Zinghmuh Tlang in Khua Ka Cuan (III) - Cung Thawng Lian

Chinram dinhmun zoh tikah riahsia za a si. Kanmah ram in mipi kan cawm-aw thei lo. Chinram cu tlang ram a si vekin milai pumcawmnak hrangah hmun ttha a har. Cu lawng si loin kan thiamnak hrimhrim in a ban lo ruangah ram dang thil kuat ding cu sim lo, kanmah ei khop hman kan hawlsuak thei hrih lo. Nitin kan ei-in hrampi a simi buhfai (fang) hrimhrim cu kan ram sungin kan ring-aw(to-delh) thei lo lawlaw. Thlanglam Chinram kan unaupawl dinhmun cu kan thei ban lo nan saklam Chinram kan dinhmun cu tawkfang hmuh thei le ruah thei a si. Saklam Chinram ah khawpi 5 kan nei. Hi khawpi 5 ah milu ting 2 lenglo cu kan um ko ding. Nitin kan ei-in hmuahhmuah sungah zatek 70 hrawng cu Lairawn (Kalay valley) in rak somi an si. Curuangah Lairawn hi saklam Chinram ih kan hrampi (kan suttung) rori a si kan ti thei. Lairawn thilri um loin a ding thei lo ti tluk a si. Curuangah Lairawn thupit zia kan zoh/ruat khawm ta ding. Lairawn hi Chinram cu a rak si dah nan tu ahcun Sagaing ramtthen sungah a ummi Burma ram ah an luhter. Asinan Chinmi umnak hmun a si ruangah Chinram ah kan ruat lawk pei. Lairawn cu saklam Chinram cawmtu a si kan ti zo kha. Lairawn ih a suakmi ei-in tampi hi saklam Chinram ah nitin phurso a si ringring. A tambik in buhfai (fang) an phur bik. Lairawn ih fang um hlah sehla Mizoram le Mandalay lam in luhpi kan ttul ding. Nitin kan ei-in hrampi a simi fang hi ziangvek san kan va thlen hman ah thleng thei ding thil a si lo. Kan hman ringring dingmi a si. Curuangah tu in kan ruah cia ih kan timlam cia a ttul.

Hakha khualipi lawngih an phurso mi fang hman hi a tam nasa. Tedim, Tonzang, Falam le Thantlang tiang Lairawn fang kan ei thluh. Cutluk ih kan hman mi fang suahnak Lairawn cu tulai ah innhmun ah an zuar ciamco ih leikuang a mal vivo ti a si. Tu dinhmun in a feh vivo a si ahcun hi hnu kum 10 hrawngah fang suak a mal vivo ding. Lairawn in saklam Chinram ah fang a kuat lo a si ahcun hmunhla pi in luhpi a ttul ding ruangah mipi kan harsa deuh ko ding. Lairawn mipi in kan ruah a ttul thlangmi cu Chinram in cawmtu cu Lairawn hi a si timi lungput neih a ttul thlang. Lairawn ih a ummi unau khalin kan Lai ruahnak le Lai thluak te in si nawn loin santhar thiamnak le theihnak thawn fang cing sehla duh a um nasa. Lairawn ah fang tthattha suah thei sehla, a cang thei a si ahcun cozah bomnak hman in fang cindan khal zir rero sehla a ttha ding. Kawlram cozah pi khalin Vietnam ram ih mithiam ko in Nahpyidaw ah fang an cing rero. Chinmi sungih miliam kan neih mi pawl khal mipi hrangah ruat in fang cindan hliakhlainak pawlkom hman din in kan Chinram rori hrangah tiah hnattuan thok hai sehla a ttha zet nan. Thildang ei-in tampi khal Lairawn ih ta hman a si. Mandalay in Hakha-Thantlang ih an luhpi ringring mi nga hman hi Tahan in tampi luhter thei sehla duh a um nasa. Mandalay in Hakha khua sungih nikhat a lutmi nga hman hi a mal lo. Chinram ih kan ttulmi hmuahhmuah hi Lairawn ah hman cawk loin suah thei tum vivo ding a si. A fate bik in a tum bik tiang suah thei dingin tumtah ding. Ramdang feh ding lawnglawng ruat loin Lairawn in a ttha bikmi ei-in le thilri dangdang suah thei dingin lam hawl ciamco ding a si thlang.

