengteng a hau. Hicu Ralrinlo thu ih an ram le mipi pawl humhimnak cah ih an hman kho ding mi mipa paziat an um ti theih an duh ruangah le a ttul ahcun an hman ngaingai hni ding mi an si ruangah an social le address thawn register an tuah ter nak a si. Hi kum karlak a si ko nan register a tuah lo mi cu tlaih kho le thawngthlak kho an si.
17)  Sikhan (Clinic) kal tikah Medicaid an cohlan a si ahcun aw let tu khal a ttul dan bantuk in an pek cih awk a si. Title VI ah American cozah hnen in bomhnak a la tu mi bawmbu vialte nih clients/patients thawn fiangfai ten i sawnbia kho ding in awlet tu an neih tengteng lai timi an danhrampi ah ai tel.
18)  USA ah cun sifak retheih tuk ruangah tlawngkai kho lo mi an um lo nak dingah tiah a cozah nih phun hleihnih (high school) tiang a lak in tlawng kai ter an si.
19)  USA ah ram uk tu si duh ahcun mah le uk duh mi peng/tlang ah um tengteng a hau ih culawng hmanh si lo in cui peng/tlang ah inn le lo, neihsiah tampi a neih ah cun duh a um sinsin.

20)  USA ahcun sun zaan ti lo in rianttuan ding a um lawng si lo in tlawngkai ding khal a um. Cuiruangah, kai manh caan thawn ai kaih lo ruangah tlawng ka kai lo, rian ka ttuan lo ti cu tthansonak dawnkhaan tu a si tiah an pom lo. 

Monday, August 10, 2015

Zeiruangah dah mi kan bomh? Mai Esther Dimte (HLD)

Nifatin kan nunnak ah kan pawngkam kan zoh tikah kan mah hnak in a rum deuh mi an um bantuk in kan mah hnak in a sifak deuh mi zong an um ve. Caan khat lio ah mi nih bomh a herh mi kan rak si kho men na in nihin ni ahcun kan mah lila kha mi bawm tu kan si kho tthiamtthiam ko. Cucu kan duh zong ah duh lo zong ah kan hmuh mi le kan ton mi a si. Mi cheu khat nih cuh an mah harsatnak an ton lio ah mi nih an rak bomh hna ca-ah harsatnak a tong tu hna kha an va bomh ve nak thawng in leiba cham tthan an duh ruangah mi an bomh. Mi cheu nih cun mibomh cu Pathian rianttuan pei a si cu ti in an mah nih Pathian bia an chim kho lo ruangah an ngeihchiah tu in mi an va bomh. Mi cheu nih cun hminthan duh ah le laar duh ah mi an bomh ve. Mi cheu nih cun mi hnak in tam deuh pe tu si an duh ruangah an ngeih chin lo pi in mi an bomh ih an mah cu harsa in an um tawn. Pakhat le pakhat mi kan va bomhnak a ruang hi an i khat cio lai lo. Atu ah a thliten biahalnak tuah uh si law "zeiruangah dah mi na bomh?" tin ho hmanh theih lo ding in i hal cio uh si law kan lungthin chung i a um taktak mi bia a chuak kho ttheu lai riah ruahchannak ka ngei. Cu ka ruahchannak cu mi kan bomh nak a ruang cu bomh an herh bak tiah kan ruah ruangah le an mah bawm kho tu dirhmun ah kan um ruangah kan bomh hna timi a si cio ttheu lai ka ti.

