Nauhak Vek In - Mai Esther Dimte (HLD)

Ka fapa Daniel (2.3 y/o) nih tampi in zirh. Ahleice in Pathian ih in duhdawt zia le in ngeihven ringring zia pawl a tak in nitin in tep ter ringring. Culawnghmanh silo in nauhak vek in thinlung thiang nei a tthat zia pawl tla in zirh asi. 

Daniel zing a tho pek ah siseh, sun a it nak ihsin a tho tikah siseh “Mom” tin in hlam/ko ringring ttheu mi cu tuizarh sung cu “Dad” a ti ringring thlang. A kiang ah 24/7 ka um ih ka zohkhenh mi a zin le ek ka fingkhawi sak ih tihal rilrawng ih um lo ding in tirawl ka pek ih a umhar pang hlah seh tin ka lekpi ringring mi rori nih a kiang ih ummi keimah in hlam lo in a kiang ih um lo mi apa a hlam tikah ka feeling malte a out. A mitpar zet vek in ka hmu. Ka thinheng cu silo. Ka riahsia khal asi cuang lo. Apa a hlam ding cu ka duh zet mi asi ko. Apa nih a duhdawt zia le a ngai zia pawl tla ka sim ringring mi asi ko. “Papa nih a lo duhdawt vek in na duhdawt ve ding maw, papa cu ttihzah ding, upat ding le a thusim ngai ding sokhaw asi” tin ka zirh ringring mi asi ko. Apa hnen khal ah a fapa nih a ngai zia le a hlam dan pawl ka sim ringring ttheu. Cutin zo ih fial ttul lo in an pafa karlak ah pehtlaitu hnattuan keimah ten ka pek awk. Apa cu nitinten dawr ah hnattuan mi asi tikah a falepawl in anmah a duhdawt hai zia pawl an hna sungah lut ter ding cu keimai hnattuan vek ah ka ruat awk. A caancaan ahcun apa hnattuannak dawr ah tla bazar kai phah in ka fehpi hai ttheu. Ka falepawl in keimah in duhdawt, tlaihsan, upat vek in apa par khal ah thleidannak nei lo ten an duhdawt, tlaihsan, upat ve ding ka duhsak hai. Apa nih a lekpi hai ih an hni ciamco tivek caan ah anmah hnak in keimah ka rak lungawi sawn. Nuam zet ih an lek tlang lai caan pawl cu movie tthattha Korea Drama, Hollywood, le Bollywood pawl hnak in duh an nung sawn ih zoh an nuam sawn. 

Kannih Pathian zumtu pawl tla kan nuam kan har lai caan ih kan hlam/ko ttheu mi Pathian hlam/ko nawn lo in midang sawn kan va hlam/ko tikah Pathian feeling a out ve ding. Tuihlan liangluang thluasuah malza thawn in kilhim ih kan ttul mi ziangtinkim in pe ringring tu Pathian hnak in milai rinsantu sihlah uhsi! Kan harsat caan lawngah thlacamtu silo in kan nuam caan khal ah lungawi thu sim in thlacam ringring uhsi! 

Jesuh in “nauhak vek si uh” tiah in fial mi tla a thar in ka fapa nih in zirh asi. Nauhak cun, “hitin ka ttong len ka nu a riahsia ding” tivek an ruat ban lo. Thaisun ziangmi rawl ka ei ding ti khal in an donhar dah lo. Ngaidam dil an duh lo zet mi khal kan fial ahcun paih lo cing ten ngaidam an dil thei. Kannih upa pawl cu “hitin ka ttong len mi thin ka heng ter pang pei maw, thaisun ziangso kan ei ding, tivek ah kan buai kual ringring nak ah nitin thinhar in kan um. Culawng hmanh silo in thil kan ti palh ruangah ngaidam dil a ttul rori mi khal dil duh lo in kan um hrim ttheu. Mathai 18:3 sungah “Fiangtein ka lo sim: nan thinlung nan thleng ih hi nauhakte bangtuk nan si lo ahcun vancung Uknak sungah nan lut dah lo ding.” 

Daniel vek fapa duhnung zet Pathian thluasuah ka dong ve cu ka phu lo mi laksawng Ro sunglawi asi. Ka hrangah zirhtu ttha si ringring in ka rualpi ttha si ringring keici. Pathian in lei thluasuah van thluasuah lo pek hram ko seh! 

Nauhak Kilkhawi Dan - Mai Esther Dimte (HLD)

Fate tla hi Pathian ih pekmi thluasuah ro sunglawi an si (Saam 127:3) ti hi Bible sungah kan hmu thei lawng silo in nulepa tinkim ih kan pom mi thuhman asi. Kan fate pawl mi zawnruat thiam tu le mi kom thiam tu, a lungawi mi le mi ngaidam thiam tu, thil ziangpoh ah a ttha zawng ih hmu thei tu an si ding cu zovek nulepa khal in kan duh thluh ko ding. Kan duhsak dan vek ih an tthanglian dingahcun an hrangah thlacam sak nak lawng in a tawk lo ih kan zirh hai ding le kan bawm hai ding cu a thupi zet asi.