Chinmi tampi kan lungput cu ramdang ka feh dingih tangka ka hlawh ding ti hi a si bik. Cu hnakin kan ram sungin ramdang tiang kuat thei dingin kan ram ah ziang hna ka ttuan ding ti hi hawl sawn ding a si thlang. Kan thinlung kha ram dang ah kan ret ringring a si ahcun kan ram tthanso a fum tuk ding. Chinram in hmun ttha zet kan neih mi Lairawn hi hmang thiam in Chinram hrang rori ah ttan lak ding a si. Ram dang feh hi a ttha zet ko nan kan ram remtthatnak dingah a harsa zet ding. Ram dinsalnak ah fimthiamnak a thupi zet. Chinmi in tangka tampi nei hman usihla fimthiamnak kan neih lo a si ahcun ramdang mi san ciamco a ttul ding. Kan ram remtthatu ding ahcun kan ram mi rori si sehla duh a um nasa. Kan ram kan duhdawt ngaingai asile mi hrangah kan fimthiamnak va hmang ciamco loin kan suahnak hmun ciar ah kan fimthiamnak hmang sehla hi hnu kum 20/30 ahcun kan ram a ttha hrimhrim ko ding. Cuti si loin tulai vekih thiamnak sang zetzet tiang zir ih mai khua le ram ah hmannak a um lo tiah hmundang pan in kan vaak rero lai a si ahcun ram tthanso cu rel lo, dung ah kan taang ringring ko ding. Chinmi sungin cinthlaknak lam ah thiamsang kan neih a ttul thlang. Chinram ih hrampi cu Lairawn a si. Chinram in cawmtu kan nu Lairawn dam ringring hram seh.

Thihnak le Pathian Khuakhaannak - Mai Esther Dimte (HLD)

Zumtu mipiangthar a ti aw tu pawl tampi in kan fiang awk lo ttheu mi cu thihnak kan ton tikah a liamcia caan ih kan sual nak kan puh ttheu mi khi a si. Pathian zumtu kan ti awk fawn, thihnak le harsatnak, damlonak le retheinak, zonzainak le farahnak kan ton mi pawl cu Pathian ih in hrem nak a si kan ti, daan in tat kan ti, in kawh nak a si kan ti, kan pipu an rak sual tuk ruangah hivek in kan tuar nak a si kan ti. Pathian ih khuakhaan cia mi a kim a si tin kan pom thei lai hlanlo cu kan piangthar ngaingai lo a si. Ziangah tilen Pathian cun kan nu’i pumsung ih kan sem hlan ihsin zovek kan si ding le ziang dinhmun ah kan um ding, ziangtikah kan thi ding tivek pawl khua a rak khaang cia thluh mi a si. Curuangah, tuisun ih accident nak ih thih loh kan ton ruangah siseh, thawng kan tlak ah siseh, sizung kan um ih operation in tuah ah siseh, a liam cia caan ih pipu, nupa, unau le sungkhat pawl ih sual ruangah a si tin mawhphurh rero tu si lo in Pathian hnen sawn ah tuartheinak thazaang dil in neta ah hivek harsatnak le dam lo nak kan ton lo nak dingah thlacam ding kan si sawn.

