God Has a Better Plan for His Children - Robert Siang Lian Thang

Let us start looking for our future which God has planed for us. It is true that when I looking back my past, what I found is failures and mistake and I believe we all experience failure and make mistake. In fact, successful people have more failure in their lives than average people do. Even in the Bible, great people throughout the history have all failed at some point. But the question is How do we respond to our failure and mistake ?

I believe the best way to go on after a failure and mistake is to learn the lesson and forget the details. That is the key to being free from the stranglehold of past failure and mistake. If we don't we will become like the scalded dog that fears hot water and afterward, fear cold as well. The less developed the person, the longer he hold on to past failures and mistake. I still remember the words of my aunty (Daw shirley Cing ) "God never sees as failures. He only sees us as learner." We need to remember that the call is higher than the fall. If we look back too much we will soon be heading that way. Evangelist Mike Murdock said "stop looking at where you have been and start looking at where you can be." Consider the words of the Apostle Paul, "Forgetting those thing which are behind and reaching forward to those things which ahead." We are more likely to make mistake when we act only on past experiences. My Professor used to says "the past is always going to be the way it was. Stop trying to change it. Your future contains more happiness than any past you can remember. Believe that the best is yet to come." Carl Bard Scottish religious leader says " Though no one can go back and make a brand new start, anyone can start from now and make a brand new ending." I agree with Thomas Jefferson when he said "I like the dreams of the future better than the history of the past." When we are depressed we will find that it is because we are living in the past." That's why Laura Palmer advice "Don't waste today regretting yesterday instead of making a memory for tomorrow." David Mcnally reminded us "Your past cannot be changed but you can change tomorrow by your action today." I remember what my Daddy (Rev.Ni luai) said "Son..Don't look back! Because God has a better plan then yesterday." Living in the past is lonely business that's why inventor Charle Kettering put it this way "You can't have a better tomorrow if you are thinking about yesterday all the time." 

Let me conclude with this "Our past doesn't equal with our future." Our God is a good God and Always he has the best and better plan for His children. May the Lord help us to seek His great plan for our future in this New year! May the loving God help us to take into our heart.. Amen

21st century le Ramthlo kan dirhmun - Ivory Sangte

A luan cia mi kum tampi ah cun Ramthlo khua cu electricity (mei) zong a rak um lo i mawtaw lam zong a rak um lo. Mei far van in khua sak a si. Kum caan cu a hung liam vima i electricity (meisa) cu 1994 kum thok in an rak hmuh i mawtaw lam pi zong an hun hmuh. Mawtaw lampawng ah khua sak a hung si cang.
Kum a liam ve tikah Bawipa nih thlasuah a pek i Ramthlo khua cu Falam peng ah sanpiah cizua (zoh chunh awk tlak mi khua) ah a hung cang. Cutikah a sung um mi minung zong kan lungput le kan ruahnak zong a hung thangso ve. Mi tampi nih an rak panh i fimthiamnak an rak cawn. Taksa, thinlung, thlarau in an rak thangso cio.
Hi lio caan ah hin mitampi kan rak santlaih lo nak cu *Ramthlo khua hi fimthiam nak kan rak cawn nak hmun le ram a si ko nan khua le ram ca-ah tuah piak khawh mi kan rak nei lo i hi hnak in tthangso sin seh tiah thlacam piak nak zong kan rak nei lo.*
Atu ahcun 21st century kan van phanh than tikah khuaruahhar in thil ai rak i thleng. High School zong a hung um i phunhra ong zong tam pi an um i fimthiam nak a cawng lio mi zong (university or college or cozah rian a tlai cang mi) kan karh vi ma. Cubantuk in Ramthlo zong Pathian nih a theih pi mi le a um pi thlasuah a pek mi asi i *Vantualrawn* ah a hung cang. 21st century ah khua le ram thansonak dingah cun *Mino* hi rian nei bik mi cu an si. Cu mino pawl nih cun khua le ram tha te in an hruai khawh nak ding le an duhdawt kho nak ding ah cun Nu le Pa nih kan hngaksiat lio te in khua le ram kong in siseh Pathian Bia in siseh an kan cawnpiak peng ding mi kha a herh tuk mi asi. Zeiruangah ti le cawnpiak mi fa le cawnpiak lo mi fa cu kan i dang tuk. A tu na lungput kha si ko.
A tu ah 2016 ca-ah khua le ram hruai tu i thim nak zong a hung um te lai. Khitikah na thim mi pa kha 100% ah 100% bak na zumh a herh. A si ahcun bia hal nak a um mi cu *Hruai tu (leader)maw a thupi deuh Hruai mi (followers)* ti hi a si. Hruai tu a thupi deuh tiah kan chim kho lai lo. Aruang cu Hruaitu le Hruaimi cu tthen khawh an si lo. Hruaimi zong a thupi deuh tiah chim awk a ttha hlei lo. Hruaitu le Hruaimi cu Christ and Church ban tuk an si. A thupibik mi cu nangmah na lungput bak kha si ko.
Si ah cun Bible in tahchunh nak kan van lak lai. 

1. Moses le Israel miphun 

Israel miphun kha an biapi tuk ruangah Pathian nih Moses kha rian a fial.. Cu ca-ah Moses cu Israel hruaitu a hung si tikah zeitluk in a thupi ti kan theih khawh. Israel minung an phunzai tuk ruangah Moses tiang daantat a tong.

2. Jesuh le Vawlei pi. 

 Jesuh nih vawlei kha a dawt ruang ah van in sunparnak kha a kal tak i sal sinak tu kha ai thim. Vawlei cu nangmah kha nasi. Zei tluk in dah na thupi kha na thei cang maw? Na thupi tuk ruangah an khamh i an khamhtupa cu an hruai tu a si tikah zeitluk in dah Jesuh cu na ca-ah a thupi na thei cang maw?

@**Ai thup mi dawtnak cu a ho nih dah an hmuh khawh lai@**
Salai Thawngpi nih a rak ngan cang *khua le ram na dawtnak cu na tuah ser nak in na langhter ding asi* a rak ti. A hman tuk. James 2:26 ah cun thlarau tel lo mi taksa cu a thi mi a si i tuahsernak tel lo mi zumhnak cu a thi mi si a ti. Curuang ahcun Tlangzaar siseh, Vantualrawn siseh, Nimzau siseh khua le ram kan dawt a si ahcun kan tuah a hau. Jesuh cu a kan dawt i a tuah sernak in a langhter. Tampi na chim mi hnak in voikhat na tuah mi kha mipi nih an i cinken deuh.
Jesuh cu zumhnak le tuah ser nak ah kan i zoh chunh awk tlak tha bik a si. Na nun kha Pathian sin ah i ap law a tang mi khua an khaan piak lai (Matthai 6:33).
Pathian nih thlasuah in pe ko hna seh.

Ka lawm tuk, 

Irovy Sangte

A nih hi India ram Bangalore ah M. Div a kai lengmang lio mi Tlangzaar veng in kan naupa mifel ngaite mi a si. A tlawngkainak ah Bawipa nih fimthiamnak le ngandamnak pe sin ko seh! 

2015 Christmas Message - Pastor Bawi Cung Lian

Thuhmai hruai:

Christmas kan thleng la la. Christmas hi ziang so a si? Theih ol zet in kan sim a si le cu, Christmas ti mi cu “Jesuh Khrih suahni lawmnak pui pi” tin kan ko thei. Cuih pui cu inn sang lawng a si lo, lei tlun za ih tuah mi pui a si (cosmic celebration). Christmas ih a sung mu ril simfiangmi cu “rundamnak” a si. Kan nauhak lai ah, Falam khuapi ih Baptist Sunday school nauhak pawl Christmas kan hmang tin ten, a veng veng ih ring zet ih kan au theu mi cu .. “Jesuh Khih, Jesuh Khrih… a suak zo, a suak zo/ Leitlun hmuah hmuah run dam tu … a suak zo, a suak zo” ti a si. Tu ni tiang ka hngilh thei lo, tu ni ning Falam nau hak pawl cun nauhak Christmas puai an tuah tin ten an au ring ring ko.

A si nan, tu ni cu, Jesuh suah nak ah “rundam ding ah” tin si lo in Jeush suah nak hi kan hrang ah “tangdor nun nei ding ih zohthim ding in a rung suak” (a model of humility for humankind), tin kei ka hrilh fiah duh. Jesuh in nunnak in kan zir ngah thei mi cu, kan milai sinak leh kan milai neih nak ah porh aw ding a si lo ti mi hi a si. Ziang ah ti le a mah Jesuh ro ri hman “Pa” thawn sinak bang rep ten nei mi a si nan, Pa Pathian thawn kan bang aw ro ri tin a ti awk dah lo. A sim sawn mi cu, hi lei lung tlun a rat san nak hi “mi dang hrang ah nung mi a si nak” leh “tangdor nun a neihnak” sawn hi in sim fiang duh mi a si sawn theu. Cu ruang ah, Christian hrang ah tangdornun hi a thu pi ngai ngai mi nuncan ziaza tthatnak a si tin kan ti thei, (Being humble becomes a virtue in Christian living), cu vek tho tho in Chiristian pawl in cuih sinak cu kan nun tluan kan nun pi leh kan cawng ring ring tul mi a si fawn. A si nan, khat lam kap ah, tangdornun kan ti mi hi pulpak ih thinlung nuncan dan hrampi (personal ethics) leh nun ziasia (weak character) lam sawn ah a tlu pang a si le cu Paul ih a sim leh a zirh mi “Nan thinlung putdan cu Khrih Jesuh ih thinlung putdan vek in si seh” (Filipi 2:5), thawn cu a kalh aw men thei. Cu cu ral ring a tul mi asi.
(Personal ethics leh weak character in cu … a poi lo ding, kei thawn ka saing lo, a dik si le tla kan neh thei cuang lo ding … no fighting for rightness. Hi vek lung put keng mi kha a sawh duh mi asi)