Fate hmaisabik kan nei lai ih kan lungawi dan le neta deuh ih kan nei sal tikah kan lungawi dan pawl cu an bang awk asi. A bang awk lo mi cu kan fate upasawn le nautasawn karlak ih an thinlung (feeling) kha asi. Nautasawn cu a suak pek te asi ruangah zianghmanh a thei hrih lo nan upasawn cu tu le tu a ttap thei zet. A nau a duh zet ko nan kan cawi tam deuh tikah a iksik asi. Caan remcaang a nei tik poh ah a nau cu a beng, a puan tivek tla a hlip sak thluh ttheu ih a thil tla a laksak ttheu asi. Ziangah hitin a tuah ti asilen a nau lawnglawng kan ngeihven mi kha a duhlonak a langter ruangah asi. Hivek cang lo ding in “a uu sawn cu nau a nei hlan amah lawng asilai ih kan ngeihven vek in catbang lo in ngeihven a ttul asi” tiah nauhak thinlung lam zirsaang pawl ih hliakhlainak ah an hmusuak asi. Kan fate upa sawn cu tuihlan ih kan cawi kel le pom kel in cawi le pom a ttul. Kan hnam kel le kan awi kel in hnam le awi a ttul. Cutikah naute thar kan nei ruangah kan duhdawtnak a mal cuang tin a ruat (feel) lo ding ih a nau par khalah iksiknak a nei mal deuh ding asi.

Nauhak a ngam nak a si phot ahcun tin a duh mi hmuahhmuah tuah/tham ter thluh ding asi lo. A hrangah ttihnung mi le a ttha lo mi cu a caante ah nunsim a ttul asi. Cuti nun kan sim caan ah reipi a ttap caan khal a um ttheu ko ding. Sikhalsehla a nauhak lai ah nun kan sim mi cun a upa tikah tampi a tthahnem leh ding asi. Kum hnih nauhak pawl khi mirang pawl cun “Terrible Two” an ti hngehnge. Ziang ruangah cutin hmin an pek ti cu nauhak nei hmuahhmuah cun kan thei thluh ko ding. Thusim an ngai lo zet laifang le thil an tokhrok duh zet laifang asi. An huatsuak thei zet ih it le rawl ei hnak in lek rori an duh sawn caan asi. Cutikah nulepa in nun kan sim hai tikah kan awkam kan ralring zet a ttul. Culawnghmanh silo in kut kan thlak hai lo ding khal a thupi zet asi. “The Everything Parent’s Guide to Positive Discipline” timi cabu ngantu Cari Pickhardt cun “kan fate pawl an taksa na ding in kan thawi/beng cu nun kan sim hai silo in kan thinhengnak dam ter ding ah kan tuah mi sawn asi. Cutin kan tuahnak thawng in a cak sawn tu le a upa sawn tu cun a duhvek in thil an cang lo tikah mi a thawi thei asi timi kan zirh thawn a bang awk asi” ati. Ka fapa te Daniel hi kum hnih asi ih caan tam sawn ahcun thusim a ngai zet ih kil a ol zet mi asiko nan a ziangmawcaan te ahcun thusim a ngai duh ttheu lo tikah ka raak ttheu ih ka beng ngah pang ttheu. Cutikah a tui a tlun ih cabu ka siar mi hi a hman zet ka ti. A cang thei bik in ka kut thlak lo ding le ka awkam hrang lo ding hi ka ralring awk bik mi asi. Ka tuah pang hmanh ah ngaidam ka dil lohli ih ka tuahnak san khal ka sim cih asi. Nulepa manh lo ruangah phone pek men, video zoh ter men tivek in nauhak an ttap lo nak dingah lem ding an silo. An zongsang ngah pang ahcun vansanglam in kan buai leh ding asi. Nauhak video zoh tamtuk pawl cu an mit a siat duh zet lawng silo in mi thawn kom awk dan an thiam/paih lo ih an upa vivo tikah thinlung lam damlonak an nei duh zet asi. Culawng silo in video zoh tam tuk pawl cu an thau duh zet ih an zaangzel hai thei zet asi. 

Nauhak hi caanremcaang kan nei lawngah silo in ziangtik lai caan khal ah kan zirh hai a ttul asi. An hrangah ttih a nung mi pawl meisa, tisa, naam tivek pawl khal a fiang ding in kan sim a ttul. An hmang mi ziang asi, khoinah an feh/thleng, zo thawn an tong awk, sungkhat unau pawl ko dan tivek pawl hi amah le a caan te ah kan zirh hai a ttul asi. Culen cangan dan, zuksuai dan, kut kholh dan, hnipuan hruk dan, rawl ei dan, tidai in dan, ha tthuah dan, sam hriat dan, kedan hruk dan,...tvp khal nuam teten kan zirh a ttul. Himi pawl an zir lai ah an tuah lohli thei lo ruangah an thinheng caan le an riahsia caan a um ttheu ding. Cutikah "na thiam hrih lo ruangah asi, na tuah rero ding ih na thiam zet leh ding" tin thazaang kan pek thiam ding le an tuah thiam zo mi parah kan lawm thiam ding khal a thupi zet asi.