2006 lai ah kan duhdawt zet mi kan laicin sempi kan  upa Salai Than Hrang (23) in Thantlang peng ah mawtaw accident nak in mual in rak liam san. 2012 ah in hringtu kan duhdawt khop lo mi kan pa Pu Con Iap (53) in Kalaymyo ah innsaknak par in a tlak ih accident in mual in liam san lala. Lai dan ahcun accident nak ih thih hi “saar thih” kan ti. Thih ciocio a si ko nan ziangruangahso “saar thih” cu kan ttih cuang ih kan zoh niam cuang? Hivek vansiatnak kan ton tikah minung lam in mawhphurhnak le mah le mah phuhrun/puhmawh awk nak tampi a um ttheu. Mihrek in “nan pu Suntei pawl an rak sual tuk ih an nunziaza a rak mawi lo tuk ruangah mi nih siat an sirh mi cu an tufa le pawl in nan tuar mi a si” in ti. Mihrek lala cun “tuahmawhnak fate an ton lai ah nan thla hnaat (nun ham nak nan tuah lo) hai lo ruangah a si” in ti. Hivek ttongkam pawl hi accident ruangah thih loh a tuar tu taanta mi innsungsaang pawl ih hna sungah a khaa zet mi ttongkam an si. El thei nak huham kan nei lo vek in an sim mi Amen thei nak huham khal kan nei cuang lo. Sihmanhsehla thuhla cu a kil kip in mi an ruat ter nasa.

            Zumtu pawl hitin ringhelhnak nasazet nei in kan um ih vansiat kan ton cu kan pi le pu pawl ih sual tuk ruangah a si tin sualpuh kan hman mi hi kanmah san lawng ah kan tong mi a si lo ih Jesuh Khrih leilungtlun ih a rak len lai ihsin zumtu tampi an rak buaipi rero zo mi a si. John 9: 2-3 ah kan zoh silen hitin kan hmu thei.

A dungthluntu pawl in, Sayapa, zo ih sualnak ruangah so mitcaw in a suah? Amah ih sualnak ruangah maw, a nu le a pa ih sualnak ruangah so?” tiah an sut. Jesuh in, “A mit a cawtnak hi amah ih sualnak ruangah a si lo, a nu le a pa ih sualnak ruang khalah a si lo. Pathian thil ti theinak hi hi pa damternak ihsin a langnak ding ah a si. 

            Minung zokhal leivut ih sersiam mi kan si ruangah leivut ih kirsal ding kan si ti cu ttong kan thiam ih Sunday School kan kai pek ihsin kan zir mi le kan thei mi a si. Sihmanhsehla, thih loh nak kan ton ngaingai ih leivut ih kan kir ngaingai ni a thleng tikahcun zumtu tampi in kan tuar thei lo ih Pathian hnen ah thusutnak phunkim kan tuah ttheu a si. Zumtu mi piangthar cun thihnak kan ton khi kumkhua kan tthen awk tin ruat lo in a laangten kan tthen awk a si tin kan ruat ih tthennak um nawn lonak vanram ah kan ton awk sal ding a hngakhlap zet tu kan si sawn ding a si. Leilung mit in thihnak kan tong kan ti mi khi thlarau mit cun kan nun a rak thok sawn khi a si.  John 5:24 sungah cun:

Thungaite in ka lo sim: zokhal ka simmi a thei ih i thlahtu a zum ahcun kumkhua nunnak a nei. Thuṭhennak a tong lo ding; cutiin thihnak ihsin nunnak ah a lut zo. 

Zumtu mi piangthar kan si ahcun kan biak mi kan pa’i hnen ah feh thluh ding kan si ko ruangah kan lei taksa cu ziangvek in ziamral hmanh sehla kan fehnak ding hmun kan theihfiang ding hi a rak thupi sawn a si. Leitlun kan dam sung caan tawite ah duhdawt awk zet in pakhat le pakhat sunsak awk ding kan si. Cuti kan duhdawt awk zet lai le kan ralring lo zet lai fang ah mihrek cu Pathian hnen ah vanramnuam ah kan tlung ko ding. Cutikah taanta mi pawl in a pit tawp tiang khuaruat ih thinbaang le zuunngai in um kan hmang ttheu. Cucu lei daan a si! Thinbang tuk ruang ih nung peih nawn lo dinhmun tiang kan thlen lo nak dingah ruahsannak thar in pe ih a fa le in duhdawt ringring tu kan Bawipa Jesuh Khrih hnen ah kan riahsiatnak le kan ninghangnak hmuahhmuah cu hlan uh sila cutin kan phurrit cu a hnen ah tthum uh si! Amah in van lam ihsin kan phurrit in sawng ding ih thin hnangam deihnak famkim in pek ding a si. Thuphuan 21:3-4 sungah cun;

“Bawi tokham ihsin aw ringzet ka thei ih, “Pathian umnak inn cu minung hnenah a si zo. Amah cu an hnenah a um ding ih annih tla cu amah ih minung an si ding. Pathian Amah rori an hnenah a um ding ih an Pathian a si ding. 4An mitthli hmuahhmuah a hnul sak ding. Thih a um nawn lo ding; ninghang riahsiat, aihram ṭahnak le natnak a um nawn lo ding. Ziangah tile thil hlun pawl cu an hlo ṭheh zo,” tiah a ti.

