Zirhtu Le Tlawngta - Mai Esther Dimte (HLD)

Zirhtu pawl cu an hnat’uan ruangah le an huham ruangah upat le t’ihzah an si tlangpi t’heu. Zirhtu hmuahhmuah in cazirh an thiam thluh lo men ding nan an zirhtu sinak huham cu hnat’uan an cawl hnu khalah a tang lai a si. Mi hrekkhat cu cozah hnat’uan dang ngah thei lo ruangah zirhtu hnat’uan a hril tu tla an um nan, mi hrekkhat lala cu zirhtu ding hrimhrim ih a paih mi le a thiam mi an um ve thotho. Ziangvek duhhrilnak ruangah zirhtu dinhmun ka thleng ti cu kanmah ten kan thei awk fingfing ko ding. Zirhtu ciocio ah zumtu le zumlotu hin danglamnak kan nei tengteng ding tiah ka zum. Cui kan danglam awk nak cu ziangvek a si ih ziangtin kan lang ter pei? A tlangpithu in himi pawl kan zoh tlang pei uh! (1) Tlawng hrangah thlacam (2) Tlawngta ih innsungsaang dinhmun thei sak (3) Tlawngta ih hmuitinmi theihpi

Tlawngta Hrang Thlacam

            Zumtu a si mi zirhtu pakhat cun a tlawngta hrangah zo ih fial t’ul lo in thla a cam sak a t’ul a si. Ziangtikcaan ah thla na cam sak ding ti silen na tlawngta ih homework, assignment, exam na zohfel caan ah a si. Na tlawngta hrangah lungawi thu sim in thlacam aw. Na tlawngta in a fimthiam zirnak ah fimnak, damnak, le hlawhtlinnak a hmu thei nak dingah thlacam sak aw. Na tlawngta ih innsungsaang hrangah thlacam sak aw. Himi tlawngta ih zirhtu na si ruangah Pathian hnenah lungawithu sim aw. Tlawngta tampi zirtu an si rero lai ah nang cu anmah pawl zirhtu na si mi parah na hnat’uan ruangah Pathian hnenah lungawi thu sim aw. Culen netabik na tuah ding mi cu na tlawngta in a thil ti t’ha mi (kutnganmawi/fiang zet, creative answers or thoughts/cazuamnak) tivekpawl ruangah theihpinak (acknowledgement/reward) tuahsak aw. Na tlawngta le a innsaang hrangah hivek in duhdawtnak na nei ih thla na cam sak ringring ahcun Pathian in a hmin sunlawinak ah a lo hmang ding a si.

Tlawngta Innsungsaang Dinhmun Theisak

            Zirhtu tinkim in kan zirhmi hmuahhmuah kan tlawngta in an cinken ding le an thiam ding cu kan duh bik mi a si ko. Sihmanhsehla, zirhtu tampi nih kan tlaksam mi cu kan tlawngta ih innsungsaang dinhmun kan theihpi lo mihi a si. Tlawngta tamsawn cu nu le pa khuahkim a nei mi an si men ding nan a hrekkhat cu nu le pa reprai nei lo tla an si men thei. Nu le pa ih duhdawt zet mi khal an um ding ih nu le pa ih thawi le kawk rero mi tlawngta khal an um ve ding a si. A hrek cu nu le pa a hau awk rero ih a t’hen awk pek mi innsungsaang ihsin a ra mi tlawngta tla an si thei. Ih hmuh khop lo zet le paih lo cing ten tlawngkhaansung ih ra men mi tlawngta tla an si thei. Kan tlawngta pawl an zaten fimnak ih a thupi zia an thei thluh lo a si. A tam sawn cu nu le pa ih fial ruangah tlawng a kai mi an si. Kan tlawngta pakhat naa tuk in daan kan tat (nunsim) hlan le kan thawi hlanah ziangruangah a tuah ding mi a tuah lo, dawnkhamtu a nei maw, thilri kim teh a nei maw, bawm t’ul mi teh a si maw, a mit teh a t’ha ko maw ca a hmu thei maw, a hna teh a set pang maw tivek pawl thei zuam hmasa ta aw. Na thei ve ten a t’ul dan in bawm/assist awla na fial mi a tuah ding a si. Na tlawngta ih a ratnak family background fiangten na thei ahcun cui tlawngta ih fimzirnak ah tampi a bawm thei tu na si zia le na thupi zia na fiang awk ding a si.

Tlawngta ih Hmuitinmi Theihpi

            “Nui hrin khat hawi zawng hlah” tin pupa t’ongfim ah kan rak nei dah bangin nu pakhat ih hring mi fa le an dang awk thluh cio a si ti cu el ding um lo ih theih mi a si. Cuti a si ruangah nu tampi ih hrin mi fa le tampi cu an hmuihmel le an ruangrai lawng si lo in an khuaruah dan le an hmuitin mi pawl khal a dang awk thluh ding a si. Cui a dang awk zet mi na tlawngta pawl ih hmuitin mi cu a cang thei bik in thei zuam aw. Na thei ol nak ding ahcun cangan ter nak in a si. Classroom activity silolen extra point assignment tivek in “keimah thu – about myself” “ka sunmang – my day dream” “a t’ha sawn mi leilungpi tuah dingah – to make a better world” tivek pawl thulu hmang in cangan ter hai aw. (A cang thei ahcun cumi an ngan mi cu classroom ah share ter hai aw. Pakhat le pakhat an hmuitinmi parah an nautat/hmuhsuam awk lo ding le hnihsuahsainak men ih an hman awk sak lo ding in an thlun dingmi  sikaan cu na tuah sak hai cia a t’ul ding). Na tlawngta pakhat fingfing ih an hmuitin mi na thei hnu ahcun cui an hmuitin mi an thlen thei nak dingah a sangsang ten an tuah ding mi pawl na ruatpi thei a t’ul. Ruatpi ih sim lawng si lo in nangmah hrimhrim khal in caan pek in bawm ve aw. Tlawngta pakhat ih hlawhtlinnak cu a zirhtu ih hlawhtlinnak a si ve timi cing ringring aw!

Thunetnak

            Tlawngta le zirhtu nel awk zet ih an umnak hmun ah hlawhtlinnak a tam sawn ih nu le pa khal in an fa le fimzirhnak hrangah ui mi nei lo in tha an pek ve a si. Zumtu a si mi zirhtu cun cazirh hi pumcawmnak hnat’uan pakhat vek men lawng ih ruat lo in mission hna a si ve timi a ruat cih t’ul a si. Duhdawtnak le duhsaknak sang zet thawn tlawngta ca kan zirh ih an innsungsaang dinhmun kan theisak, an hmuitin mi kan theihpi ih an hrangah thla kan cam sak ringring a si ahcun kan classroom lawngah si lo in kan tlawnginn pi ah danglamnak kan hmu ding a si. Cui danglamnak cun Pathian hmin a sunglawi ter ding a si.