Kan umnak hi Southern California peng, Los Angeles khua asi ih laimi kan mal zet nak asi ruangah Daniel hi lekpi ding rualpi a nei lo tluk khi asi. Ka zaangfak thei zet ttheu. Sihmanhsehla kan inn le kan dawr a nai zet ruangah apa te hnattuannak ah nitinte nawn in kan feh thei ih kan miat zet thu sawn hi a hnenah ka sim ttheu asi. Culawnghmanh silo in kan inn kiangah lek nak park innsung thawn innleng thawn a um ih kan duh tik poh ah feh in nauhak dang pawl thawn kan lek tlang thei ruangah kan vanttha zet asi ka ti ttheu. Kan nei lo mi hnak in kan nei mi sawn a hmu thiam ding ka zirh duh ruangah cutin ka sim ttheu nak asi.

Kan fate pawl hi a kumkhua ih thilri bang in kan nei mi kan ta an silo. Pathian nih in san mi hlawnthilri sunglawi sawn an si. Zohmanh in an sui le ngun cu daithlang in an ret men lo ih an sunlawih zet ih an kilkhawi ttha zet asi. Cui sui le ngun hnak ih a sunglawi sawn mi kan fate pawl cu leitlun nuamcennak ah an pial lo nak dingah an nauhak te lai ihsin Pathian thu sung ah kan hruailut hai ding a thupi zet asi. Thinheng in nunsim, thawi, raak ciamco tivek cu tuah lo hram zuam uhsi! Cuvek tuah kan hiar tuk caan ah a siat/na thei lo mi lukham tivek sawn beng sehla silolen khaan dang tivek ah lut uhsila kan thinhengnak a reh hnu lawngah fate pawl cu nunsim thei zuam uhsi! 

Innsaang Thuthup Pahra - Mai Esther Dimte (HLD)

Innsaang nuam si thei dingah Pathian kan ttihzah vek in nupa karlak khalah pakhat le pakhat kan upat awk tonh a ttul asi.

Mai innsaang hrang hnak in midang hrang kan ruat sung cu kan innsaang ah lungawi diriamnak famkim a um thei hrih lo ding.

Mai nupi/pasal hnak in midang lungawi ter kan tum sung cu innsaang nuam kan si thei hrih lo ding.

Innsaang buainak silolen tthentthek awk nak hi nupi/pasal in amai duh dan vek in khua a khaang ih pakhat le pakhat thuron awk lo nak in a thok asi.

Kan innsaang hnak in thil dang pakhatkhat (hnattuan, rualpi, phone, zu, gym...etc) kan thupi ter sawn ahcun a tuan ah maw a tlai ah simaw pakhat le pakhat karlak ah thinlung hmu awk lo nak a suak ding asi.

Innsaang cu ziangzongza a bawm awk tonh ding ih design mi kan si. Nunau hnattuan, mipa hnattuan tivek thleidang ding kan silo. Fialcop ttul ding khal kan silo. Innsaang nuam si thei ding ahcun pakhat le pakhat duhdawtnak thawn innsaang hna le nau kil tivek thatho zet in ttuan tlang ding kan si.

Kan ke pahnih parah hnget zet ih kan ding thei hlanah midang kan va bawm tum rero silen a rei hlan ah kan tluk ding asi. Ke khat lawng cun reipi din a har zet.

Innsaang nei hnu ah fala/tlangval hlun lolen nunau/mipa rualpi pawl thawn nel awk zet in biak awk le caan hmang tlang rero nawn lo ah a ttha. Ziangahtilen, minung cu kan hmu awk, biak awk, caan hmang tlang a tam ahcun pakhat le pakhat a duh awk sal thei mi kan si ih innsaang hrangah kekkuainak a suak thei asi.

In hringtu kan nulepa, kan suahpi unau pawl le sungkhat unau pawl hi kan hrangah an thupi zet ko nan kanmai dinh mi innsaang hnak in thupi sawn ah kan ret lo ah a ttha. Kan fala/tlangval lai ah caan tawkfang kan pek hai zo ih kan bawm hai zo mi an si ruangah kan innsaang hrangah buainak suakter ding khop in kan ngeihven nawn lo ah a ttha.

Nupi/pasal kan nei hnu ahcun kan nupi/pasal ih nulepa kha kan mai nulepa vek in kan upat hai ding a thupi zet asi. Cuti kan ret hai thei asilen kan nupi/pasal cu kan parah a lungawi ding asi. Nupa timi cu pakhat le pakhat lungawi ter awk a thupi zet asi.

Phunhra Camibuai - Mai Esther Dimte (HLD)

Camibuai Ong Pawl Hnenah Thucah

Tuikum 2018-2019 cazir kum ah phunhra a ongtu pawl siseh, ong kho ding in cazirhtu pawl siseh, sumpai le thlacamnak thawn a bawmtu nulepa, ulenau pawl vialte siseh nan zaten ka thinlung takten kan lungawi pit taktak hni. Hmailamcaan ih nan fimthiamnak lamtluan ah hihnak ih uak le sang mi hlawhtlinnak hmu sin vima hram ko uh tiah khal duhsaknak kan hlan hni asi. Phun hra ka on ahcun a za cang timi lungput nei hrimhrim hlah uh! Phun hra nan on cu hmailamcaan nan nuntu khuasaknak ding cah innka tampi lak in a hmaisabik nan on kho bantuk asi. Innka on ding tampi a um hrih. Kan khua kan ram fimthiamnak thawn kan tundin a hau. Cui fimthiamnak cu pehzulh ih kan zir vima lawngah kan ngah kho ding mi asi. Nulepa khal nih kan fa le hihnak in tlawng sangsang an kai kho ih degree sangsang an ngah kho sin vima nak dingah thazaang le ruahnak pe uhsila sumpai khal in bawmsan hrih ko uhsi! Kan ram a tthanso ter kho tu ding le kan ram a thleng kho tu ding cu hi kan fa le pawl hi an si.