Pathian nih in duhdawtnak sungahcun lehrul awk nak a um lo, thleidannak khal a um lo, mawhphurh awk nak le puhmawh awk nak khal a um lo a si. A duhdawtnak sung ahcun ngaidamnak le thilcang mi a cang dan vek ih pomtheinak le tuar thei nak pawl an um a si. Cui hnangam deihnak cu kan Bawipa Jesuh Khrih ih bomhnak lawnglawng in a cotu ding kan si. Curuangah, ka u le ka nau tla, mithi ngai in ttap nawn hlah uh! Liamcia duhdawt mi unau, nupa, pipu, ni le rang ngai in nan lung zur nawn hlah uh! An nih cu hi lei harsatnak ram ihsin an cawl hahdam thlang ih kanmah pawl khal an hnen thleng ve ding in mithmaipanh le hnisiamsi ten vancung ihsin in rak cuan ringring a si. Anmah hnen kan thlen thei ve sawn nak dingah atu ihsin thok in Pathian thawn nai awk uhsila kan nunnak ah Pathian cu a pakhatnak ah ret ringring uh si! Tuisun ni ah nu le pa nei lo, suahpi laihritlai unau nei lo, pi le pu kawh ding nei lo, ka fanu/pa ti kawh ding nei lo kan si pang maw? Ninghang lungsia le thlaphang in kan um pang maw? Kan kiangnai ih a um mi zumtu nu le pa u le nau pawl kha Pathian nih kan hrangah thlasuah in pek mi an si ti thei phah in kan lunglennak ti dam ter uh si! Kan duhdawtmi tla in mual in liam san cu kan pipu pawl ih sual ruangah a si lo ih anmah nih mual in liam san hnu ah ziangtin Pathian thawn kan pehtlai awk ih ziangtin kaar kan hlang thei timi zumtu dang pawl ih in hmuh thei dingah Pathian khuakhaan a rak si men thei. Pathian khuakhaan cia lo mi a cang mi thil pakhat hmanh a um lo a si. Kan Bawipa Jesuh Khrih ih duhdawt lainatnak le zaangfahnak thawng in kan ton mi thil tinkim parah tuartheinak thazaang nei thei zuam uh sila Amen ti thei tu si zuam uh si! 

Innteek te nih theih ding mi pahra pawl - Mai Esther Dimte (HLD)