Mibomh a ttha ti cu a ho paoh nih theih mi le mitampi nih tuah an duh mi a si ko. Sihmanhsehlaw kan ngeihchiah nih a tlinh tawk lawng in kan bomh hi fim bia a si lai tiah ka ruah. Culawng hmanh si lo in kan bomh mi hna hi bomh herh taktak mi an si maw? Sumsaw hen kan bomh hna lio ah anmah ten an nihlawh an rak pe ve maw? Kan bomh hna lo sual a si ahcun zeidah planning dang an ngeih. Pakhat ngah hlah sehlaw a dang hitin kan tuah lai timi planning an ngeih cia lawngah bomh tlak mi an si lai. Ramtthangcho hna tampi nih an i palh tawn mi cu ramdang sifak ram ah bomh nak an pek hna tikah an khua/ram chungah a herh bak mi le bomhnak a dih tikah khua/ram mi hna nih an mah ten an pehzulh kho ding mi an tuak piak lo ca-ah paisa tampi cu thlilak ih voih thawh bang in an hloh dih tawn. Ramdang mi sin in bomhnak a lut tamtuk nak sifak ram pawl ih an nuntu khuasaknak a tthangcho hlei lo lengah an tha lam a thu dih. A lak ih hmuh mi cu a lak in a dih tthan lai timi ah an tla lengmang ko. An thlanhri put in an hmuh mi phaisa a si lo tikah fawi tuk in an ngah ih fawi tuk in an hman ve. Cutikah an sifaknak dirhmun in an kai kho bal lo. Ramdang mi nih zeitluk in an zuan hnawh zongah an mah kel te an si peng rih ko. Sihmanhsehlaw nihin ni ah Laimi mi bawmbu tampi hna ih kan rianttuan ning zoh tikah lung a hmui ngaingai. Kan lung ai rualnak zong a lang ih Chin ah pumkhat kan si nak zong a lang chin thluahmah cang.

Atutan kan Laimi chungah harsatnak a tong mi tampi hna i an dirhmun zoh tikah ngeih a chia tuk ih ruah zong an tam hringhran. An mah pawl bawm ding in Laimi lawng si lo in kawlmi le ram dang mi tampi nih paisa hen, nihlawh hen, ruahnak hen tin an rak ttan pi cio ih a ran nak kho chung in zuanhnawh cio an si. Hitikah bawmtu cah siseh, bomh mi cah siseh an karlak ah pehtlainak kha dawtnak a si awk a si. Cui dawtnak nih a zulh ding mi cu an herh mi tirawl le beunak inn pek kha a si. Nihin ah ting 100 kan ngeih ruangah a dih lak in kan pek dih hna ding a si lo. Zeiruangah kan ti a si ahcun puicim zatlaknak a tong mi hna hi inn lawng si lo in an lo rawl facang hmun tamtuk a rawk tikah hmaikum chung cu rawl ei ding an harsa hrimhrim lai ti cu theih cia mi a si. Cu ca-ah bomhnak kan pek hna tikah a hmaisabik ah a biapibik cu hngakchia si hna sehlaw a pahnih nak ah a biapi mi cu tar nu tar pa si hna seh. Cuhnu ah nutling patling si hna seh. Cuhnu ah inn le lo si hna seh. Thil le ri cu a rawk kho mi an si. Sihmanhsehla minung nunnak cu ser tthan awk a ttha mi a si lo. Upa cu anmah ten ti an i leuh kho ih luatnak an kawl kho nan hngakchia cu an dir nak hmun ah tilian zong nih panh hna sehlaw a tli kho ding an si lo. Tar nu tar pa zong cu tthiamtthiam. A dang zeitindah kan bomh rih hna lai tiah cun tilian le ruahlian nih a chuahpit mi tichia le nawncek ruangah zawtnak tampi a chuak lai. Cui zawtnak in an nunnak a liam nak hnga lo a tu in ngandamnak lam ttha ten zoh piak le si ei awk pek an hau. Inn le lo a rawk mi an tam ngai ko nan a tu ah inn lianpi sak nak caan a si rih lo. Atu cu ti nih a silh dih ruangah sinfen aih ding a ngei lo mi hna sinfen kan pek hna awk caan a si. Run tu le bawm tu a ngei lo mi hngakchia le tar pawl bomh caan le runh caan a si. Atu caan cu ramkhel kong ah kan buai lengmang caan a si lo. Atu caan cu mi kan rel caan le kan soi caan a si lo. A ttap mi hna kan ttah pi caan a si. Ti a hal mi le rawl a ttam mi hna din ei ding kan pek hna caan a si.