Camibuai Sung Pawl Hnenah Thucah

Tuikum 2018-2019 cazir kum ah ca fakpin nan ii zuam ko lai nan a ong kho ve lo pawl siseh, cazirhtu pawl siseh, sum le pai tampi ek heu tu nulepa pawl vialte siseh nan ngeihsiatnak kai hrawm ve asi. Atui tan ih camibuai ong mi cazin ah nan hmin ai tel lo ruangah ningzak le beidong in um hrimhrim hlah uh! Hmaikum ah hihnak in zuam kho nak caan ttha nan nei hrih. Mi seukhat cu nulepa nih fialsom ih tlawngkai nan si kho men. Mi seukhat cu mah nih tlawngkai a duh ngaingai mi nan si kho men. Mi seukhat cu a phung men ih phun hra tian sawhsawh duh mi nan si kho men. A zei khal va sisehla tlawngkai le cazir timi hi zapi zate cah asi lo timi cu kan theih ah a ttha. Singapore ih tlawng sayakyi nih a sim mi cu mi hlawhtling mi si dingah kan zir mi subject zaten hmat ttha kan ngah dih thengtheng a hau lo ih kan mai pahrang le kan pawcawmnak ding thawn ai pehpar mi subject ah a thiam mi kan si ding a thupi deuh a ti. Phundang in sim ahcun sibawi a ttuan te ding mi tlawngta cah music subject ah a hmat a tthat thengtheng a hau lo ati duh nak asi. Vuleicung mifim tampi lakah pakhat asi ve mi Albert Einstein nih ati mi cu nga pakhat ih a thil ti kho nak khi thingkung cung a kai dan in tah ai tum ahcun a san sung cui rian cu aat rian asi a ti lai ih a tuah kho dah fawn lo lai. Cubantuk in phun hra on le tlawngkai khal hi zapi cah asi lo ih phun hra ong lo khal in milian le hminthang tampi an suak kho thotho. Cuti ka ti tikah fimthiamnak le zirsang ka zohniam ruangah asi hrimhrim lo. Thluak nih ca a duh bak lo mi le ca a thiam kho bak lo mi cu pumpi hnek in hnek ding asilo ih cui hnak in kut thiam pakhatkhat zir in sumsaw a hlawh silen a tthanso a rang deuh hoi lai.

Thunetnak

Camibuai a ongtu kan si ah siseh, a sungtu kan si ah siseh Pathian lamhruainak thawng in kum khat sung ih kan zonzainak le kan teirialnak theipar cu kan hmuh cang. Tui kan hmuh mi hlawhtlinnak le sunghnak hi kan nunlamtluan ah fim an kan zirh tu le an kan remhtuahtu si ter kho ii zuam uhsi! A ongtu nih Pathian hnenah le camibuai ong kho ding in ca an in zirhtu le tlawng an in retu pawl hnenah lungawi thu sim hngilh hrimhrim hlah uh! A sungtu khal nih Pathian hnenah vuihram lo ten lungawi thu sim kho tu si ii zuam hram uh! Pathian nih a mi le fa cah a tthabik in khua a khaan ringring asi timi hngilh hram lo ten kan hmuhtonmi thil zei poh ah a cohlan zia thiam ii zuam uhsi!

Nunu Hnenah Cakuat - Sui Tin Dim

Duhdawtmi..Nunu...❤..Lungawi Nu Ni..❤

Bawipa nih thluasuah in pe sinsin hram seh mu! 🙏

Unau pasarih na paw sung kan um in tuni tiang siar cawk lo Duhdawtnak uakpi thawn na kan zohkhenh, na kan cawmdawl ii, nunsimh ttulh nak ah nunsim in pitlingnak lam ah na kan hruai ruang ah kan ii lawm tuk Nunu❤😘..

Kan in Dawt tuk mu Nunu.❤😘...❤💓❤

Kan hngaksiat lio in tuni tiang khal ah na thin kan in hon ter mi pawl le na ngeih kan in siat ter pang mi pawl cung ah ngaihthiam kan in daih. Nunu🙏❤Kan ngaihthiam hram mu. Nunu🙏❤ngaihthiam deih lo hmanh in na kan ngaihthiam ringring ruang ah kan lungawi tuk.

Nunu❤❤😘

Pathian ttihzah le thlacam nun nei dingah kan hngaksiat lio in Pathian lam ah na kan hruaikai ruang khal ah kan ii lawm tuk mu. Nunu❤😘fale caah mitthli tla in na kan cam sak ringring. Nunu na thlacam sak nak le na kan dawt nak, na kan zohkhenhnak lo in cun hlawhtlin nak kan ngah kho lo lai. Kan lungawi tuk Nunu..❤😘😘

Kan hngaksiat lio ah nangmah lawnglawng rian kan in tuan ter ii Nunu tu cu daidam le nuam ten um cang mu. Fa le caah rianhraang na tuan ii..😢..❤..Nunu tu cu kan upa vi ma cang ii rianhraang ttuan nawn hlah mu. Kanmah nih na kan pek mi fimthiamnak thawn kan in zohkhenh cang lai mu. ❤ A felfai mi, a fim mi le, mi ih zohtthimh tlak fa le si dingah fimthiamnak na kan cawn ter ii din ei lam khal ah mahhmanh ei siang lo ten fale na kan dawt tuk ii na kan pek..😘..Kan ii lawm tuk mu Nunu ❤😘Fale kan upa vima cang ii tu cu nangmah nuam ten na um caan si cang seh mu.