Miseukhat cu an suakkaa in khual an tlawng ii cutin an upat hnu pi tiang khual an tlawng lan ta ttheu. Sihmanhsehla, mi seukhat lala cu hngaksiat ten khual tlawng dah lo in upahnu pi tiang khal khuatlawn a ttih mi le a huam lo mi an rak um lala fawn. Veitampi cu kanmah nih kan huam ruangah khual kan tlawng nan caan seukhat cu a ttul ruangah khual kan tlawng ttheu. Tahtthimhnak ah; khualkhua ramdang ah sungkhat unau, rualsan le hawikomh ttha nih siat/tthat ni an ton caan ah lo theih lo in khual kan tlawng ttheu. Innteek lam khal nih kan duh khal len duh lo khal len khualtlung kan nei ttheu. Hitikah mikhual pawl kan inn ah i nuam hni sehla rak kan tlung lengmang hni seh ti a duh tu kan tampi lai nan, khuatlung neih duh lo le hnaihnok a rak ti tu khal kan rak um ve thotho lai. Zei a si hmanh ah kan innsungtang ih a rak kan fukpanhtu khualtlung cu ttha ten kan rak zohkhenh hni ding le a si kho sung an ii nuam ding in kan rak mikhual hni ding cu innteek te ih kan rian uak bik a si. African pawl bang nih cun mikhual cu siangpahrang a si an ti. Kan nih Laimi cah cun mikhual hi siangpahrang bantuk ih zoh kho ding a rak ol lo. Sumpai lam khal in siseh, mikhual din ei ding le hman ding thilri pawl khal in siseh, a kaa kip in kan tlinh lo. Kan mikhual cu sungkhat unau deuh lawng an si ruangah kan har le kan ol cu an kan theih ko hmen cu tin mikhual zei ah rel lemlo le poi ah sat lemlo in um kan hman ttheu mi hi kan theih lo kar te ah mi ngeih kan rak siat ter ttheu nak a si tlangpi. Zeitluk in zunghnam kua kong na theih ih thang na kamh ih tlaih nai rel hmanh ah amah zunghnam tluk in cun a kua kong na thei hlei lo. Sim duh mi cu mikhual nih cun innteek kong cu nanmah nih nan theih tluk in an in thei kho hni lo. Cuti a si ruangah, an theih lo mi cu an theih ding in sim uh. Tahtthimhnak ah: nan ih caan, nan rawl ei caan, nan thilri neih mi (ttaval, satpia, shampoo, hlakphak, bingbel le rawl umnak) tibantuk kha an mah ten hawl hni seh ti lo in nanmah nih an hman dingah nan sian mi vialte cu nan simh hni le nan hmuh hni a hau. Ahlan lio kan pipu san hnak in tuisan minung pawl ih kan i pehtlaihnak hi a kau deuh. Pakhat le pakhat ai thei mi le ai tlawngkai mi khal kan tam deuh. Kan mi theih mi khal kan pupa hnak in an tam deuh. A ruang cu modern technology devices (phone, computer, internet) pawl kan hman kho ruangah a si cem ti cu el awk ttha a si nawn lo. Tuisun ni ah kan theih lo mi thuhla tampi cu google cungah duhtawk in kan theih kho dih cang. Cuti a si ruangah kan umnak vulei pi khal a fate deuh tiah kan ti kho nak a si. Hitikah thi le sa in sungkhat unau si lo mi khal online ih kan i theih nak ruangah maw, sungkhat unau dang ih hmeltheihnak an kan tuahsak ruangah maw tin a ruang a phunphun ruangah mikhual hi kan i tum lo pi ah kan nei ttheu. Innteek lam nih kan neih mi kan mikhual vialte hnangam le lungawi ten an um kho ding le pawkhop ten an um kho ringring nak dingahcun a tanglei pahra pawl hi a si kho sung in zul kho kan i zuam a hau!

1. Na mikhual cah ih nak kian
2. Na mikhual cah ih caan le thawh caan ri khiak sak hlah
3. Na mikhual ai hngilh lio ah hnaset tuk hlah
3. Na mikhual nih zalen ten nan inn ah a lutsuak kho nak dingah inn tawh pakhat in pe
4. Na mikhual nih ol ai ten ai sokher kho nak dingah na mawtaw/cycle tawh pakhat in pek kho i zuam
5. Na mikhual nih khop ten tirawl a din ei kho nak dingah na suan kel hnak ih tam deuh in suang
6. Na mikhual cah ttaval le hatthuahnak hman lo mi re ringring
7. Na mikhual nih zaanttim ah zunhmun hawl in a um lo nak dingah a tian veten na hmuh colh lai
8. Na mikhual nih poiherh um caan ah ol ai ten an pehtlaih kho nak lai na phone le address sim cia
9. Na mikhual nih TV/Computer zalen ten a hman kho ding in remote control le password pawl pe
10. Na mikhual nih lethnu ah nan inn ah a um sal duh nak dingah mithmaipanh ten zohkhenh aw la na ti kho tawk a ttha bik in rak tuamhlawm. A hmai ah zeitik hmanh ah nan sifak kong le nan har kong simrel hlah. A nih cu a laang te lawng in a ra in tlawng mi a si kha hngilh hrimhrim hlah!

