Zinghmuh Tlang in Khua Ka Cuan (III) - Cung Thawng Lian

Chinram dinhmun zoh tikah riahsia za a si. Kanmah ram in mipi kan cawm-aw thei lo. Chinram cu tlang ram a si vekin milai pumcawmnak hrangah hmun ttha a har. Cu lawng si loin kan thiamnak hrimhrim in a ban lo ruangah ram dang thil kuat ding cu sim lo, kanmah ei khop hman kan hawlsuak thei hrih lo. Nitin kan ei-in hrampi a simi buhfai (fang) hrimhrim cu kan ram sungin kan ring-aw(to-delh) thei lo lawlaw. Thlanglam Chinram kan unaupawl dinhmun cu kan thei ban lo nan saklam Chinram kan dinhmun cu tawkfang hmuh thei le ruah thei a si. Saklam Chinram ah khawpi 5 kan nei. Hi khawpi 5 ah milu ting 2 lenglo cu kan um ko ding. Nitin kan ei-in hmuahhmuah sungah zatek 70 hrawng cu Lairawn (Kalay valley) in rak somi an si. Curuangah Lairawn hi saklam Chinram ih kan hrampi (kan suttung) rori a si kan ti thei. Lairawn thilri um loin a ding thei lo ti tluk a si. Curuangah Lairawn thupit zia kan zoh/ruat khawm ta ding. Lairawn hi Chinram cu a rak si dah nan tu ahcun Sagaing ramtthen sungah a ummi Burma ram ah an luhter. Asinan Chinmi umnak hmun a si ruangah Chinram ah kan ruat lawk pei. Lairawn cu saklam Chinram cawmtu a si kan ti zo kha. Lairawn ih a suakmi ei-in tampi hi saklam Chinram ah nitin phurso a si ringring. A tambik in buhfai (fang) an phur bik. Lairawn ih fang um hlah sehla Mizoram le Mandalay lam in luhpi kan ttul ding. Nitin kan ei-in hrampi a simi fang hi ziangvek san kan va thlen hman ah thleng thei ding thil a si lo. Kan hman ringring dingmi a si. Curuangah tu in kan ruah cia ih kan timlam cia a ttul.

Hakha khualipi lawngih an phurso mi fang hman hi a tam nasa. Tedim, Tonzang, Falam le Thantlang tiang Lairawn fang kan ei thluh. Cutluk ih kan hman mi fang suahnak Lairawn cu tulai ah innhmun ah an zuar ciamco ih leikuang a mal vivo ti a si. Tu dinhmun in a feh vivo a si ahcun hi hnu kum 10 hrawngah fang suak a mal vivo ding. Lairawn in saklam Chinram ah fang a kuat lo a si ahcun hmunhla pi in luhpi a ttul ding ruangah mipi kan harsa deuh ko ding. Lairawn mipi in kan ruah a ttul thlangmi cu Chinram in cawmtu cu Lairawn hi a si timi lungput neih a ttul thlang. Lairawn ih a ummi unau khalin kan Lai ruahnak le Lai thluak te in si nawn loin santhar thiamnak le theihnak thawn fang cing sehla duh a um nasa. Lairawn ah fang tthattha suah thei sehla, a cang thei a si ahcun cozah bomnak hman in fang cindan khal zir rero sehla a ttha ding. Kawlram cozah pi khalin Vietnam ram ih mithiam ko in Nahpyidaw ah fang an cing rero. Chinmi sungih miliam kan neih mi pawl khal mipi hrangah ruat in fang cindan hliakhlainak pawlkom hman din in kan Chinram rori hrangah tiah hnattuan thok hai sehla a ttha zet nan. Thildang ei-in tampi khal Lairawn ih ta hman a si. Mandalay in Hakha-Thantlang ih an luhpi ringring mi nga hman hi Tahan in tampi luhter thei sehla duh a um nasa. Mandalay in Hakha khua sungih nikhat a lutmi nga hman hi a mal lo. Chinram ih kan ttulmi hmuahhmuah hi Lairawn ah hman cawk loin suah thei tum vivo ding a si. A fate bik in a tum bik tiang suah thei dingin tumtah ding. Ramdang feh ding lawnglawng ruat loin Lairawn in a ttha bikmi ei-in le thilri dangdang suah thei dingin lam hawl ciamco ding a si thlang.