Nunu na hnen ah lungawi thu hi sim le rel cawk a si hrim lo ee. Ca in zeitluk ngan hmanhsehla a famkim kho hrimhrim lo.

Nunu...Hi catar in Upat nak kan in pe..🙏❤❤❤.......

Nunu... u le nau kan um nak cio ii bang lo hmanhseh na kan zirh mi le thazaang na kan pek mi pawl thawn kan ii zuam cio ringring lai. Na mithmai tthat ter tu si kan ii zuam ringring lai.

Duhdawt tuk mi Nunu...❤...❤..❤..

Bawipa nih Damcak le thinnuam in um kho nak dingah Thluasuah in pe hramseh mu...🙏😇❤...

San sau pin nung dam kho dingah Bawipa nih in um pi in lam in hruai ringring hram seh mu....🙏💓

...Kan in Dawt tuk mu...Nunu❤❤❤..

                                Na Dawt tuk mi na fale

                                      hnen in ca kuat ..💓..💓..💓

Kan Awkam In Kan Mizia A Langter - Mai Esther Dimte (HLD)

Zovek nulepa khal in kan fa le cu kan mitfang vek ih kan kilhim mi an si. Kan zohkhop hai lo. Kan duhnung hai zet ih kan hni siamsi ringring. Kan thusim ngai lo in kan thin in heng ter lai caan hmanh ah duhdawtnak thawn thinsauten kan lem hai thotho. Kan fa le an thinheng ter ding le an riahsia ter ding cu kan duhlo bik mi asi. Nulepa cun hitluk in kan fate le kan duhdawt ih kan kilhim rero lai ah kiangkap minung hrekkhat pawl in mithmaisia le awkamsia in an biak caan kan hmu tikah kan thinlung cu a kekkuai thluh asi.

Nauhak ttongthiam hrih lo in a ttha a sia a zaten an thleidang thei thluh hrih lo timi hi upa tampi nih kan thei ttheu lo. Nauhak cu sim hlah upa hrekkhat hmanh simaw thil ttha le sia thleidang thei/thiam lo kan um. Mi tampi cun nauhak pawl hi duh an nung tuk an ti ih an ter hai ttheu nan mi hrekkhat thinlung siakha nei pawl cun ziangmithil a tuahsual ding ih a nulepa ningzak ding in zapi hmai ah ka kawk thei ding timi caan an rak hngak. Tuikum Good Friday cu kan dam lemlo nan kumkhat ih veikhat a thleng mi ni asi si tin manh lo cing ten kan timtuah awk ih kawlttong an hman nak biakinn ah kan khawm. Khawm an thok hlan cu zokhal zalen zet ih biak awk le pawlkomh awk asi ih nauhak pawl khal anmahten an nuam awk hai ve. Cutin upa le nauhak hnaset celcel in kan nuam tlang hai. Culai ah ka fapa te cun drum sets a duh tuk ih a tham rero. Cumi kiangah video camera recorder an ret mi a um. A tham tum rero nan a tham ciah lo. Cumicu an khrihfa upa pakhat in zapi theih in “hihi zo fa asi?” tin a ti. Cutikah ka thin a heng lohli. A ttong kha hitin let ka duh zet. “Ka fa asi. Na thil a siat silen a let in ka lo kuan ding” ti ka duh nan biakinn sung asi ruangah Pathian le mipi mithmai zoh in kamkhat khal ttong lo ten ka fa cu ka cawi. Khawm sung hmuahhmuah ka mithmai a panh thei nawn lo. Ka hmur in hla ka sak nan ka thinlung cu a riahsia zet. An thusim mi ziang asi ti khal ka thei lo. Khawm caan hi rei ka ti tuk. Tlung ta rori ka duh. Himi biakinn ahcun ziangtikhmanh ah ka khawm dah nawn lo ding tiah thutthencatnak ka tuah. Hipa vek khrifa upa cu Jesuh sanlai ih dungthluntu pawl vek asi. Amah fapa cu a tlan rero ih a au rero ko nan zohmanh in zianghmanh an ti dah lo. Midang pawl cun nauhak dan an ti ih anmahten an um ve cio men. Himi biakinn ah rualpi ka hruai ttheu nan a vei hnih nak khawm sal ding in ka sawm thei hai dah lo. Ziangruangah timi ka rak thei lo nan atu ahcun ka thei thlang. Mi banglo le mi zohniam hmang pawl khrifa upa an ttuan sung hmuahhmuah cu an members khal an karh dah lo ding. Kohran sung ih thuneihnak nei duh zet pawl an umnak hmun ah mipi an ngam dah kel lo. Nauhak kum khat le thla riat te lawng asi mi hmanh mithmaittha thawn a biak thei lo mi khrifa upa pakhat ruangah tuini Pathian kan biak dan tampi thu ii ruat ter nasa. Thangtthatnak ah kan hmang mi kan thilri pawl an siat ding kan phaang tuk nak ah a kil in kan kil ih kan hnen ih a ra khawmtu mikhual pawl cibai le biak hna hmanh kan thiam nawn lo. Mi pakhat ih a thinlung kai thei kan duh ahcun a rat nak hmun ahla maw nai, silolen ziangvek dinhmun ah a ding, ziangmi harsatnak a nei tivekpawl kan theisak a ttul asi. Thilri siat ding hi tluk lawmmam kan phaang ahcun nei lo mei ding asi ko lo sawm? Thilri cu a siat thei mi an si ti tla kan hngilh pang maw? Minung hmanh an thi silo sawm. Dungthluntu le Khrifa upa hrekkhat cun nauhak an rem lo ih an kawk lai ah Jesuh in, “Nauhak pawl cu ka hnenah ra ko haiseh, dawn hlah uh; ziangah tile vancung Uknak cu hi bangtuk pawl hrangah a si,” tiah a ti (Matthai 19:14). Kan thilri a siat ding kan phaang tuk nak ah mi thin na ter tu kan si sawn pang maw? Ttongkam timi hi a tung zawng ih ttong ding mi le a phei zawng ih ttong ding mi an um. Tahtthimhnak ah hi khrifa upa khan “hihi zo fa a si?” tin a tung zawng ih ttong lo in “hi naute duhnungte hi zo ih fate asi pei?” ti deuh in a phei zawng in a ttong thei mi asi. Zovek nulepa khal in anmai fate cu a mawi ah siseh, mawi lo ah siseh, a fim ah siseh, fim lo ah seh, mi banglo asi ah siseh, kutke kim lo asi ah siseh an zahpi dah lo. Fate sawn in nulepa a zahpi tu tete an um phahphah ttheu. Kan fate thawn pehpar awk in nulepa ih kan thinlung cu toktham ruri a duhlo mi saruh pakan vek kan si. Mithmai ttha le ttongkam mawi in kan fate in biak sak lo ahcun kan thinlung a kekkuai ih kan mithmai a sia asi. Cuvek minung pawl kiang ih um khal kan paih nawn lo phah asi.