Komen thlichia le ruahpi ruangah zatlak puicimh a tong mi hna ca-ah a hmun ih a um mi na si ahcun na nihlawh hlawh khat tel va chuah ve. Lam hla ah a um mi na si ahcun na rianttuannak ih na hmuh mi nikhat man tel cu thawh ve. Nangmah na kal kho lo hmanh ah na paisa cu a kal kho ko. Na fangdip cu a kal kho ko. Atu caan ah na tuah kho mi na theih ko bu in tuah lo in na um sual a si ahcun tuhnu kum 30 ah na fale, na tu le nih Komen kong an in hal te tikah chim ding na ngei sual lai lo. Cutikah na chir te nak hnga lo atu ah na paisabawm von kau law von chuah ve cang ko. Petu le pekmi cu an lunglomh nak ai khat zungzal. Na pek siang zat in Pathian nih thluachuah a let in an pek ve tthan lai. Dawtnak lungthin le zawnruahnak hen bomhnak a pe tu miphun hawidawt vialte nan paisa le nan thilri cu Bawipa nih rimhmui khanghthawinak a cohlan bantuk in in cohlan piak hna sehlaw harsatnak a tong tu hna ca-ah tthahnem santlai bomhnak lianpi si hram ko seh tin thlazaa cam bu in.....

Saturday, August 1, 2015

Thlisia Cyclone Komen le Laimi kan dinhmun - Mai Esther Dimte (HLD)