Mikhual pawl hi siangpahrang bantuk in kan zohkhenh kho hni lo hmanh ah thlasuah phurtu an si ti tel ih zohkhenh kho i zuam uh si la kan ti kho tawk le kan si kho tawk ten a tthabik in mikhual kho i zuam cio uh si! Kanmah khal inntek kan si ringring lo lai ih mikhual kan si caan a um ve te lai ruangah mi nih kan parah tuah hni seh ti kan duh bantuk in kanmah khal nih an par ah tuah hmasa i zuam uh si!

Ramthlo mi lakah facebook friends nei tambik Mai Van Thawng Zi

Van Thawng Zi cu Sale Associate in Malaysia ih shopping mall ah pum ai cawm mi le kawlram lam ah sungkhar pawl a cawmkeng tu an kutke a si. Ramthlo mi facebook hmangtu mipum 500 lenglo lakah friends a nei tambik tu a si. Amah thawn thuruahnak tlawmpal kan neih mi cu a tanglam ah siar kho a si. 

Hminsin: HLD hi thudeihtu Hrang Lian Dim tinak a si lai ih VTZ hi thulettu Van Thawng Zi tinak a si lai. 

HLD: Na hmin ngaingai au seh si?

VTZ: Ka hmin cu Van Thawng Zi ka si.

HLD: Na nu le na pa hmin au seh an si ih khoi ah seh an um?

VTZ: Ka nu cu Zing Hnem a si ih ka pa cu Siang Tun a si. Nimzua (Doktthek) ah an um lio a si.

HLD: Khoi ah seh na suak?

VTZ: Nimzua veng, Ramthlo khua Falam peng, Chin State ah ka suak.

HLD: Atu khoi ah seh na um ih zeiseh na ttuan? Zeitik kum ah seh na tian?

VTZ: Malaysia ah ka um lio a si ih thilpuan dawr ah rian ka ttuan. January 18, 2014 ah hi ram ka tiang.

HLD: Na cataang nan kan sim kho lai maw?

VTZ: Phunhra tiang ka kai.

HLD: Facebook ah friends 4,990 rori na neih mi hi kan in lungawi pit ngaingai. Hivialte lakah pumpak in nan i theih mi paziat hrawng seh an si?

VTZ: 3,000 friends hrawng hi cu ka theih mi an si.

HLD: Friends hi zat na neih mi nih zeibantuk feelings seh an neih ter? (tahtthimnak: lungawinak/ngeihsiatnak/hnangamnak/lungretheihnak tibantuk)

VTZ: Facebook khal hi a caan ah lunglomhnak, a caan ah ngeihsiatnak a si ko.

HLD: Facebook hi zeiruangbik ah seh na hman?

VTZ: Facebook ka hman nak cu hawikomh ttha neih duh le thuthang an tar mi pawl theih duh le siar duh ah si ko.

HLD: Kan khua mi le Facebook kan hman dan na hmuh ning tlawmpal in kan sim hram.

VTZ: Kan khua mi le Facebook kan hman dan hi cu sim a har. Kha lam kha cu anmah duhduh si ve ko ka hei ti men. A ttha lam in cun hmang sehla a ttha ko. Khua lam um mi nih thuthang tete tla an kan simh ve hi a ttha cu ka ti ko. Ngeihsiatnak kan ton ah siseh, lungawinak kan ton ah siseh, an kan simhruah kho hi a ttha ka ti.

HLD: Likes le Comments nih khin cangantu le zuktaar tu pawl thinlung zeitluk in seh a tongh tham kho lai tiah na zumh?

VTZ: Facebook khal hi like le comment nih hin cangantu le zuktaartu pawl hi a nuamh ter deuh hni ko lai ka hei ti, keimai ruah dan.

HLD: Caanpe in na ka leh mi parah ka lungawi! Bawipa nih ngandamnak, hlawhtlinnak le lei thlasuah vanthlasuah ron in pe hram ko seh!

VTZ: Thu na ka deih mi cungah kai lawm!