Cu ruang ah zovek minung kan si khal len, ziangtluk milian kan si khal len awkam nem le hmaizahnak thawn mi kan biak thiam lo ahcun mi nih in upat ding zat in upat kan hlawh lo ding asi. Kanmah ruangah kan khrihfapi midang pawl khawm paih nawn lo in Biakinn thawn an hla awk nak tla asi pang pei maw timi hi kan nitin nun ah cekfel ringring uhsi!

Lungawinak Thuthup - Mai Esther Dimte (HLD)

Lungawinak thu kan sim tikah kan riahsia lo ruangah kan sim thei ti cu zo ih el theih lo mi asi. Riahsiatnak le vansiatnak kan ton lai caan khal ah lungawinak timi cu a rak um thei ve thotho. Tahtthimhnak ah rualpi le sungkhat in kan tuarnak in theihpi ih in tuarpi tikah kan hna a ngam ih kan lungawi asi. Ka pa nih mual in liamsan lai ah ka riah a sia zet ko nan ka nu nih in dampi lai asi timi ka ruat sal tikah keimah le keimah ka hnem awk ih ka lungawi sal. Ka riahsiatnak le ka tuarnak a hlo tinak silo in riahsiatnak le lungzurnak phen ih lungawinak ka hmu thiam sawn asi. Lungawinak timi hi kanmah le kanmah kan lungawi awk ter thei vek in midang khal in ruahlopin in ra lungawi ter thei ve asi. Mi parah thil ttha kan va tuah tikah an lung a awi vekin kan parah thil ttha an tuah tik khalah kan lung a awi ve asi. Cucu minung dan asi.

Fate ka nei hnu ah lungawinak timi hi phundang zet in ka hmu vivo. Ka manh lo zet lai caan ah le ka dam lemlo lai caan tivek ah nau in rak kilsak tikah ka lung a awi thei zet. Ka fate hrangah laksawng an pek tivek le thil an lei sak tivek ka hmu tik khalah ka lungawi thei zet. Culawnghmanh silo in ka fate ih duhzawng thlunsak in an lekpi tivek ka hmu tik khalah ka lungawi dan zia cu kaa ih simrel thei ding rual asi lo. Ka fate a lungawi ahcun ka lung a awi ve ih ka fate a riah a sia ahcun ka riah a sia ve. Ka fate a pumpuarnak ding ah le a lungawinak dingahcun thil ziangvek khal ka tuah ngam ih ningzahnak le ttihphannak zianghmanh ka nei lo. Ka fate ih duhnak tuahsak thei tu si ka duhnak thinlung in ii neh thluh asi. Nitinten ka khuaruahnak ah ka fate hi a ti a hal pang maw, a ril a rawng pang maw, a it a hmu pang maw tin tu le tu ka ruat lawng silo in ka ngeihven ih ka tuahsak thluh. Ka fate hrangah ithmu khop lo ih ka um caan khal a tam ih ka duh mi thil pawl khal ka tuah thei hai nawn lo. Sihmanhsehla, ka fate a dam ih puitling ih a tthangliannak ding asi ahcun kei ih tuarnak pawl cu rel tham an silo. Ka fate hrang ih ka tuah mi ziang hmuahhmuah hi an manhla thluh ih ka diriam thluh asi.

Pathian in in duhdawt zet ruangah a fapa in pek ih cui a fapa a zumtu hmuahhmuah cu vanram nuam ah kumkhua in kan um leh thei ding in khua in khaan sak (John 3-16). Keimah a sersiam mi minung hmanh in ka fapa a lungawi ter tu parah ka lungawi ih an hrangah ka tirhsiang zet sikhaw sersiamtu Pathian sinsin a fapa Jesuh kan zum ih a lungawinak kan tuah tikah ziangtluk in so a lungawi ve ding ih kan hrangah thluasuah malza sawm in duh pei.

Laimi rualpi hrekkhat le sungkhat unau hrekkhat in ka fate ka duhdawtnak in theithiam sak lo in “degree tampi le sang pipi ngah cing ih nau um men cu” tin in pamhmai thu le in mitkem thu in sim ttheu tikah ka riahsia thei zet. “Nunau pawl tlawngkai ter cu nangmah vek an si thluh ko ding. Tlawng an ttheh in pasal fate an nei ding ih nau um le innsaang hnattuan in an caan le an degree an hmang men ko ding” tin in ti tikah khua in ruat ter nasa. Mi pakhatkhat hi kanmai duh vek ih an um lo tikah an sinak le an thil tuah mi lawng silo in an fimthiamnak le an degree tiang kan va hmuhsuam sak cu thil ttha in ka hmu lo. Ziangahtilen, fimnak ih a thupizia le a muril ziang siar lo tu kan sinak kan langter vek men asi. Degree ngah ruangah cozah hna ttuan tengteng ding tinak a um lo vek in company dangdang khalah hnattuan tengteng ding tinak a um lo. Nau umtu ttha kan nei ih kan ttuan thei ahcun a ttha zet ko ding nan mi zapi hrangah sumpai le a leng ih hnattuan hi thupibik ah an ret thluh cio lo timi cu kan theihsak ah a ttha. Nau kan um phah ah innsaang hna kan ttuan thluh thei ih kan pasal le hnattuannak in an tlung hnu ah innsaang hna in bawm a ttul nawn lo. Kan nupa in hna kan ttuan ahcun hnattuan tlung hnu ah naukil, nau kholh, nau rawlpek le nau it ter tivek le a dangdang innsaang hnattuan khal bawm awk thluh a ttul ding ih kan bang deuh caan ahcun hau awk le thu el awk khal a tam duh cuang ding asi. Degree ngah cing ih keimah vekih inn ah a um vetu pawl nan thanau hrimhrim hlah uh! Kan fate an upa deuh ih tlawng an kai tikah hna kan ttuan ve rero lai ding ih paisa kan hlawh ve rero lai ding. Cutik sawnah khawl thei kan zuam leh ding. Fate an no tuk lai ah mihnen ah tan tahrat ih hnattuan, nau umnak tlawng ah ret tahrat ih hnattuan tivek pawl khi mi zapi hrangah asilo. A lak in ret thei an si cuang lo ih sumpai le laksawng pek an ttul thotho ruangah cuhnak in kanmah nih thinhar lo te in le kan duhzawng ten kan kilkhawi ih kan zirh thei hai mi hi kan fate pawl hrangah duh a um sawn asi. Cumi cu kei ka hrangah ka lungawinak thuthup asi.

The Art Of Parenting cabu ngantu Dennis & Barbara Rainey cun “zovek nulepa khal a ttha le sia mi fate kilkhawi dan hnuai ah tthanglian mi an si. An nulepa ih an rak kilkhawi dan thawn pehpar in ziangmi a ttha ih ziangmi a sia timi cu a thar in tthaten an zohfel sal hnu ah a tthabik mi cu an fate kilkhawinak ah an hmang a si” an ti. Cu ruang ah kanmah le kan thuthluknak parah zohmanh in thu in ra neipi thei lo asi. Kanmah le kan pasal lungkim ten thuthluknak kan tuah ih kan fate kan kilkhawi kha a tthabik asi.

Bible ca sungah “Fate tla cu Pathian ih pek mi ro sunglawi an si” tin Psalms 127:3 ah kan hmu thei. Cui ro sunglawi cu an nauhak te lai ah kan kilkhawi ttha ding le lamzin dik kan zirh ding a thupi zet asi. An upa tikahcun lekpi le zirh kan duh rero khal len an peih nawn lo lai ding. Caan in pek thei lo lai ding. Cu ruang ah an nauhak lai ah caan kan pek hai ih kan lekpi, kan zirh mi hi an thupi zet asi. Thufim 29:17 khalah “na fapa kha daan ṭha thlunnak ah nunsim awla, amah ih ruangah na hmai a hngal ringring ding; anih cun ziangtik khalah na ningzahnak a suahter lo ding” tin kan hmu thei asi. Bible ca ih in zirh vek in kan tuah thei lawngah kan fate pawl ih an thinlung cu an nauhak te lai ihsin kan kai thei ding ih kanmai zirhnak thawng in ziafel nei mi le rampi hrangah tthahnem santlai mi ah an suak leh ding asi. Kan fate pawl Pathian hmai le mipi hmai ah duhnungzaa ih an tthanglian mi kan hmu tikah lungawinak thuthup kan tep ding asi.

Mi Hnen Ih Thil Kan Hlan/Cawi Tikah - Mai Esther Dimte (HLD)

Vuleicung ah minung kan tam bantuk in kan duh mi le kan poi mi thil khal an tam ve culci. Cui kan duh mi le kan poi mi vialte neih dih ding cu asi kho lo. Cui ruang ah kanmah nih kan neih lo mi cu kan hawi le hnenah simaw, sungkhat unau hnenah simaw, bank ah simaw, kohran ah simaw, tbt in midang hnenah kan hlan/cawi ttheu. A cawi/hlan lam ahcun kan ii olh tuk nan a peksal kan ii harh ttheu. Cuti um kan hman mi nih cun kanmah le kanmah lam kan ii phit vima timi kan thei ttheu lo. Kanmai fel lo ruangah terhsiangten le kan zawntuat bu in a rak kan hlan/coih tu pawl kan rim ter dih hni. Pakhat le pakhat karlakah ii theihthiamnak, ii duhdawtnak le ii zawnruahnak kan neih lawnglawng ah mi ih zumh awk tlak kan si lai. Cutin silo in kanmai duhnak lawng hmai kan son ahcun dawtu hnak in huatu tam deuh kan nei lai. Minung cu dawtu zahrep, huatu zahrep ti asinan mi fel lo pawl cu dawtu hnak in huatu le mitkemtu tamdeuh an nei ringring. Kan ttulherh mi poh cawk dih a hau lo ih mi hnenah va hlan kho asi mi thil an tam pi. Mahbelte, mihnen ih thil kan hlan tikah kan hman dih veten pek sal ding timi kha au ih simh hau lo in kan theih cih ding mi asi. Kan theih lawng a za lo ih kan tuah tengteng ding mi asi fawn. 2014 lio ah khan ka hawikomh pakhat nih kawram in ka rak ii phurh mi ca-uk le hi zawn ih ka cawk mi ca-uk pawl uk hra aa ka hlan. Kei nih duhsaknak le zawnruahnak thawn ro bantuk ih ka simhlawm mi ka ca-uk pawl cu ka hlanh. Tuisun ni tiang cui ca-uk pawl cu aa ka pe hrih lo. A hnenah an um hrih maw an tlau dih cang ti khal ka thei lo. Amai hnu ih ca-uk hlan aa ka deih tu pawl cu an ka peksal lo pangah ka aithok pang lai ka ti ih a tthenh in ka tthenh lawlaw hni. Cutikah an ka peksal ding ka hngak lo ih annih le an lungawi ningning fawn. Mi thil hi lo theih lo ih ka poi lawngah ka hlang ih cawk awk ttha mi cu kai cawk hni hoi. Ziah ti ahcun ka hlan mi hnenah a pek tla ka hngilh pangah siseh, ka siat pangah siseh, ka thlau pangah siseh sam sal a hau thotho lai ih kan karlak ah ii hmuhsualnak tla a suak pang lai ti ka phan ruangah asi.

Kan poiherh kan ii nguhdeih lo ruangah mi hnenah kan cawi hni asi khallen kan ii remcaan veten kan sam sal tengteng hni an hau. Yangon ka um lio ah ka hawi pakhat nih tangka kai laklawh tuk ati ih tangka tinghnih a rak ka cawi. Zarh khat sungah pek ding a ti ruangah ka rak coih. Sihmanhsehla tuisun ni tiang aa ka pe nawn lo. Cawh awk khal a ttha nawn lo. Khoi hmun khoi ram ah a um ti khal ka thei nawn lo. Ka thinlung ten ka theih mi cu khoihmun khoiram khal ah um sehla phuhrunnak in a khat ringring lai timi asi. Culawng silo in hawittha pakhat aa ka sung. Minih ka hnenah sumpai an ii nguhdeih lo thu an sim ih tangka cawi an ka deih ah khin ka neih phot ko ahcun pe lo in ka um dah kel lo. Keimah te tak ko ka ti ih siang emem in ka coih hni ttheu. Nikum khal ah kan hawi pakhat sumpai zeihmanh a nei lo ih a hmansom lawng silo lo in a vanzam ticket cawk nak tiang in kan coih. Anih cu kawlram ah inn le lo ai ngeihtuah luangmang nan a harsat taktak lio ih kan rak coih mi tlawmpal cu tuisun ni tiang an kan sam hrih lo. Phone an kan sonh kimten tangka nan ka coih mi ka hngilh lo an kan ti ringring nan sam ti cu a um dah lo. Atu cu a phone tlaih le a aw theih hmanh kan huam nawn lo.

Kan poiherh thilri kan neih lo ruangah mi hnen ih kan va hlan tikah simaw, kan ttulherhnak cah sumpai kan ii nguhdeih lo ruangah mi hnenah kan va cawi ah simaw an kan hlan/coih tu kha zei rel lo in um pang citcet hlah uhsi! Pek sal kho zau tu ii zuam in an hnenah lungawi thu hoi sim uhsi! Cunih cun mifel le rinhtlak kan sinak a langh ter lai ih au hmanh nih thilri hlanh ding le tangka coih ding an kan zenh lo lai.