            Minung kan si vek in kan hmuhton mi thil tinkim ruangah puhmawh nak kan nei ttheu. A tui tan ah nasa zet ih a hraang mi thlisia Cyclone Komen khal “kan sual tuk ruangah Pathian in nun in sim nak a si” ti tu an um vek in “kan sual tuk ti kan theih awk lo ruangah Pathian in ralrinnak in pek a si” a ti tu khal an tam zet ve. Laimi hi kan mipum zatek 92/100 hi cu Khrifa kan si kan ti awk ko nan kan hmuhton mi thil ziangkim ah “Pathian khuakhaan cia mi a kim a si” ti a pom thei ngaingai tu cu kan mal nasa. Laimi khrifa kan sinak kum 116 a kim zo nan kan zumhnak cu hmaisabik khrifa rak si tu kan pi le pu pawl kan tluk lo lawlaw a si. An nih cu an zumh nak ruangah thih tla an rak ngamh ih an nunnak tla an rak pek ve tho. Sihmanhsehla tuisun ni ah zumtu tampi cu kan zumhnak ruangah thih cu kan ngamh lo ih thih ngamh ding tiang ngai khal in kan rampi le kan cozah pi nih in singkhaw (challenge) hrih lo ti sehla tamtuk in ka palh ding ah ka zum lo.
Tuisun ni ah laimi pawl leilungtlun ram cangkaang le ram tthangso an tinak ram tinkim ah kan um thluh tluk a si thlang. Ziangtin kan thleng ih ziangruangah hitin zalen zet in mi ram ah kan um thei ti cu sim rero ttul lo in kan thei thluh cio ko ding. Hivek dinhmun ah thleng thei ding in thuphan ttihnung rapthlak zetzet pawl phuahcop tahrat ih thusutnak (interview) tuah tikah mai nu le pa hmin hmanh cing nawn lo tampi kan um si lo maw? Ralkap ih hrem mi, thawi mi le sualpi mi ngaingai tla cu tampi an um ko nan a tamsawn raltlaan an sinak thuanthu cu thuphan hlir a si. Raltlaan dang pawl cu an ram ah ralpi a dai thei lo ruangah, an ram a farah tuk ih ei ding a suak lo ruangah, an ram ah umnak ttha lo khop in leilung a siat ruangah, an ram ah an Pathian zalen zet in an biak thei lo ruangah tin a phunphun in raltlaansinak ih tahfung an tling ko. Sihmanhsehla kan nih laimi cu cui tahfung a tling tu hnak in a tling lo tu kan tam sawn. Tuisun ih kan lairam/rawn ih thil cang mi kan zoh sal tikah ram dang feh duh rori ih kan rak phuahcop mi thuanthu pawl an kim/cang ngaingai si pei maw ti ding khop in a um. Ram lian le ram cangkaang ah kan thlen tikah an fimnak, an thiamnak le an theihnak pawl kan zir ih an mah ram mi vek in duhtawk in kan nungcang thei. An mah ram mi sinak co tu khal kan tampi thlang. Hitikah Pathian in kan thuanthu kan hngilh ding ih amah kan dungtunh pang ding ti a phan ruangah a tu ah minung nunnak tampi lak siang lo ten kan zapi ten kan tuar thei fangfang ding in nikhuasia, ruahpitak le leimin, tilian pawl thawn in kawh nak a si pei maw tin ka ruat nasa. Sihmanhsehla, ka thuruatnak hmanh a cem hlan ah Pathian ih khuakhaan cia mi pawl pakhat hnu pakhat a sangsang ten an kim vivo a si ti ka fiang awk.
Atui kan ton mi harsatnak in ziangmi si in zirh ti ah cun Pathian cun a fa le nih kan tuar thei lo ding khop in harsatnak le hniksaknak in pek lo timi a si. Zumtu mi piangthar hrangahcun hiti ih ruat in thinlungah hnangam deih nak neih a olsam zet ko ding nan zum dok zum dok lo mi laklawh pawl hrangah cun a har nasa ding. Hi thlisia le ruahpi ruangah harsatnak a tong tu pawl hin sumpai lam in, ei le in lam in, hni le puan lam in tin a phunphun in bomhnak cu mi tinkim hnen in an dong ding ih caan malte rei ahcun an mah kel ah an hong suak sal leh ko ding. Himi ah bomhnak pek tu pawl nih ralring dingah a thupi zet mi cu zo, ziangzat, ziangah kan bawm timi cazin felfai ten nei in le bawm a ttul ngaingai mi lawng bawm ding hi a si. Cutin felfai ten hnattuan lo tu pawl cu harsatnak tongtu mipi pawl hnen in lungawi lo nak le ttongkam mawi lo pawl an tong a si. Harsatnak tong tu pawl khal in an inn le lo pawl amah vek cekci in an ngah sal tengteng lo men ding nan ngah thei sal ding in an mah ten khal an bawm awk le hna an ttuan ve a ttul ti an theih ding hi a thupi zet ve a si. Ngah mi bomhnak cu a tum/fate, a tam/mal ti lo in lungawi thu sim nak nun an nei lawngah bawmtu le bawmmi an pahnih ten an lungawi thei ding a si.
Hivek harsatnak kan ton caan ah zohmanh in kan neih mi sumpai, inn le lo, hni le puan, sui le ngun cu thlanmual ah kan keng awk thei lo ti kan fiang sinsin ding ka zum. Tidai ih phum ding ttih ah le leimin ih khuh ding phang ah a suk a so ah kan tlaan ih beunak kan hawl lai caan ah kan kut lawng in maw kan tlaan? A si lo len ziang thil so kan kut in kan keng phah? Mi hrekkhat in an fa te an puak, an cawi, an liang par ah to ter tahrat in an tlan pi. Mi hrekkhat in an uite le an zawhte an tlan pi. Mi hrekkhat in an hnipuan bag an tlaan pi. Mi hrekkhat in an puan an tlaan pi. Nang teh ziang si na tlaan pi ve? Kan tlaan pi mi thil le ri in kan nunnak in humhim thei lo zia cu tilian parah kan thlak lawng ah kan nunnak a luat ding ti kan theih hnu lawngah kan fiang si lo maw? Pathian siar lo in run thei tu an um lo ti kha thihnak thawn second pakhat hla ih kan din lai ah kan fiang sinsin si lo maw?
            Thlisia hrang le tilet tho lak khal ah ih hmuh thaw ten it thei ding in harhdamnak in pek. Tilian le lei min lakah kan nunnak a liam ter thei mi a si ko nan in humhim. Kan Pathian in kan hrangah duhsakmi a nei ti cu a fiang tuk. Kan sualnak hmuahhmuah sir aw in kan tuah cia mi vek sualnak kan tuah sal nawn lo nak dingah thlacam uh si! Mi ngaidam thei tu Pathian in kan sualsirnak aw a ngai ding ih thlasuah in pek sal ding a si. Kan mah hmang in a kutcak lang ter a duh. Kan mah hmang in Pathian a si zia leitlun mi hmuahhmuah in an thei ding a duh. Unau, tuini ah harsatnak tong tu hmuahhmuah na bawm thei lo men ding nan pakhat te cu na bawm thei sokhaw. Neta len na ti pangah cun neta hrangah nangmah si lo in midang sawn Pathian in a hmang hai ding sokhaw. Harsatnak tuartu pawl ih tuarnak le ninghannak tuarpi cio uh si la cui kan tuarpinak cu kan tuahttuannak in lang ter uh si! Nan parah Pathian thlasuahnak um hram seh!