Amah thawn i pehtlaih kho nak cu hinah a si lai: A face book hmin: December Zi Te. A link cu: https://www.facebook.com/thawngzi.love

Ramduh Fimzirnak (Patriotic education) - Pastor Bawi Cung Lian

Ka nau hak lai ten kawlram ah tlawng rak kai mi ka si. M.Div ka ttheh tiang in kawlram fimzirnak sung ih tthanglian mi ka si. Curuangah tu ni tiang… 'ngiah a kha.. lah ta ta'…(phunhrek ca) tivek hi ka cing ringring lai. Ka hngilh thei lo. Cuvek thotho in kannih kan nauhak lai ahcun tlawngah Laica kan rak zir ngah. Cu mi lakah ka hngilh thei lo mi tampi lak ah 'C … Con Bik pa ral ttha'… ti vek… 'K… Kawl leh lai Uu nau khat'…. tivek pawl hi tuni tiang ka hngilh thei hrimhrim lo.

Culawng si lo, middle school ka thlen tikah, zing tin ten assembly kan nei ih kawlram flag (aa-lan) hmai ah kan rak kuun. National Anthem cu ring pi pin kan rak sak ve na sa. Tlawng kai lai ka ngai ti ih ka rak ti mi pawl tam pi lak ah, tui ka sim mi tete hi thupi zet in hmunhma an lak. Cuvek thotho in tlawng ih ka rak zir mi pawl hi ka von thilr sal tikah, ka phun hrek ihsin ka phun hra tiang ka zir mi ca pawl hi a peh aw theh in ka thei. Step by step te ten in a cozah pi ih a feh pi re ro mi leh a zirh suah re ro mi cu tumtahnak pakhat ah a fun aw in ka thei. Cucu “ramduhnak” thin lung nei ding ah a si tin ka hmu.

Ramduhnak (patriotic) thin lung neih hi a tha maw? Tha tuk ee. Asinan kawlram ih in feh pi mi ramduhnak cu thluak kholh sak mi fimzirnak “kinds of brainwashing” sawn a rak si tin ka hmu. Cu mi fimzirnak tang ih a rak thang lian mi kan rak si tikah, kawl uarnak leh kawl mi hi si zet vek ih hmu mi lungput tla cuih fimzirnak nih a suahpi cih. Ziang ah so?
Thuthimnak ah, Union of Burma a si thei nak ding ah, history kan zir nak ah Laimi ih tuannak leh tuah nak zianghman kan hmu thei lo. Zir leh sim fiang nak tla a um dah lo. Kawlram san thuanthu ah Laimi ziangtluk in kan rak thupi ti mi kan phun hrek in puh hra tiang ah zir ding leh hmu ding a um lo lawlaw. Cutikah kawlrampi cu Kawl pawl ih ta tluk ah kan ruat. Kawl pawl sawn hi a sang ah kan zoh. Asinan, Union of Myanmar or Burma si thei nak dingah cu… Laimi hi kan rak thupi ko lo maw? (Laica ah K.. kawl leh lai uu nau khat tin kan ti betbet lai … kei mah ruah dan ah … Kawl leh lai cu … mi diang pi kan si. K… Kachin leh Lai uu nau khat tin rak ti sehla cu a dik zet ding tin ka ruat).

Cutin a si ruangah Ramduhnak kan ti mi hi, zoh leh thlir sal a ttul zet ti ah ka hmu. Cuih Ramduh Fimzirnak (Patriotic education) nih ziang “critical mindset” hman a suah pi lo ti cu casiartu in nan hmu fiang ding ti ah ka ruat. Education kan ti mi, fimzirnak hi brainwashing a si sung poh ah cun, mi pi tla kan tang so thei lo ding, kan si nak tla a thang so thei lo ding ih, kan hmun hma tla a him dam thei lo ding.

Ramduh Fimzirnak (Patriotic education) tin a hmin te lawng zoh ahcun duh a nung zet a bang nan, cuih system pi cu in rak that re ro tu si ko lo maw ti ah ram leng ka thleng hnu ka thei fiang vivo. Kawlram ah college cu ka kai ve lo tik ah cuih college leh university pawl in teh ziangtivek in an zirh so vi vo bet ti cu kei ka thei ban nawn lo.

Curuangah kei ka hmuh suak mi cu, Ramduh Fimzirnak (Patriotic education) nih cu ziang tthansonak ngaingai a pe lo si hi tin ka hmu. Tu 2015 hnu ih cozah thar ih teh education renew a tuah pei maw ti cu ka thei lo. A tuah cuang lo ih Ramduh Fimzirnak (Patriotic education) system thotho a thlun ahcun ziang pi pa kan si cuang ding in ka zum lo.

Thlacam Nak Thawn Kum Thar - Tuan Kip Thang

Kan lai mi tampi nih Kum khat sung i Puai hman ding kan i bawh bik mi cu Christmas le Kum thar hi an si. Christmas kan von hman dih khal len khoi suak vak hrih lo in Kum thar kan hmang ta ttheu.

Minung tampi nih an ti ttheu mi- Zuu, Kuak, Khaini le a dang sualnak a phunphun a tuah mi nih an ti ttheu mi cu, tui kum Kum thar bak in cun 'cu kai phiat lai, kha kai phiat lai' an ti hi a tam ngai te. Thilthalo kan tuah mi pawl ol ten kum hlun ah liam ter men kan rel. Kum thar January 1 nak kan von hman lio ahcun a si kho sung in fel te le thiang hlim te in hman kan i zuam cio. Kawlpawl i အစေကာင္းမွ အေႏွာင္းသီခ်ာ an ti bang khin Kum thar i fel ten kan um kho ah cun kum hlun khal ah fel/thiangfai te in kan um kho ring ring lai ti phun in. (Kum thar zing i hmin ttha a nei mi nih a hmasabik a kan pal ahcun kan i nuam i, hminsia a nei mi nih a kan pal ahcun tuikum sung cu kan tluang lo lai ti phun khin kan i la).
Hmanhsehla tlawmte a von rau deuh hnu cun kum thar a si nawn lo kum hlun sungah kan lut cang ti phun khin thil tha lo tuah nawn lo ding in kan i tum mi pawl cu kan tuah sal ttheu. Zei a rau hlanah kan tuah sal ttheu tikah ah thinlung tak ten thlacamnak thawn kan i tum lo ruangah si. Kum thar nih cun Nithla le Kum lawng a thar ter, Minung cu kan Thinlung lawng nih a kan thar ter kho mi a si. Thufim 16:32 "Mah le mah uk thei nak cu khawpi tampi uk thei nak hnak in a tha deuh." Bible ca i a ti bang in kan thinlung hi uk a har tuk ruangah khuapi tam pi thawn a tah tthimh mi a si. Cu kan thinlung kan i uk kho nak dingahcun Pathian hnenah thinlung tak te thlacam nak kan neih a hau. Cu kan thlacamnak Pathian nih a kan ngai duh sak nak ding ahcun, kan thil ttha lo tuah mi kan kal tak ih thian hlim nun kan neih a hau. "Thil tha lo ban san in thil tha tuah uh; cu ti a sile nan nung ding. Ziang kim ti thei Bawipa Pathian cu kan hnenah a um nan ti vek in a um ngai ngai ding" (Amos 5:14). Bible ca nih a kan ti bang in thil tha lo kan bansan hnu lawngah Pathian nih kan thlacam khal a kan ngai sak lai, thil tha lo tuah lo ding i kan ii tum mi khal kan tuah suak kho lai.

"Curuangah hiti in ka lo sim: thla nan cam ih thil pakhatkhat nan dil tikah kan ngah zo tin zum uhla nan dil mi hmuahhmuah cu nan ngah ko ding." (Marka 11:24)

"Ziang thuhla hmanah donhar in um hlah uh; thla nancam tin te in nan tulmi cu Pathian hnenah dil uhla lungawi aipuang tein dil uh." (Filipi 4:6)

"Asinan thla nan cam tikah lungawṭawm lo ten nan zumh hrimhrim lai. Lung awṭawm in a ummi cu thlichia nih a choihmi rili tilet bantuk a si." (James 1:6)