A. Tangdornak leh Pathian Kan Theih Dan

Jesuh hi Lei tisa ah a hung cang (incarnation) ti hi cu Kawl pawl, a hleicein Buddhist, hrang ah cu a har ngai ngai. Cu vek thiam thiam in, Jewish leh Greek pawl hrang ah cuih thu cu co hlan a har zet mi a si. Thuthimnak ah, Jewish pawl hrang ah Pathian cu a thiang hlim tuk mi a si ruang ah cuih a thiang mi Pathian cu a thiang lo mi Leimi pawl thawn cok bolh in a um thei lo. Cuih thianghlimnak cu Pathian leh mi nung a tthen (separate) bik tu a si. Cu raung ah, Jewish pawl hrang ah cun Pathian minung ah a hung cang ti cu a cang thei lo vek in, cuih thu a zum tu cu a rak hnih suak zet ve. An hrang ah, Jesuh cu minung taksa ah a hung cang ti mi cu “Jesuh ih tangdornak leh Pathian kan neih te ah a um” (Humbleness and nearness of God) a si tin hmu ding cu a rak har tak tak a si. Cu raung ah, Jesuh ih lei tisa a rak cangnak cohlan kan ti mi cu, Jesuh ih tangdornak kan nun in kan thei ti lawng a si lo Pa Pathain kan thei dan ro ri tla a thleng ter ti nak a si. Cu le, Pathian cu milai ih theihtheinak leh milai ih kan tlaang khamnak (frame) thawn thiehfian a theih lo ti nak a si. Cu ruang ah, Lei tisa a cang mi Pathian sinak (Incarnated God) in in zirh mi cu “Pathian cu a cak mi leh sunlawih tlak Pathian asi” ti hnak in “Pathian cu kan hrang ah duhdawtnak leh tangdornak nun thawn kan sualnak in tuar sak tu Pathain a si” ti sawn hi in hmuh ter mi asi. Cu vek thiam thaim in, tangdor nun nei mi kan si le lawng tangdornak thawn a sinak hi leilungmi hrang a pe tu Khirh Jeush ih puanawknak (revelation) cu kan hmu, kan thei, kan tep thei ve ding ti nak a si.

B. Hlawhtlinnak (success) ai ah Tangdornak

Hlawhtlinnak hi “Ziangtluk a lian? Zung tluk a fim? Ziang tluk in cak, a mawi, a thei? Ziang tulk a nei?” ti mi pawl in kan tah thim theu. Khat lam in kan ti a si leh economically, socially tah fung hnuai ah cuih lawhtlinnak cu hrilh fiah a si ring ring theu. Jewish pawl tla “Messiah” ti ah an rak hngak mu cu, kan sim cia mi fahfung pawl thawn a ra ding mi siangpahrang kha a si. Hman seh la, kan Bawipa Jesuh cu cuih tah fuang pawl thawn melawkmi sinak in a ra lo. Cu tin kan ti tik ah, cuih hlawh tlinnak pawl cu Jesuh in a do ti a si hrim hrim lo. Lei tisa sinak (incarnation) in leitlun liannak, neinak, cahnak si lo le milian, micak, mifim pawl a do ti a si hrim hrim lo. (Falam hla pakhat ka mang ro ri… cu cu.. miaa pawl ih Pathian, Farah pawl ih Pathian tivek kha. Cu ti ciah tla a si cung lo.) Ziang si Jesuh ih do mi cu? Jesuh in hi nah zawn ih a duh lo sawn mi cu, minung sinak (Value of human) kha munung ih tuahsernak pawl thawn tahfung lak ta hrat ih, (Tahfung question pawl kan tar lang zo), a hlawn tlin mi si leh si lo thencatsak mi kan si nak kha a si. Milai ih kan si nak cu milai ih tahfung men in a si nak sim fiang a theih lo.
Thuthimnak ah, tlawng na kai ih degree na ngah. Hnatuan sang zet na ngah ih na inn sang thawn nuam zet in nan um. Inn tha zet na lei thei ih na thlahlawn thawn na inn sang nun nuam zet in nan um. Hi pawl hi a tha maw? Tha tuk ee. Hlawhtlin mi pa/nu na si maw? Si tuk ee. A si nan, a fam kim maw? Cu mi cu a thu pi zet mi a si. Misenpi in cuih din hmun a nei tu cu hlawhtlinnak nei tu tin ka ruah ruah ah cuih din hmun kan thlen cun kan di a riam ih kan hna a ngamnak cu a si. Jesuh Khirh nun nak kan zoh sal a si le cu, cuih tahfung pawl a tlin mi a mal zet ding. Hnatuan sang a nei lo (Manager a si lo). Inn tha zet tla a nei lo, tangka tla a nei lo ih milian tla a si lo. A si nan Jeush cu a nun ah sunmang (Vision) fiang zet mi a nei (Luka 4:18-19). Cuih sunmang in cun a nun nak ah lei mi pawl ih tahfung ih hlawhtling mi pa si ding ah a feh pi lo ih Cross par ah khenthat mi pa si ding mi din hmun sawn kha a pe a si. Cu ruang ah, tangdor nuh ti ah Jesuh ih in zirh re ro mi cu sunmang tha nei ih nunnak ah thih cih ngam mi zumnak nei kha a sim duh dawn mi a si. Thihcih ngam mi vision leh zumnak na nei lo le cuih na nun cu ziang hman lo a si. Sim duh mi cu, tangdor nun kan ti tik ah, mi lian si lo ding ti nak a si hrim hrim lo, tangka nei lo ding ti nak a si hrim hrim lo. Lian cing leh pei sa nei cing khal ih nun ram ah thih ngam mi zumnak thawn nung mi nun kha sim duh deuh mi a si. Leitlun ih hlawhtlin nak tahfung pawl ih hlawh tlinnak kha a si lo. A famkim mi nunnak thawn nun sawn kha a sim duh sawn mi asi.

C. Tangdornak cu Cohlan leh Hlawmawknak nun a si

Jeush ih Lei tisa sinak (incarnation of Christ) cun mi nung pawl ih “milai kan sang bik ti mi lung put” (hierarchical mentality) kha in thleng sak a si. Paul in Filipi 2:7 nak ah hi tin a ti “cu ai-ah, a mah ih lungtho tein, a sinak hmuahhmuah a taansan ih, hnen-um sinak la tajratin, minung ah a cang ih minung pianzia a piang,” tin a ti. A sim duh mi cu, leimi sinak cu Pathian sinak hnak in a niam zet tinak a si ih khat lam ah tangdornak kha fiang zet in a sim cih fawn. A si nan, mi lai nun nak hi man a nei lo (value a nei lo) ti nak cu a si hrim hrim lo. Pathian sinak vek cun a si lo nan, minung si nak ih “man” (human value) cu niamzet in a hmu cuang lo. Pathian leh minung cu a bang rep cek ci mi sinak dinhmun an nei ti nak si sawn lo in, minung in tla man (value) a nei mi nunnak a nei ve ti duhnak a si. Khat lam zawng in kan hril fiah a si le, ramsa pawl tla minung vek cek ci ih sinak dinhmun nei tu an si lo nan a mah leh sinak leh man (value) cu za ah za a nei ve mi an si ti nak a si.
Cu ruang ah, Jeush ih Lei tisa sinak (incarnation) ih sim duh mi cu, mi lai cu Pathian hnak in an niam sawn ti si lo in, cuih milai sinak ah Pathian cu “umhmun a rak la” ti nak a si. Jesuh cu Pathian sinak kha tan ta in Leimi sinak a lak kan ti mi ih sullam cu, Pathian cu vancung ih sidan um zia (divine nature) si lo in leitlun umdan si zia (human nature) thawn a thuam aw ti nak a si. Cu ti thiam thiam in, Jesuh ih incarnation cun “Pathian cu leimi sinak kha a cohlang ih a hlawm aw a si” ti mi hi fiang zet ih in sim mi a si. Cu vek thiam thiam in, minung pawl in the Pathian ka cohlang thei ve maw, a mah ih in cohlang vek in? Cu le, kan sinak leh dinhmun pawl kha kan ruang pi, sung khat leh uu nau pawl hnen lawng si lo in kan ram leh kan king kang ih satil (non-human) hen ah teh kan hlawm thei ve maw? Hi hi kan ruah tul bet mi a si.

Conclusion:

Lei tlun mi hmuah rundamnak co theinak ding ih Jeush ih Lei tisa sinak a rak hlawmawknak cu pulpak hrang lawng a si lo (not just for personal salvation). Pathian ziang tin ka hmu, ziang tin kan thei, ziang tin kan ruat ti mi pawl le lei tlun nun ah ziang tin kan nung tul ti pawl tla khat lam zawng in in hmuh mi a si. Jesuh ih Tangdornak thawn lei mi si nak a thuam awk nak cu, nang leh kei ih rundamnak hrang ah cu a si. Cu vek thiam thiam in, nang leh kei in kan zum mi Pathian si seh, kan kiang kap ih nunnak a nei mi thingkung ramsa hmuahhmuah teh ziang tin kan zoh ding ti tla in zirh cih mi a si. Thu net nak ah, Leimi sinak laknak (incarnation) cu thlarau lam (spirituality) lawng a si lo, tisa sinak (humanity) tla a sim fiang mi a si.