Chinmi tampi kan lungput cu ramdang ka feh dingih tangka ka hlawh ding ti hi a si bik. Cu hnakin kan ram sungin ramdang tiang kuat thei dingin kan ram ah ziang hna ka ttuan ding ti hi hawl sawn ding a si thlang. Kan thinlung kha ram dang ah kan ret ringring a si ahcun kan ram tthanso a fum tuk ding. Chinram in hmun ttha zet kan neih mi Lairawn hi hmang thiam in Chinram hrang rori ah ttan lak ding a si. Ram dang feh hi a ttha zet ko nan kan ram remtthatnak dingah a harsa zet ding. Ram dinsalnak ah fimthiamnak a thupi zet. Chinmi in tangka tampi nei hman usihla fimthiamnak kan neih lo a si ahcun ramdang mi san ciamco a ttul ding. Kan ram remtthatu ding ahcun kan ram mi rori si sehla duh a um nasa. Kan ram kan duhdawt ngaingai asile mi hrangah kan fimthiamnak va hmang ciamco loin kan suahnak hmun ciar ah kan fimthiamnak hmang sehla hi hnu kum 20/30 ahcun kan ram a ttha hrimhrim ko ding. Cuti si loin tulai vekih thiamnak sang zetzet tiang zir ih mai khua le ram ah hmannak a um lo tiah hmundang pan in kan vaak rero lai a si ahcun ram tthanso cu rel lo, dung ah kan taang ringring ko ding. Chinmi sungin cinthlaknak lam ah thiamsang kan neih a ttul thlang. Chinram ih hrampi cu Lairawn a si. Chinram in cawmtu kan nu Lairawn dam ringring hram seh.

Thihnak le Pathian Khuakhaannak - Mai Esther Dimte (HLD)

Zumtu mipiangthar a ti aw tu pawl tampi in kan fiang awk lo ttheu mi cu thihnak kan ton tikah a liamcia caan ih kan sual nak kan puh ttheu mi khi a si. Pathian zumtu kan ti awk fawn, thihnak le harsatnak, damlonak le retheinak, zonzainak le farahnak kan ton mi pawl cu Pathian ih in hrem nak a si kan ti, daan in tat kan ti, in kawh nak a si kan ti, kan pipu an rak sual tuk ruangah hivek in kan tuar nak a si kan ti. Pathian ih khuakhaan cia mi a kim a si tin kan pom thei lai hlanlo cu kan piangthar ngaingai lo a si. Ziangah tilen Pathian cun kan nu’i pumsung ih kan sem hlan ihsin zovek kan si ding le ziang dinhmun ah kan um ding, ziangtikah kan thi ding tivek pawl khua a rak khaang cia thluh mi a si. Curuangah, tuisun ih accident nak ih thih loh kan ton ruangah siseh, thawng kan tlak ah siseh, sizung kan um ih operation in tuah ah siseh, a liam cia caan ih pipu, nupa, unau le sungkhat pawl ih sual ruangah a si tin mawhphurh rero tu si lo in Pathian hnen sawn ah tuartheinak thazaang dil in neta ah hivek harsatnak le dam lo nak kan ton lo nak dingah thlacam ding kan si sawn.

2006 lai ah kan duhdawt zet mi kan laicin sempi kan  upa Salai Than Hrang (23) in Thantlang peng ah mawtaw accident nak in mual in rak liam san. 2012 ah in hringtu kan duhdawt khop lo mi kan pa Pu Con Iap (53) in Kalaymyo ah innsaknak par in a tlak ih accident in mual in liam san lala. Lai dan ahcun accident nak ih thih hi “saar thih” kan ti. Thih ciocio a si ko nan ziangruangahso “saar thih” cu kan ttih cuang ih kan zoh niam cuang? Hivek vansiatnak kan ton tikah minung lam in mawhphurhnak le mah le mah phuhrun/puhmawh awk nak tampi a um ttheu. Mihrek in “nan pu Suntei pawl an rak sual tuk ih an nunziaza a rak mawi lo tuk ruangah mi nih siat an sirh mi cu an tufa le pawl in nan tuar mi a si” in ti. Mihrek lala cun “tuahmawhnak fate an ton lai ah nan thla hnaat (nun ham nak nan tuah lo) hai lo ruangah a si” in ti. Hivek ttongkam pawl hi accident ruangah thih loh a tuar tu taanta mi innsungsaang pawl ih hna sungah a khaa zet mi ttongkam an si. El thei nak huham kan nei lo vek in an sim mi Amen thei nak huham khal kan nei cuang lo. