Nunphung le Calai - Mai Esther Dimte (HLD)

Minung nuntu khuasak daan thawn pehpar in zirsaang pawl in hlathlainak an tuah ih an hmusuak mi cu ziangvek miphun khal a hlo thluh ding mi ansi. Tuan deuh ah a hlo mi le tlai deuh ah a hlo mi lawng an dang awk ti hi asi.

Mizaan cu kan rualpa Philippine ram mi kum 50 mi cu a pa (84) nih mual a liam san ruangah a ruak thlahnak hmun ah kan va feh ve. Ruak a ra zoh tu hi mi malte lawng ansi. Ruak zoh hlan ah zaanriah ei tlangnak a um ih cu thluh in ruak zoh asi. Kan zoh thluh cio in ruakthlahnak khawm service an thok. Cui service ih thusim tu a fa le a tu le pawl lakah mi pahnih lawnglawng in anmah Philippine ttong in thu an sim. Mi dang hmuahhmuah cun mirang ttong in thu an sim. An memorial service program khal mirang ttong in an ngan. Kan rualpa hi kum 20 asi lai ah USA ah a pa in a rak vaipi mi asi. Unau li an si ih nupi pasal fate an nei thluh cio. USA ah an umnak kum 30 a rei tikah cun an ttong le an ca hnak in mirang ttong le ca an rak thiam sawn thluh thlang asi. Mi thi pa ih rualpi hrekkhat pitar le putar tete tla an um ve ko nan mipi hmai ah thusim thei ding zohmanh an um nawn lo. Phun dang in kan sim silen cu an phun le hnam cu san thum nak ah a hlo thlang kan ti thei asi. A fa le cun an ttong le ca an thiam lai nan a tu le pawl cun an thiam nawn riai lo asi.

Kannih Lai mi teh ziangtikah kan hlo ve pei? Laimi pawl USA ah a rualrual in kan thlennak hi a tlangpi in cu 2000 kum hrawng in a thok kan ti thei. Tu ah kum 18 hrawng kan um hai thlang ih kan fa le in kan ttong le ca an thiam lai maw? Maw a thiam nawn lo mi teh kan tam phah thlang maw? Miphun le hnam duhdawttu nulepa pawl in kan ttong le ca kilkhawi dingah ttuanvo tumpi kan nei asi. Cui kan ttuanvo cu fimkhur zet in kan ttuan tlang hai lawnglawng ah kan fa le in kan ttong le ca an zahpi lo lawng silo in hmaihngal zet in an hmang ngam ding asi. Nulepa nih kan thei lawng silo in kanmah rori khal nih kan tuah a ttul tengteng mi cu kan phun le hnam kan duhdawt ruangih Lai nunphung kan kilkhawi rualrual in kan umnak khua le ram ih an nunphung khal kan thlun ve a ttul asi. Cucu mirang cun biculturalism an ti mi asi. Ramdangmi kan si ruangah kan rat nak ram ih nunphung kan ngaisaang vek in kan ra umnak ram ih an nunphung khal kan ngaisaang ve a ttul asi. Cu lawnglawng ah san kan man ding ih kan fa le khal san man zet in kan kaihruai thei hai ve ding asi. Cutin kan pehzom vivo thei asi ahcun kan hnam le miphun, kan nunphung hlo ter lo in kan kilkhawi thei vivo sawn ding asi. Kan nunphung le kan calai a danglam ruangah zahpi ding asi lo ih hmaihngal pi ding asi sawn timi hi kan fa le nih an fiang awk puppi thei ding in cu nulepa nih ziangtin ke kan kar timi parah tampi a tthum awk asi. Nunphung pakhat hnak ih tam nei (multicultural) le ttong phunkhat hnak ih tam thiam (multilingual) hi ningzak ding asi lo in kan uarpi sawn ding mi asi. Ziangruangah tilen leilungtlun ah ttong phun khat lawng thiam mi (monolingual) hnak in ttong phun tampi thiam mi (multilingual) an tam sawn ruangah asi. Cuvek thotho in nunphung pakhat lawng nei mi (monocultural) hnak in nunphung tampi nei tu (multicultural) an tam sawn ve ruangah asi.

Hmuhning - Lian Biak

Ahlaan i kai hmuhning le ka u ka nau ka hmuhning, ka nu ka pa ka hmuhning, ka innsungkhar ka hmuhning ka ruat sal ttheu tikah ka lung kai tling hrimhrim lo. Ka unau, ka nu ka pa ka hmuhning khal ah kai lungsi kho hrimhrim lo. Kai hmuhning hi ka ruah tikah ka ngeihsiat daan khal a zual i mi ka hei hmuhning khal ah an tlin lo nak lawnglawng ka hei hmuh hni. Ka ruat mi cu aithawh caan i mi tlin lo tlak lo nak lawng hmuh nih hin zei a suahpit hlei lo sikaw zeitinseh ka ti lai ti kha a um. Keimah lungtho ten hitin ka ti lai i ka ttha in kai ning deuh kho men ka ti.

Ka aithawh/thintawi caan ah ka fapa ka fanu ka nupi hi Pathian fanu fapa an si ti in kai hmuhter i Pathian fanu fapa an ngeihsiat ter ding cu ka ti i ka thin a dam. Cu ti ka ruat fate ka thin a dam i an i palh pang mi hmanh hi ngeihthiam a awl tuk. Ni khat ah vei khat te ngeihthiam hmanh ah hin hi tluk in hna a ngam in ih hmuh thaw sikaw, Jesuh ngeihthiamnak in mi ngeihthiam sehla zeitluk in seh kan hna a ngam lai ti ka ruat. Jesuh nih cun ni khat ah mi pakhat hi vei zali le sawmkua (490) na ngeihthiam lai a kan ti. Ziah kan tuah kho lo tiah cun hmuhning ai dan ruangah si. Ziah kan tuah kho lo tiah cun Pathian fanu fapa a si ko mi kha na pa ka si na ka thei lo maw si, na pasal ka si na ka thei lo maw si kan ti. Jesuh nih ka fanu ka fapa an kan ti mi kan si. Pathian hmuihmel keng/cuang in tuah mi kan si hi fian a za cang i Pathian fanu fapa hmuh/zoh i hmuh/zoh a za cang.

A caan a um lio ah Pa lawng si lo nu khal nan ni tel ve. Nangteh na hmuhning zeitinseh na hmuh? Kan hmuhning cio in cung Pathian nih lai a rel te lai. Ngansual pangmi um si le kan remh te sal lai.

Khrih ah nan unau,

Thang te pa, USA