Pastor Bawi Cung Lian
Hong Kong

Zinghmuh Tlang in Khua Ka Cuan (part II) - Cung Thawng Lian (Salai Thawngpi)

Tui tum Zinghmuh tlang ka so cu manhla ka ti zet. Tlangzim ka hung thlen veten thlatang zilthli in ka biangno i hran cu sunglam tiang a rah thluh thei. A dai zet nan a sannak bik hmun Ungpi ka va thlen cun mero a kiang ih khua khal tla pempem in a langfiang zet. T’ha zetin khua ka cuan tikah ka hmuhfiang mi cu Falam mi hi kan tenau zet si si maw timi hi a si. Ziangruangah timi a hram ka zingzoi tikah ziangdang si loin kan lungput ruangah a si bik. Kan lungput a dik lo ruangah kan ruahdan a dik loih kan hmuhnak khal a dik nawn lo. Kan hmuhnak a dik lo tikah pakhat le pakhat ral vekin kan hmu-aw thlang. Cu tikah hmunkhat ah kan fehtlang thei nawn lo. Hmunkhat ah kan fehtlang lo ruangah lenglam ral in in t’hio ih in t’hekdarh thluh tum. Cucu kan theifiang thei hrih lo. Ziangruangah hi dinhmun kan thlen kan ti asile kan Calai nathrik in a thokmi a si tiah ka ruat. Falam calai thu ah thupom pahnih in kan t’hen-aw. O le Aw Party tiah pahnih kan ding ih pakhat le pakhat ral vekin kan zoh-aw ih kan dokalh-aw ringring. Cuvek in kan do-awk sungah midangpawl cu heh-le-chet tiah lungrual in hmainor in an rak tlan rero. Calai ah kan niam tuk tikah mi kan bang thei nawn lo. Calai a t’hansolonak hmun ah mipi khal an t’hangso dah lo. Kan Calai a t’hanso theilonak khal O le Aw ruangah a si bik. O in ca a ngan tikah Aw in a lei duh loih Aw in a ngan ve tikah O in lei a duh ve ce lo. Cutikah kan Calai ram a fiak vingvo ih nuam teten a pil vivo. O le Aw hin t’hathnemnak an suahpi mi ka hmu hrih lo. An suahpimi rah cu ralawknak, Calai t’umsuknak, Calai zuar harnak le lungruallonak tla an si. Curuangah hi nathrik hi a dam lawngah mi tenau in mi pipa ah kan suak thei ding. Calai timi cu milai t’hansonak hram a si. Falam t’ong in Calai a mawitawk a suak ve thlang. Asinan Calai in sumdawnnak tlak a si thei lo. A san cu Calai a hlutzia kan thei loih O le Aw in tahfung kan rak tah lok men ruangah a si. O a t’antu mipi in Aw cangan mi cu kan lei duh lo ee an ti ih Aw a t’antu mipi in O cangan cu kan lei duh lo an ti ve. Hihi mi tenau zet pawl ih lungput a si. O le Aw hnakin A Sungthu ah kan buai ding a si sawn. Kan nunram a remtu, kan khawtlang a remtu, kan biaknak a remtu, ramkhel a remtu, innsang a remtu le theihnak a petu Calai a si maw ti sawn in zoh ding a si. T’ahpi tlak Falam kan si thlang ti hi kan thei-aw thei lo. T’ah ben emem tar cun hitin t’ah hla a lawh ding ka zum. “Ai-ze-law, Maw! Falam hnianghno, kan fim ee, kan thei ee, mi ropi kan si kan hei ti-aw t’heu. Zanmang hman i ka man ban lo, hnuaiah kan thleng zo si maw! Falam cu ee Kawlram ah dimukaresi hmang hmaisa a si kan ti maw, Chinram khawlipi a rak si dah kan ti maw, Kan umnak hmuntin ah hruaitu kan si thei kan ti maw, ai..ai..ai.. cui ka thin nat cu ee.. ziang lawmman so kan thlen thlang. kan sinak, kan thilri pakhat hnu pakhat hmundang ah an t’hawn ziarmar thlang lo maw, kan itthat rero lai maw ee... mi khua cu ee.. kutkai in an fehtlang lai ah kannih unau cu maw nukhat pakhat si cingin Esau le Jacob bangin dokalh-aw cingin kan suak tlang ih bum-awknak in kan t’hen aw thlang si maw.. cui ka thin nat cu.... ai-yaw!” a ti ko ding. Ruat thlang-aw unau. Kawl in “vainam har hnakin Cafung a hriam sawn” an ti kha! Ca timi cu milai nunram ah a pakhatnak dinhmun a si. Calai thapek hna thiam uhsi. O le Aw san a si nawn lo. O le Aw san ah na um hrih lai a si ahcun pitar nui t’ahhla sungah na taang lai tinak a si cu. Falam t’ong in cabu an suah tikah bu 1000 in 2000 hrawng tiang an suah t’heu. A ngaingai ti ahcun hi zat cabu hi veikhat an suah ah cem thluh thei ding a si. Falam minung hi zat liangluang ah cabu 1000/2000 hman cem ko kan lei thei lo a si ahcun hi hnu kum 50 khalah sirhkhat/hnih hman kan t’hangso lo ding. Falam t’hangso seh ti na duh a si ahcun Falam Calai hmuahhmuah lei tum t’ent’o aw. O le Aw lungput in Calai zoh nawn hlah. A sungthu ah na thinlung benkhum aw. Cutin Calai t’hathnemnak na thei dingih Falam hrangah na ruahnak le na thazaang na pe-aw thei ding. Rei tukin itthat nawn hlah. T’hangharh thlang aw. Zinghmuh tlang zim ah Cerlian Ninu a thleng thlang. A tlai hlan ah tho in pok thlang aw.

Zinghmuh Tlang in Khua Ka Cuan (part I) - Cung Thawng Lian (Salai Thawngpi)

Falam peng, Ramthlo khawlu Zinghmuh tlang tupi ah ramsapawl rawl-ul in thla an cam. An thlacam mi thulupawl cu hitin a si. 1. Chin mipawl an piangthar theinak dingah. 2. Ramsa duhdawtnak an neih theinak dingah. 3. Thingram thupit zia an theih theinak dingah le a dangdang..... Pu Vompi - Maw Bawipa.. Kawlram cozah khal dimukaresi a hmang rero ti kan thei ih kan lung a awi zet. Chin mipi in dimukaresi kan ngah asile kan lian deuh ding an timi \ongkam khal kan thei. Bawipa.. An lian deuh ngaingai asile kannih ramsa hrangah kan nuam deuh ding tin kan ruat. Tucu an farah tuk ih sa leinak khal an neih lo tikah sualnak nei lo kanmah ramsa riangri in ra that rero. Maw Bawipa kan Pathian.. Chin mipi hrangah thla kan cam. Liannak run pe hai aw! Cu lawngah thin nuam in kan tlangleng thei ding. Pi Zukneng - Bawipa kan Pathian, Chin mipawl an piangthar theinak dingah ziang kan tuah le a t’ha pei? Ka pa ka Pathian.. Chin mipawl ka \ih hai tuk. Veikhat cu kan nupa in khua pakhat kan thleng ih cui khuapawl cun kan thleng timi an thei. An khaw senpi in in hual ciamco ih kan nupa in kan thi maw, kan nung ti’in kan tlam ciamco. Bawipa.. Kan pa thawn hmunkhat ah kan tlan thei lo ih tu tiang kan \hen-aw lanta. Kannih zukneng tla cu kan tam tuk nawn lo. Bawipa ... Na mipawl hi Hitler an timi pa vek an si hmang. Kan ci rori hmih in tum. Kan hrangah Chinram ih um cu hell vek a si ko. Maw Pathian... nangmai duhmi piantharnak run pe hai thlang-aw. Zawngte - Zaangfahtu Pathian.. Kei cu Chin mipawl hnakin Kawlpawl hi an piangthar sawn ka ti. Kawlpawl cu thingkung ramsa duhdawtnak le zawnruahnak an nei an ti. Bawipa.. Chinram hi Budda ram si sehla kannih ramsapawl cu kan nuam deuh ding. Na mipawl hi Budda-pawl hnakin an sual sawn. Bawipa.. na mipawl hin asun azan in in hual. Umngaihnak kan thei nawn lo. Kan Pathian.. na mipawl hi an duh khalah, duh lo khalah duhdawtnak le zawnruahnak thinlung run pe hai hram aw. Varit - Sersiamtu Pathian.. Ziangruangah hi tluk lawmman in harsatnak in tonter. Kristian ram an ti rero mi Chinram ah kan um ih kan nuam deuh ding hmang kan ti laklai ah thinphang le thlalau in kan um ringring. Bawipa.. rawl khal \ha ten kan hawl thei nawn lo. Hrekkhat kan unaupawl tla cu rawl an hawl thei lo ruangah an karh thei nawn lo. Bawipa.. in zangfah hram awla na mipawl hi piangthar hi ziang a si timi run theihter hai aw. Cule fimthiamnak le theihthiamnak tla run pe hai aw. Kan \hatnak an hmuh theinak dingah zawnruahnak tla run pe hai aw. Sakhi - Jehovah Pathian.. Kan pupapawl in na parah ziangvek sualnak lawmmam si an rak tuah ih hitluk a har mi Chinram ah in umter. Bawipa.. kan sualnak ruangah maw hitluk in harsatnak ram ah kan um. In run zangfah thlang aw. Na mipawl in kan piangthar an ti ringring fawn. Kannih hrang ahcun an piantharnak hi san a tlai lo. Bawipa ka Pathian.. Na mipawl hi kanmah thah ding le siatsuah dingah khua an khang ringring. Na ram karhzai theinak ding hman ah nihlawh pek an siang lo nan kanmah thah ding ahcun zan 2/3 tla an riak \heu. Tuksumza an si ko. Bawipa.. Kan unau hrekkhatpawl fa an vawn lai ah an kap that rero. |hal caan hi fa kan vawn caan a si ti an thei lo si pei maw. An parah sualnak kan tuah mi a um in kan thei lo nan.. Bawipa.. na mipawl hi ziangvek Baibal si pei an zirhawk? Na thupek mi cu a \ha zet ti kan thei. Asinan na mipawl cu anmai tuahmi daan thlun an paih sawn. Bawipa.. kan sualnak in ngaithiam awla na mipawl parah zangfahnak le zawnruahnak run pe hram aw. Ngal - Cungnungbik Pathian.. Kannih unaupawl cu dai ten kan um thei nawn lo. Na mipawl in saram par ih an tuahmi hi a siakhaa tuk. Bawipa.. na mipawl ih an lorawl kan siatsuah hi na duh lo ti cu kan thei. Asinan na mipawl hi zoh hai hman aw. Kan hrangih in pekmi ei ding hmuahhmuah an siatsuah thluh. Bawipa.. an tirawl cin mi kan ei lo ah ziangsi kan ei nawn ding. Na mipawl an piangthar ih kan tirawl in siatsuah sak lo a si ahcun kannih khal dai ten kan um ko ding. Bawipa Pathian.. Na minungpawl hi kan upat zet hai ko. Asinan an luar tuk thlang. Anmah nunnak petu thingkung hman ziang an siar nawn lo. Bawipa.. hitluk ruahnak neitu na minungpawl hi na zoh menmen ding maw si? An ram ah tleunak thar thlenter sal hram aw. Vazuun - Bawipa.. tu ni tiang dam te’n Chinram ah kan um thei ruangah kan lungawi. Na mipawl in Kawl kut sung ihsin an luat theinak dingah an cangvai rero ti kan thei. Bawipa.. hrekkhat tla cu zalennak (independence) rori kan la ding an ti. Bawipa Pathian.. kannih khal na mipawl kut sung ihsin luat kan duh ve. Tu vekih in tuah ringring a si ahcun zalennak kan dil a \ul ko ding. Bawipa.. na mipawl hi kan upat hai zet. Nikhat khat ah an ruahnak an thleng leh ko ding tiah thinsau lungsau in kan hngak ringring. Bawipa.. kan ruahsannak a cem thlang. Na mipawl hi an ruahnak an thleng tum lo a bang. Na mipawl hin kan ram khal in cuh thluh. Nuam teten in nor vivo ih a \hatnak cu a cem zik thlang. Kan ramri khal kan thei thei nawn lo. Bawipa.. Na mipawl cun Kawl kut sung ihsin zalennak an ngah theinak dingah hruhrang (non-violence) loin kan cangvai ding an ti. Kannih cu a ngah lo ding a bang. Bawipa.. zalennak kan ngah ding a si ahcun ziangvek khalin kan cangvai ko ding. Kan thisen khal suak ko seh. Kan ram kan ngahsal tak ah kan nunnak liam ko seh. Poi kan ti lo. An kut sung ihsin luat rori kan duh thlang si ko. Kan nunnak in a celh hrimhrim lo si ko. Sabek - Bawipa kannih ramsapawl cu hmunkhat ah hna kan \uan thei. Hihi kan nunphung kan thlun ruangah a si bik. Kannih cu khua pakhat ah Tlangbawi pakhat lawng kan nei. Tlangbawi hi a sangbik a si. Bawipa.. na mipawl vekin khua pakhat ah pastor tam pipi kan \ul lo. Kan nunphung le kan biaknak hi hmunkhat an si. Cu ruangah ruahnak khal a phunphun a suak lo. Bawipa.. na mipawl vekin zirnak a sang deuhdeuh ih ruahnak phunphun a suak tivek kan nei lo. Kan nunphung le biaknak kha hmunkhat ih feh an si ruangah ruahnak dangdang suahpi a theih lo. Cucu kan nunphung a \hatnak a si. Hivek nunphung in pek ruangah na hmin kan lo thang\hat. Bawipa.. na mipawl kha khawsia khuavang an rak biak lai san ahcun Tlangbawi pakhat lawng an rak nei ve. Khua pakhat ah tlangbawi pahnih a um timi kan thei dah lo. Tucu an piangthar ciamco ih khua pakhat ah pastor pa 3 tla an um. Cule pakhat le pakhat khal an ruahnak a bang-aw lo. Bawipa.. na mipipawl in tlangbawi tam pipi sersuah an tum. Nangmah ih na hril lomi cun tlangbawi an \uan thei ngai pei maw? Bawipa.. na mipawl hi fimnak run pe hai awla hla pipi zohter nawn loin an kiangkap zoh thiam thlang hai seh. Hla pipi an zohnak ah an mit a vaivuan ih an ruahnak a hlo vivo a bang. In lainattu Pathian.. fimthiamnak in pek ruangah kan lungawi. Kan nunphung khal hlo lo tein tu ni tiang kan kil thei ruangah na hmin kan lo thang\hat. Na mipawl vekin mi nunphung hi kan uar ciamco loih kanmai nunphung te hi a \ha zet tin kan ruat. Bawipa.. in pekmi nunphung hi san a man lomi cu kan rem rero. Ramdang nunphung ngai lo kan si ve ko. Sumbuh - Bawipa.. in pekmi ram hi a \ha zet kan ti. Hivek ram ah kan um thei ruangah na hmin kan lo thang\hat. Cule na mipawl in kannih cu in ei duh lo ruangah kan lungawi zet. Ka pa Pathian.. na mipawl hi theihthiam an har zet. An ram ah duhtawk kan tlangleng thei nawn lo. Kan rinsanmi kan unau tampi cu ramdang ah in tlansan zo. Tu a tangmipawl hi cu zianghman ti thei lo kan tam. Cule ram duhdawt ih a tangmi mifim khal cu an um phahphah. Bawipa.. kan ram tanta ding hi a har lo. Ramdang ah hmun \ha\ha a um ti kan thei. In pekmi ram a si ruangah tu tiang kan um hrih lai. Asinan Bawipa.. na mipawl hi an cang thei nawn lo. Thinkung rampi khalin a celh hai lo. Sualnak nei lo vate fa tete khalin a celh hai lo. Bawipa.. ruat ve hman aw.. Hitluk a fate mi vate tla na mipawl in an hual rero. Ei tlak teh an si maw si? Bawipa.. tu tla cu khua a \hal thlang. Vatepawl bu an tuah ih fa an karhzai caan a si. Tu caan hi thinphang le thlalau ih kan um caan khal a si. Bawipa.. na mipawl in \hal a hung kim cun ram an ur ih vate bu khal a kaang thluh. Hrekkhat tla cu an ti le an fate khal a kaang. Bawipa.. Kristian ram um hi a nuam zet ding ti’n kan ruat. Asinan kan ruah vekin thil a cang nawn lo. Nikhat hnu nikhat an besia deuhdeuh. An lung a hak deuhdeuh. Bawipa.. na mipawl hi anmai zawn lawng an ruat thlang. Na daan an thlun lo hlei-ah minung ih tuahmi daan khal an thlun paih lo. Theih khal an thei duh lo. Bawipa.. na mipawl hi Sodom le Gomorah khua vek an si ko lo maw. |ih an nung tuk thlang. Cule Bawipa.. ram dang ih tlan zo kan unau hrekkhat tla kan ramte ah kan kir ding tiah an ra hal nan na mipawl in an rak hual ciamco ih riahsia zetin an kir sal. Bawipa.. na mipawl hi an mit vangter thlang aw. Na parah an ruahnak le an hmuhdan an thleng theinak dingah fimnak pe hai aw. Bawipa.. Chinram hi ramsa phunkim umtheinak ram ah si sal hram seh tiah Jesuh krih hmin in thla kan cam... Amen

Sung Khar Kim in Christmas Caan Hman – Tuan Kip Thang

Zinglam nazi 5:40am hrawng kim in Ka U nih kan tho lai a ka ti i kan tho. Ataktak tin cun nidang ah 6:40am hrawng hmanh ah ka Nu nih a kan thanghsom mi kan si. Christmas zing si kawh kan i caang tuk. Buhti kan lan i a so in fang ka thlah deng ah khin ka U nih “ka Pa tla tuizing cu rawl ka ei ve lai a ti” a von ka ti cu ka Pa rawl tampi a ei kho lai ti phun khin pawnghnih fai ka bet. Lai lam khuate lam cu kan harfe tuk i sa ei hi Puai caan, Pastor rawl ei sawm caan le khual neih caan ti lo ahcun a har ngaite. Christmas zing ti cu Ar kan that i rawl ei ding khal thatho ngai ngai. Cabuai pakhat ah sungkhar kim in rawl kan von dum i ka Pa nih arsa cu a von saam, A thin a von lak i ka Nu a pek. Ka Nu nih amah lawng ei ve lo in kan zaten fate cio a kan pek i a thaw in a sung lawi khun ko lailam arsa ei. Ka Pa nih a sa tthat nak tete an kan pek cio i a nih nih a Ke, a Lu le a Ruh le a dang kan ei duh/kho lo mi ai lak. Ka Pa nih hi pawl hi a duh ruangah a ei siloin Fa le a kan dawt tuk ruangah a tthat nak a kan pek dih hoi si. Ataktak ten ti ahcun ka Pa nih a sa tthat nak hmanh a ei kho lo. Christmas zing a si ruangah innsungkhar kim in hman a duh ruangah a kan topit men mi a si ka rak thei kho lo. Sungkhar kim i rawl dum khat le hmun khat i um a nuam/sunglawi dan pawl khal k arak theithiam lo. A sun cu Puai hmun panh in Biakinn lamah kan Sungkhar in kan pok. Ka Pa nih tuisun cu ka kiang te ah um uh a kan ti cu ka huam lem lo nan amah ka ttih ruangah ‘aw’ ka ti. Hngaksia ai ti cu hawi le pawl thawn nuamten um le vaak kha ka duh deuh. Sungkhar kim ten caan hman khat a nuam dan le tu lawng hi Sungkhar kim in caan kan hman kho a si lai ti ka rak ruat baan kho lo. Kan Sungkhar ten hman kan i thla ii, Upa le nih nuamh nak a kan tuah sak mi pawl kan zoh dih hnu ah a zaan Puai ah Sungkhar kim in kan to i rawl kan ei khat. Cucu kan cah ah a net nak bik a si. A kan khamh tu Bawipa Jesuh suahcam kan lomh, sungkhar kim in caan kan hman le rawl kan ei a si. Kan san sungah kan ton kho nawn lo ding mi tin le, Para bantuk in hngilh kho lo ding mi ni le caan ah ai sir. Sungkhar kim te caan hman khat a nuam nak le a sunlawi nak ka rak thei manh lo. Atu cu kan san ai thleng tuk cang i ram dang le bang ahcun duhdawtnak thawn sungkhar kim in ar thin i seuh ti khal a um nawn lo, a nuam daan le caan hman dan ai dang tuk cang. Zeitluk in caan i dang in i thleng khal sehla kan biak mi Bawipa Jesuh suahni lomh cu ai dang in ai thleng lo. Tui san mi nung tam pi nih cun innsungkhar khat thawn nuam ten Christmas hman hnak in hawi le pawl thawn Party le nuamh nak phunphun in hman a si deuh cang. (Nu nei nawn lo mi nih Nu dawt nak an thei, Pa nei nawn lo mi nih Pa dawt nak an thei, Sungkhar kim lo mi nih Sungkhar nuam nak an thei) an ti bang na si ve pang lai. Atu caan aum lio ahhin Joshua nih Israel mipi pawl hnenah Joshua 24:15 sungah (Mesopotamia khuazing maw nan biak ding Amor miphun pawl ih khuazing deuh so nan biak ding, Kei le ka Innsaang cun Bawipa kan biak ding) a ti bang in, midang nih cun hawile thawn Party ah le Zuu le Sa le nuamh nak hmun ah a phunkip in hmang hni hmanhsehla, kei le ka sungkhar nih cun "A kan khamhtu kan Bawipa Jesuh suahni" ah Sungkhar tling in lungawi ten amah thangtthatnak thawn nuam ten ka hmang lai tin ruahnak thar nei sal uh sih! Unau na tlai hrih lo caan ttha na neih lio ah sungkhar kim in Jesuh suah cam nuamten hman i zuam uh! 

Hi cu sungkhar kim ten hmunkhat um mi pawl cah duhsaknak thawn ngan mi a si i, pumcawmnak le a dangdang ruangah sungkhar kim in a hmang kho lo mi khal ngeihsiat ding kan si hei lo. Kanmah minung hmanh Birthday nuam ten kan hman ah cun, a vancung sunparnak le sui lukhumh hmanh kaltaak in a niambik cawrawl ei nak kuang sungah minung sinak thawn a suak mi a kan khamhtu Jesuh suahcam cu lungawi thlacamnak thawn hman rak i zuam cio uh sih!

Sungkhar kim in caan hman ti mi thu thawn peh par in 2003 alethnubik Christmas sungkhar kim in caan kan hman dan pawl sirhsan in ngan mi a si. 

KAN HARSATNAK AH BAWIPA THAWN - Za Biak Nawl

Harsatnak a phunphun lakah in bawmtu cu Amah a si, cutiin Pathian hnen ihsin kan comi bomhnak cu hmang tahratin harsat mangbangnak a phunphun a tongtu pawl kha kan bawm thei ve a si. (2 Korin 1:4)

Britain ram ih teh zuamnak ah hminthang ngaingai a si mi Derek Redmond cu 1992 kum ah Summer Olympic Games timi Barcelona,Spain ram ah tuah mi 400 meter tehzuamnak ah ai tel. Tehzuamnak ih a teh leng mang lio ah rinhlo pi ah a ke ai siatsuah ih a tek kho nawn lo, tehzuamnak ttheh ding ahcun meter 125 lenglo a tang hrih. A ke le a fak tuk a tek kho nawn lo amah ten a dir kho nawn lo. Cuti mangbang vansang le mitthli thawn a um. Cu lio ah mi lak in A pa Jim Redmond ai sum kho nawn lo ih mi lak in cun a suak. Security pawl nih an kham lengmang nan an kham kho lo ih A fapa cu a rannak in a liangah a kuah ih a teh pit. A theh tiang thin sau ten a pa nih a teh pit. Cui teh zuamnak ah cun laksawng cu a dong lo nan A pa ruangah ah a theh tiang a tek kho. Cutin ke dam lo bu te le mittli tla phah bu ten a teh mi cu a zoh tu mipi 65,000 lenglo nih an zoh kho lo ih an zaten dir in upatnak an pek.

Zumtu kan zaten vulei cungah ka nun ah hin tehzuamnak ih ai tel lengmang mi ban tuk kan si. A caancaan ahcun mithli tlak nak le ttahnak, thinhar nak le mangbang vansang in bawmtu nei lo ih kan um caan a um ttheu. Cu bantuk dirhmun ih kan um lio caan ah kan mitthli an kan hnawt sak ih thazaang an ka petu harsatnak sungin bawmtu le tanpitu Pathian kan nei a si.

Atu kan dirhmun ah harsatnak, buainak, mangbangnak le thinharnak ttahnak le mitthli tlaknak, thinpit le vangsang in kan um. Kanmah bawm ding ah le ttanpit tu dingah Bawipa kan kiang ah a um ringring, Bawipa nih a fa le pawl, ttahnak le mitthli tlaknak, thinpitnak le mangbangnak cu sau tuk tuar ding an kan siang lo an kan zoh kho lo. Kanmah bawm dingah ai manh ringring. Bawipa hnen ih hnangam nak a hawl mi le Bawipa hnen ah kan ton mi le kan mitthli tlak nak a tthum thiam tu cu lungawi hnangam nak in an um sal theu, Bawipa hnen ah na thil rit kha tthum aw la an sawn lai.

Derek Redmond ih video zohnak: https://www.youtube.com/watch?v=Emo7UVWZbM8

T’ongkam parah t’uanvo lak a thupi – Mai Esther Dimte (HLD)

            Nitin kan nunnak ah mah ttong mi vek ih ttuanvo lak ngaingai tu le mi hnangamnak hrang men ah ttong hluahhlo tahrat ih ttong mi par khal ah ttuanvo lak lo tu tin phun hnih in kan um. Himi phunhnih sungah ziangvek so na si? Zokhal in kan mah ih kan ttong vek cekci in ttuanvo lak ngam tu le a lak ringring tu kan si kan ti thluh cio ko ding. A ngaingai ten a thei tu cu kan mah le kan ttong a rak thei tu lawng an si. Tahtthimnak ah ka nau hniang bik nu te kumthum a si lai ihsin USA ah ka feh ih a tu cu kum 10 a kim zo. A liam cia kumhnih ah a nih kumriat a si ih cunah kum ih Krismas zikah ah phone kan biak awk. A nih cun “uu, ka lo ngai tuk thlang, ziangtikah na ra tlung ding?” in ti. Keinih cun thuhla saupi ruat lo in le a hlan ih ka ttong cia mi khal ruat cuca lo in “kei khal ka lo ngai zet ve thlang, hmaikum len ka rak tlung ding” tin ka sawn. Cutikah ka nau duhnung te ih in let dan te cun ka thinlung i tham zet ih thu i ruat ter nasa. Ziangtin in let tilen “uu, cutin na ti nak hi kumtinten ka rak siar ringring ih kumnga a kim thlang nan a tu tiang le na rak tlung dah fawn lo” in ti.

            Caantampi ahcun fimzirnak hi tlawnginn lawngah kan ruat ttheu. Kan hnak ih cathiam le mifim hnen lawngah theihkaunak le thuruat theinak kan zir ngah ding tin kan ruat ttheu. Sampar mi le kum upa tar pawl hnen lawngah ruahnak tthattha kan ngah thei ding ih thu kan ron thei ding tin kan ruat cio men ding. Sihmanhsehla a ngaingai ten ti ahcun kan hnak ih kum kul lenglo a nauhak mi kan nau le khal nih kan ruat ban dah lo mi thuhla in ruat ter ih kan lung in fim ter thei a si. Ka naunu kumriat nu te hnen in ziangsi ka zir ngah ti silen dunghmai ruat lo in a tu rori ih mi pakhat a lungawi ding mi a si taak ah tin ol zet ih ka ttong mi ttongfang pakhat te ruangah ruahsannak tampi thawn in sut tu ka naunu te thinlungah nasazet in hna a ttuan thei timi hi a si. Cu mi in a suahpi mi cu neta ka tlung ngaingai thlang ding ka ti tikah in zum nawn lo men thei. Ka ttongkam pakhat hrangah ttuanvo lak ngam tu a si lo tin in hmu thei. Silolen mah ttong mi vek ih tuah dah lo tu tin tla in hmu thei. In hmuh thei dan a phun kan sim ahcun pahra lenglo a um thei ko ding. Sihmanhsehla cui pahra pawl hnak in a thupi sawn mi cu kan ttongkam khat te ruangah mi thinlung ah ziangtluk in hmun kan lak ih an ruahsannak le an khuaruahnak kan thleng ter thei timi ruat phah ringring in ralring ten thu kan sim a ttul a si.

            Veitampi cu mi parah sualnak kan tuah tikah ngaidam kan dil ah simaw, kanmah lila ngaidam in rak dil ah simaw kan thinlung takten kan ngaidam lo a si khal len ttongkam mawi nak ah ngaidam awk cia kan si nak kan sim awk ttheu. Mi nih kan thin in heng ter caan ah, thuphan in sim caan ah, an thukam an pelh caan ah, an thu an thleng rero ruangah, in relsiat mi kan thei sal tikah, kan tuah lo mi thil tuah in puh tikah…tvp… in a phunphun ruangah kan tum lo mi le kan mai dinhmun thawn a kaih awk lo mi ttong mawi lo zet ttong kan hmang ttheu. Ziangruangah hitin kan hmang ti a si len kan cal zawn ih a um mi kan hmailam thluak sung ih thisen a cak tuk ih kan bop lam ah a kuat manh lo ruangah thaisun hrang ruat ciamciam ta lo in tuisun hrang kan diriamnak hrangah kan ttong mi a si. Ziangvek dinhmun ah kan din khal len, ziangvek hna kan ttuan khal len, zovek minung thawn kan biak awk khal len, ziangtluk mi lian kan si khal len, ziangtluk mifim kan si khal len dunghmai zoh lo in kan ttong a si ahcun cui kan ttongkam ruangah mi nih in upat ding zat upat kan si lo ding ih mi nih in rinsan ding zat khal in rinsantlak kan si lo ding. Culawnghmanh si lo in neta ah mi in thurontlak khal ah in ruat lo ding ih kan ttongkam hmuahhmuah cu thuk zet le kau zet in in ngeihsak lo ding a si. Cuvek dinhmun kan thleng lo nak dingah cun kan thinheng lai caan ah le kan lungawi tuk lai caan ah kan ttongkam a hleice in kan ralring a ttul a si. Culen, kan tuah thei lo ding mi le kan tuah ngai lo ding ti kan thei mi parah ol-sam zet in mi an lungawinak a si ahcun a tawk tin ttong lo ding a si. 

Mikhual nih a theih ding mi pahra - Mai Esther Dimte (HLD)

Leilungtlun um mi minung hmuahhmuah hi mikhual kan si. Mi hrek khat cu ramdang ah mikhual kan si. Mi hrek khat cu kan ram sung lila ah mikhual kan si. Khoi nah ram, khoi nah peng, khoi nah khua ih mikhual kan si hmanh ah hi a tanglam pawl hi kan theihhngilh lo dingah an thupi nasa. Innteek te nih kanmah ruangah neta ah mikhual an nei duh nawn lo pang a si ahcun a poi zet ding. Curuangah, zo vek innteek khal in kanmah vek mikhual an nei duh ringring nak dingah le mikhual nei ih a sunglawi zia, a nuam zia le a tthat zia pawl an tep ngah thei nak dingahcun nangmah le keimah zovek mikhual kan si timi parah a tthumh awk a si. Mikhual a si mi hmuahmuah in an thei ding a thupi mi tampi sung ih sin pahra pawl cu a tanglam vek in an si.

       1.      A rat nak hmun ah a tlung sal tengteng ding. A thlen tikah innteek te hnen ah thuhla a     simthanh sal tengteng ding. 

       2.      Innteek te ih thilri pawl amah thu in a tlun pi lo ding

       3.      Innteek te an tho thluh hnu pi tiang a it ringring lai tu a si lo ding

       4.      Innteek te rawl an ei hlan ah amah ten rawl a rak ei lo ding

       5.      Innteek te an it thluh hnu ah hnaset ruri lo ding

       6.      Innteek te ih thilri a hmang ttul tikah a sut ta ringring ding. Siannak a lak ta ding

       7.      Nithum hnak ih tam um tu mikhual cun innteek te hrangah a mawitawk laksawng si maw, bazaar kainak simaw a bawm ve ding. Sumpai lam si lo hmanh ah a dangdang khal bawm thei tawk in bawm tu a si ding

       8.      Innteek te nih anmah um lo caan khal ah inn ah an taan ding khop in rinh-um zet mi a si ding. Innteek te nauhak nei an si len an fa le pawl thawn rualrem le nuam aw zet in a um thei tu a si ding

       9.      Innteek te zu in mi an si lo ahcun an inn ah zu in ve lo ding. Zuri hnu khal ah inn tlung lo ding. Zuri ahcun hotel ah si lo len zu in nak hmun ah riak men ding

      10.  Innteek te nih an lo hmuak/thlah ding an hnattuan a si lo ih nangmah nih na fial/dil hai ruangah an tuah ding mi a si sawn. Curuangah, innteek te an manh maw manh lo ti sut ta lo in duhduh in tirh fial lo in a ttul ngaingai nak lawngah upat hmaizahnak thawn fial ding a si. 

Zeidah kan ttih? – Mai Esther Dimte (HLD)

Nifatin kan nunnak ah kan ttih mi hna hi zeidah an si? Zeiruangahdah kan ttih hna? Aho nihdah cu kan ttih mi hna chung in an kan chanh khawh lai? A taktak ten kan ti a si ahcun cu kan ttihnak hna chung in an kan chanh kho tu cu kanmah kan ruahnak le kan lungput lila kha an si. Ttihnak timi hi atui kan mah chan lawng in kan ton mi thil an si lo. Bible ca chungah ni hin ah zohchun awk tlak tiah kan ruah mi cheukhat hna zong nih an rak ton len mi a si. Zohchun awk tlak tampi chung in pali hna ih an ttih mi zeidah an si ti cu Bible ca kan rel ahcun kan theih ko hna lai.

     Abram (Genesis 12:10-20, 20:1-18)

A nih cu Pathian nih ka hawikomh tiah a auh mi zumhnak pacang pakhat a si. An ram ah paam a tlun ca-ah din ei kawl in Egypt ram an panh. A nupi Sarai hi mi dawh tuk a si ca-ah a nupi lakpiak duh ah amah an thah sual lai ti a phaan ca-ah Egypt siangpahrangpa sin ah a nupi cu ka far nu a si tiah a hlen. Cu kong cu Siangpahrang pa nih a theih tikah a thin fakpin a run ih a ram in a dawi hna. 

     Jacob (Genesis 27)

A nih cu a nu Rebecca nih ro co ter a duh ruangah a pa Isaac hlen a fial mi kha a el ngam lo tu faphir hna ih hngakchia deuh a si. Phundang in kan chim a si ahcun a nu thinrunh ter lai a ttih. Cu ca-ah a pa a hlen ih a upa Esau nih a co awk thluachuah vialte ai lak dih hnu ah an ram in a tli. A pa’i ruun-inn ah a um ngam ti lo. A pa nih a theih sual a si ahcun a thin a run lai ih chiat a serh lai. A upa nih a theih sual a si ahcun a thah lai. Curuangah amah le amah a nunnak ii humhim awk ah a zaam. Mihlengtu a si bantuk in a pu Laban nih a rak hlen ve ca-ah nupi kum sarih ah a tthit kho ding mi cu kum hleili hnu lawngah a duh mi a co khawh. 

     Reuben (Genesis 37:12-36)

A nih cu Jacob nih fa le a ngeih mi 12 lakah upacem a si. A nau a hniang cem changtu Joseph cu nahchuahnak le remlonak ruangah a u le dang nih thah an timh lio ah Reuben nih a rak runh ih a nunnak a hum khawh. Sihmanhsehlaw ramdang mi khualtlawng pawl sinah zuar ding an ti tthan tikah cun a ttih hna ca-ah a el ngam ti hna lo. A naupa a nunnak hum duh ah sal ah zuar ding in ruahnak a chuah tu a si. Mah chuahpit laihritlai sal bantuk ih zuar ding cu thil ttha lo a si ti a theih ko bu in mi tamdeuh biakhiahnak a zulh. 

     Aaron (Exodus 32)

A nih cu Moses hen Israel mi hna Egypt ram in Kanaan ram ah kum sawmli chung a kalpi tu hna a si. Pathian nih Moses cu biakam pahra pek awk ah Sinai tlang cungah ni sawmli chung a auh. Cuchungah Israel mipi hna nih Aaron “kan hmuh kho mi le kan tham kho mi pathian kan ser piak” an ti ca-ah an bia a el ngam hna lo. Phundang in kan chim a si ahcun a hmaisong hna. Cu ca-ah sui le ngun, lungvaar phuntling an pek mi cu a lak ii sui caw a ser piak hna. Cutikah Pathian nih "keimah lo a dang pathian nan bia lai lo" timi biakam a pah. 

            Nifatin kan nunnak ah ttih mi kan ngei dih hna. Mi cheu ih an ttih mi cu mi dang ih an ttih mi hnak in a hme deuh mi an um ih a ngan deuh mi zong an um ve. Kan ttih mi cu ii khat hna hlah hmanhsehlaw zeitindah cu kan ttih mi kan pah hna timi tu cu zumtu tampi cah cun ai khat ko lai tiah ka zumh. Zumtu Pathian bia mi tampi hna nih cun harsatnak kan ton caan ah siseh, vanchiatnak kan ton caan ah siseh, kan zawtfah caan ah siseh, camibuai kan tuah caan ah siseh, kan lung a dongh ih kan van a san caan ah siseh Pathian sinah khukbil in thla kan cam tawn. Cucu a hmaan mi khrifa thil tuah ning a si ko. A palh nak pakhat hmanh a um lo. Sihmahsehlaw kan mah ten kan ttih mi le kan ttihnak a ruang kan theih lo a si ahcun thlacamnak lawng in cun a mahten zeihmanh ai remh lai lo. Kan tthihphaannak zong a ho hmanh nih an kan chaang kho lai lo. Kanmah nih ralttha in biahmaan kan chim caan a um lai ih, a thei lo bantuk in kan um a herh caan zong a um ve lai. Cubantuk tthiamtthiam in kan hawikomh le rianttuan tti hna hen kan ii sik caan le mithmai kan ii chiat caan zong a um lai. Zeibantuk ttihphannak kan ngeih a si hmanhah ralttha in biahmaan a ttanpi zungzal tu kan si kho nak lai Pathian sin ah thazaang hal uh si! Kan minung hawi hna ih bochan tlak, zohchun tlak le ttihzah upat awk tlak mi si ii zuam peng uh si! Biahmaan kan chim ruangah mi huat lai kan ttih a si ahcun nutling patling kan si taktak rih lo tinak a si. Kan mah le kan rian a si mi kan ttuan lo ruangah mawhchiat kan ton a si ahcun san kan tlai lo tinak a si. San kan tlai lo ti thei bu in mawhchiatnak kan cohlan kho lo a si ahcun dawtnak lungthin kan ngei taktak lo tinak a si. Na ttih mi hi ttih awk a si maw? Midang nih ta an ttih cio mi a si maw? Minung nih na ttihnak chung in in chanh kho hna hlah hmanh sehlaw Pathian sin ah na ap a si ahcun amah nih khua an khaan piak ko lai.        

Leadership and Self-deception book response - Mai Esther Dimte (HLD)

            

When I first started reading the Leadership and Self-deception book, my first thought was that this book will talk about leadership and how it relates to social work directly. I expected the book to be about business and how we can recruit people. What surprised me most was how important we see ourselves and how we see other people. In addition, I was amazed when Lou and Tom stepped down from their positions and took off to apologize to Kate and Joyce. It is always very difficult for me to apologize to others especially if they are younger than me or if they have less education than I do. I literally found myself in the box.

            As I write this, I would like to be able to capture the essence of the book and transfer it to another topic in order to show higher critical thinking skills. I would like to use personal stories and examples from my life experiences in hoping to strengthen my points of writing this.

            In life, a lot of times we end up doing what we don’t want to do, we end up asking more for trouble when we think we are fixing it and we just want to blame other people so that we may feel justified. According to this book, we do all of these things simply because we are in the box and are too blind to see the goodness of others. We ask God for wisdom yet we are too lazy to study hard. We pray for wealth but we are not eager to work hard. We point out other people’s mistakes yet we are not willing to admit our own weaknesses.

            I love how Lou talks about the letter he sent and how the letter he received from his son was a source of healing for him. When he makes the time for his son and writes a letter to him, not only can his son feel the presence but also Lou himself can feel the love in it. I can certainly apply this to my personal daily life. I use the Bible to communicate with God. I read it as it is a love letter and a reminder from God. I learned that when we prioritize God, He makes a difference in life significantly. God is always out of the box. He never expects us to do more sin yet he forgives us and always opens his arms for us. He doesn’t blame us for our sin. Jesus clearly told us in the Bible to love our neighbor as much as we love ourselves. He also encourages us to treat others as we want them to treat us. If we are a follower of Jesus then we should not be as selfish as we are right now. We need to stop being too busy and only interested in ourselves. We need to be humble and do good things to others instead of betraying ourselves wrongfully. After I read this book, it really opened my eyes and allowed me to see other people individually. It challenges me to be consistent in the way I talk, treat others or react towards people around me. It also shows me that as a good Christian, we shall never pretend to be kind when we are not. For instance, everything we do, we must do it from our heart not because we have to but because we love to. This is the way we can stay out of the box.

            Now that I have read this book every time I want to blame other people, I will always have to question myself who am I to blame? Am I the problem or are they the problem? Will blaming someone resolve the problem? This is exactly what the book makes me want to practice when I am around my colleagues and friends as well as loved ones. I also understand that making an assumption is not healthy as it only makes the problem bigger. I would definitely encourage my readers to be mindful of the people around you. I would like to tell you that no one is blameworthy or perfect yet we can only do better. I would like to empower other people as much as possible. I would like to suggest for us to see even our enemies as people and not as objects.

USA um pawl cah theih hlei tete - Mai Esther Dimte (HLD)

1)      Kum 16 kim lo in mawtaw mah te lawng an mawng kho lo.

2)      Mawtaw mawng dingah cun Driver’s License, Car Registration, Car Inspection le Car Insurance pawl neih tengteng a hau.

3)      Kum 18 kim lo in kuak cawk kho a si lo ih fawp kho khal a si lo.

4)      Hngaksia kum 18 tang umnak kiangah kuak fawp kho a si lo.

5)      Innsung ah kuak fawp kho a si lo.

6)      Kum 21 kim lo in zu cawk kho a si lo ih din kho khal a si lo.

7)      Zaan nazi hleihnih hnu ah zu cawk kho a si lo (zinglam pakhat tiang a ngah nak khal dawr hnih khat cu an um).

8)      Zaapi umnak (park) le mi hmuh ah (mawttaw monh lio) ah zu din kho a si lo

9)      Zu din mi .08oz hnak in a tam ahcun mawtaw monh kho a si lo.

10)  Kum 18 tang kuak cawk fial ah simaw, kum 21 tang zu cawk fial ah si maw a cawtu le a fial tu an pahnih ten thawngthlak kho an si.

11)  USA ah cun kum 18 kim lo mi vialte cu hngaksia ti an si. Hngaksia a si hrih mi thawn nupi/pasal dingah ii umh a ngah lo. Kum kim lo mi thawn ih khat le nupa bantuk in um khat khal a ngah lo. Thawngtlak kho a si lawng si lo in tangka tampi cawh kho khal an si.

12)  Mah hringtu nu le pa, suahpit unau, mai hrin mi fa le thih loh an ton silen nan rianttuannak hmun in nihnih cu thlahlawh ngah in khuanh an in pek ding hrimhrim a si.

13)  Kum 65 na kim tikah pension ei na duh si ahcun a tlawmbik kum 15 tel rian na ttuan a hau. Cuhmanh ah refugee in a ra tiang mi pawl nih cun kum sarih sung lawng pension ei kho nak nawl neih a si.

14)  Nupi le pasal ii tthen/maak tikah neihsiah vialte sung in 50% veve co a si. Fa le cu tazazung nih thu a relcat bantuk in co a si.

15)  U.S. ah na biaknak ruangah siseh, minu/pa na sinak ruangah siseh, na taksazawng ruangah siseh, na niam/san ruangah siseh au hmanh nih rian pe lo in an um kho lo ih na hmuh ding mi covo pe lo khal in an um kho lo.

16)  Mipa kum hleisarih le seu in kum kul le nga karlak vialte nih Selective Service timi ah register an tuah tengteng a hau. Hicu Ralrinlo thu ih an ram le mipi pawl humhimnak cah ih an hman kho ding mi mipa paziat an um ti theih an duh ruangah le a ttul ahcun an hman ngaingai hni ding mi an si ruangah an social le address thawn register an tuah ter nak a si. Hi kum karlak a si ko nan register a tuah lo mi cu tlaih kho le thawngthlak kho an si.

17)  Sikhan (Clinic) kal tikah Medicaid an cohlan a si ahcun aw let tu khal a ttul dan bantuk in an pek cih awk a si. Title VI ah American cozah hnen in bomhnak a la tu mi bawmbu vialte nih clients/patients thawn fiangfai ten i sawnbia kho ding in awlet tu an neih tengteng lai timi an danhrampi ah ai tel.

18)  USA ah cun sifak retheih tuk ruangah tlawngkai kho lo mi an um lo nak dingah tiah a cozah nih phun hleihnih (high school) tiang a lak in tlawng kai ter an si.

19)  USA ah ram uk tu si duh ahcun mah le uk duh mi peng/tlang ah um tengteng a hau ih culawng hmanh si lo in cui peng/tlang ah inn le lo, neihsiah tampi a neih ah cun duh a um sinsin.

20)  USA ahcun sun zaan ti lo in rianttuan ding a um lawng si lo in tlawngkai ding khal a um. Cuiruangah, kai manh caan thawn ai kaih lo ruangah tlawng ka kai lo, rian ka ttuan lo ti cu tthansonak dawnkhaan tu a si tiah an pom lo. 

Zeiruangah dah mi kan bomh? Mai Esther Dimte (HLD)

Nifatin kan nunnak ah kan pawngkam kan zoh tikah kan mah hnak in a rum deuh mi an um bantuk in kan mah hnak in a sifak deuh mi zong an um ve. Caan khat lio ah mi nih bomh a herh mi kan rak si kho men na in nihin ni ahcun kan mah lila kha mi bawm tu kan si kho tthiamtthiam ko. Cucu kan duh zong ah duh lo zong ah kan hmuh mi le kan ton mi a si. Mi cheu khat nih cuh an mah harsatnak an ton lio ah mi nih an rak bomh hna ca-ah harsatnak a tong tu hna kha an va bomh ve nak thawng in leiba cham tthan an duh ruangah mi an bomh. Mi cheu nih cun mibomh cu Pathian rianttuan pei a si cu ti in an mah nih Pathian bia an chim kho lo ruangah an ngeihchiah tu in mi an va bomh. Mi cheu nih cun hminthan duh ah le laar duh ah mi an bomh ve. Mi cheu nih cun mi hnak in tam deuh pe tu si an duh ruangah an ngeih chin lo pi in mi an bomh ih an mah cu harsa in an um tawn. Pakhat le pakhat mi kan va bomhnak a ruang hi an i khat cio lai lo. Atu ah a thliten biahalnak tuah uh si law "zeiruangah dah mi na bomh?" tin ho hmanh theih lo ding in i hal cio uh si law kan lungthin chung i a um taktak mi bia a chuak kho ttheu lai riah ruahchannak ka ngei. Cu ka ruahchannak cu mi kan bomh nak a ruang cu bomh an herh bak tiah kan ruah ruangah le an mah bawm kho tu dirhmun ah kan um ruangah kan bomh hna timi a si cio ttheu lai ka ti.

Mibomh a ttha ti cu a ho paoh nih theih mi le mitampi nih tuah an duh mi a si ko. Sihmanhsehlaw kan ngeihchiah nih a tlinh tawk lawng in kan bomh hi fim bia a si lai tiah ka ruah. Culawng hmanh si lo in kan bomh mi hna hi bomh herh taktak mi an si maw? Sumsaw hen kan bomh hna lio ah anmah ten an nihlawh an rak pe ve maw? Kan bomh hna lo sual a si ahcun zeidah planning dang an ngeih. Pakhat ngah hlah sehlaw a dang hitin kan tuah lai timi planning an ngeih cia lawngah bomh tlak mi an si lai. Ramtthangcho hna tampi nih an i palh tawn mi cu ramdang sifak ram ah bomh nak an pek hna tikah an khua/ram chungah a herh bak mi le bomhnak a dih tikah khua/ram mi hna nih an mah ten an pehzulh kho ding mi an tuak piak lo ca-ah paisa tampi cu thlilak ih voih thawh bang in an hloh dih tawn. Ramdang mi sin in bomhnak a lut tamtuk nak sifak ram pawl ih an nuntu khuasaknak a tthangcho hlei lo lengah an tha lam a thu dih. A lak ih hmuh mi cu a lak in a dih tthan lai timi ah an tla lengmang ko. An thlanhri put in an hmuh mi phaisa a si lo tikah fawi tuk in an ngah ih fawi tuk in an hman ve. Cutikah an sifaknak dirhmun in an kai kho bal lo. Ramdang mi nih zeitluk in an zuan hnawh zongah an mah kel te an si peng rih ko. Sihmanhsehlaw nihin ni ah Laimi mi bawmbu tampi hna ih kan rianttuan ning zoh tikah lung a hmui ngaingai. Kan lung ai rualnak zong a lang ih Chin ah pumkhat kan si nak zong a lang chin thluahmah cang.

Atutan kan Laimi chungah harsatnak a tong mi tampi hna i an dirhmun zoh tikah ngeih a chia tuk ih ruah zong an tam hringhran. An mah pawl bawm ding in Laimi lawng si lo in kawlmi le ram dang mi tampi nih paisa hen, nihlawh hen, ruahnak hen tin an rak ttan pi cio ih a ran nak kho chung in zuanhnawh cio an si. Hitikah bawmtu cah siseh, bomh mi cah siseh an karlak ah pehtlainak kha dawtnak a si awk a si. Cui dawtnak nih a zulh ding mi cu an herh mi tirawl le beunak inn pek kha a si. Nihin ah ting 100 kan ngeih ruangah a dih lak in kan pek dih hna ding a si lo. Zeiruangah kan ti a si ahcun puicim zatlaknak a tong mi hna hi inn lawng si lo in an lo rawl facang hmun tamtuk a rawk tikah hmaikum chung cu rawl ei ding an harsa hrimhrim lai ti cu theih cia mi a si. Cu ca-ah bomhnak kan pek hna tikah a hmaisabik ah a biapibik cu hngakchia si hna sehlaw a pahnih nak ah a biapi mi cu tar nu tar pa si hna seh. Cuhnu ah nutling patling si hna seh. Cuhnu ah inn le lo si hna seh. Thil le ri cu a rawk kho mi an si. Sihmanhsehla minung nunnak cu ser tthan awk a ttha mi a si lo. Upa cu anmah ten ti an i leuh kho ih luatnak an kawl kho nan hngakchia cu an dir nak hmun ah tilian zong nih panh hna sehlaw a tli kho ding an si lo. Tar nu tar pa zong cu tthiamtthiam. A dang zeitindah kan bomh rih hna lai tiah cun tilian le ruahlian nih a chuahpit mi tichia le nawncek ruangah zawtnak tampi a chuak lai. Cui zawtnak in an nunnak a liam nak hnga lo a tu in ngandamnak lam ttha ten zoh piak le si ei awk pek an hau. Inn le lo a rawk mi an tam ngai ko nan a tu ah inn lianpi sak nak caan a si rih lo. Atu cu ti nih a silh dih ruangah sinfen aih ding a ngei lo mi hna sinfen kan pek hna awk caan a si. Run tu le bawm tu a ngei lo mi hngakchia le tar pawl bomh caan le runh caan a si. Atu caan cu ramkhel kong ah kan buai lengmang caan a si lo. Atu caan cu mi kan rel caan le kan soi caan a si lo. A ttap mi hna kan ttah pi caan a si. Ti a hal mi le rawl a ttam mi hna din ei ding kan pek hna caan a si.

Komen thlichia le ruahpi ruangah zatlak puicimh a tong mi hna ca-ah a hmun ih a um mi na si ahcun na nihlawh hlawh khat tel va chuah ve. Lam hla ah a um mi na si ahcun na rianttuannak ih na hmuh mi nikhat man tel cu thawh ve. Nangmah na kal kho lo hmanh ah na paisa cu a kal kho ko. Na fangdip cu a kal kho ko. Atu caan ah na tuah kho mi na theih ko bu in tuah lo in na um sual a si ahcun tuhnu kum 30 ah na fale, na tu le nih Komen kong an in hal te tikah chim ding na ngei sual lai lo. Cutikah na chir te nak hnga lo atu ah na paisabawm von kau law von chuah ve cang ko. Petu le pekmi cu an lunglomh nak ai khat zungzal. Na pek siang zat in Pathian nih thluachuah a let in an pek ve tthan lai. Dawtnak lungthin le zawnruahnak hen bomhnak a pe tu miphun hawidawt vialte nan paisa le nan thilri cu Bawipa nih rimhmui khanghthawinak a cohlan bantuk in in cohlan piak hna sehlaw harsatnak a tong tu hna ca-ah tthahnem santlai bomhnak lianpi si hram ko seh tin thlazaa cam bu in.....

Thlisia Cyclone Komen le Laimi kan dinhmun - Mai Esther Dimte (HLD)

            Minung kan si vek in kan hmuhton mi thil tinkim ruangah puhmawh nak kan nei ttheu. A tui tan ah nasa zet ih a hraang mi thlisia Cyclone Komen khal “kan sual tuk ruangah Pathian in nun in sim nak a si” ti tu an um vek in “kan sual tuk ti kan theih awk lo ruangah Pathian in ralrinnak in pek a si” a ti tu khal an tam zet ve. Laimi hi kan mipum zatek 92/100 hi cu Khrifa kan si kan ti awk ko nan kan hmuhton mi thil ziangkim ah “Pathian khuakhaan cia mi a kim a si” ti a pom thei ngaingai tu cu kan mal nasa. Laimi khrifa kan sinak kum 116 a kim zo nan kan zumhnak cu hmaisabik khrifa rak si tu kan pi le pu pawl kan tluk lo lawlaw a si. An nih cu an zumh nak ruangah thih tla an rak ngamh ih an nunnak tla an rak pek ve tho. Sihmanhsehla tuisun ni ah zumtu tampi cu kan zumhnak ruangah thih cu kan ngamh lo ih thih ngamh ding tiang ngai khal in kan rampi le kan cozah pi nih in singkhaw (challenge) hrih lo ti sehla tamtuk in ka palh ding ah ka zum lo.

Tuisun ni ah laimi pawl leilungtlun ram cangkaang le ram tthangso an tinak ram tinkim ah kan um thluh tluk a si thlang. Ziangtin kan thleng ih ziangruangah hitin zalen zet in mi ram ah kan um thei ti cu sim rero ttul lo in kan thei thluh cio ko ding. Hivek dinhmun ah thleng thei ding in thuphan ttihnung rapthlak zetzet pawl phuahcop tahrat ih thusutnak (interview) tuah tikah mai nu le pa hmin hmanh cing nawn lo tampi kan um si lo maw? Ralkap ih hrem mi, thawi mi le sualpi mi ngaingai tla cu tampi an um ko nan a tamsawn raltlaan an sinak thuanthu cu thuphan hlir a si. Raltlaan dang pawl cu an ram ah ralpi a dai thei lo ruangah, an ram a farah tuk ih ei ding a suak lo ruangah, an ram ah umnak ttha lo khop in leilung a siat ruangah, an ram ah an Pathian zalen zet in an biak thei lo ruangah tin a phunphun in raltlaansinak ih tahfung an tling ko. Sihmanhsehla kan nih laimi cu cui tahfung a tling tu hnak in a tling lo tu kan tam sawn. Tuisun ih kan lairam/rawn ih thil cang mi kan zoh sal tikah ram dang feh duh rori ih kan rak phuahcop mi thuanthu pawl an kim/cang ngaingai si pei maw ti ding khop in a um. Ram lian le ram cangkaang ah kan thlen tikah an fimnak, an thiamnak le an theihnak pawl kan zir ih an mah ram mi vek in duhtawk in kan nungcang thei. An mah ram mi sinak co tu khal kan tampi thlang. Hitikah Pathian in kan thuanthu kan hngilh ding ih amah kan dungtunh pang ding ti a phan ruangah a tu ah minung nunnak tampi lak siang lo ten kan zapi ten kan tuar thei fangfang ding in nikhuasia, ruahpitak le leimin, tilian pawl thawn in kawh nak a si pei maw tin ka ruat nasa. Sihmanhsehla, ka thuruatnak hmanh a cem hlan ah Pathian ih khuakhaan cia mi pawl pakhat hnu pakhat a sangsang ten an kim vivo a si ti ka fiang awk.

Atui kan ton mi harsatnak in ziangmi si in zirh ti ah cun Pathian cun a fa le nih kan tuar thei lo ding khop in harsatnak le hniksaknak in pek lo timi a si. Zumtu mi piangthar hrangahcun hiti ih ruat in thinlungah hnangam deih nak neih a olsam zet ko ding nan zum dok zum dok lo mi laklawh pawl hrangah cun a har nasa ding. Hi thlisia le ruahpi ruangah harsatnak a tong tu pawl hin sumpai lam in, ei le in lam in, hni le puan lam in tin a phunphun in bomhnak cu mi tinkim hnen in an dong ding ih caan malte rei ahcun an mah kel ah an hong suak sal leh ko ding. Himi ah bomhnak pek tu pawl nih ralring dingah a thupi zet mi cu zo, ziangzat, ziangah kan bawm timi cazin felfai ten nei in le bawm a ttul ngaingai mi lawng bawm ding hi a si. Cutin felfai ten hnattuan lo tu pawl cu harsatnak tongtu mipi pawl hnen in lungawi lo nak le ttongkam mawi lo pawl an tong a si. Harsatnak tong tu pawl khal in an inn le lo pawl amah vek cekci in an ngah sal tengteng lo men ding nan ngah thei sal ding in an mah ten khal an bawm awk le hna an ttuan ve a ttul ti an theih ding hi a thupi zet ve a si. Ngah mi bomhnak cu a tum/fate, a tam/mal ti lo in lungawi thu sim nak nun an nei lawngah bawmtu le bawmmi an pahnih ten an lungawi thei ding a si.

Hivek harsatnak kan ton caan ah zohmanh in kan neih mi sumpai, inn le lo, hni le puan, sui le ngun cu thlanmual ah kan keng awk thei lo ti kan fiang sinsin ding ka zum. Tidai ih phum ding ttih ah le leimin ih khuh ding phang ah a suk a so ah kan tlaan ih beunak kan hawl lai caan ah kan kut lawng in maw kan tlaan? A si lo len ziang thil so kan kut in kan keng phah? Mi hrekkhat in an fa te an puak, an cawi, an liang par ah to ter tahrat in an tlan pi. Mi hrekkhat in an uite le an zawhte an tlan pi. Mi hrekkhat in an hnipuan bag an tlaan pi. Mi hrekkhat in an puan an tlaan pi. Nang teh ziang si na tlaan pi ve? Kan tlaan pi mi thil le ri in kan nunnak in humhim thei lo zia cu tilian parah kan thlak lawng ah kan nunnak a luat ding ti kan theih hnu lawngah kan fiang si lo maw? Pathian siar lo in run thei tu an um lo ti kha thihnak thawn second pakhat hla ih kan din lai ah kan fiang sinsin si lo maw?

            Thlisia hrang le tilet tho lak khal ah ih hmuh thaw ten it thei ding in harhdamnak in pek. Tilian le lei min lakah kan nunnak a liam ter thei mi a si ko nan in humhim. Kan Pathian in kan hrangah duhsakmi a nei ti cu a fiang tuk. Kan sualnak hmuahhmuah sir aw in kan tuah cia mi vek sualnak kan tuah sal nawn lo nak dingah thlacam uh si! Mi ngaidam thei tu Pathian in kan sualsirnak aw a ngai ding ih thlasuah in pek sal ding a si. Kan mah hmang in a kutcak lang ter a duh. Kan mah hmang in Pathian a si zia leitlun mi hmuahhmuah in an thei ding a duh. Unau, tuini ah harsatnak tong tu hmuahhmuah na bawm thei lo men ding nan pakhat te cu na bawm thei sokhaw. Neta len na ti pangah cun neta hrangah nangmah si lo in midang sawn Pathian in a hmang hai ding sokhaw. Harsatnak tuartu pawl ih tuarnak le ninghannak tuarpi cio uh si la cui kan tuarpinak cu kan tuahttuannak in lang ter uh si! Nan parah Pathian thlasuahnak um hram seh!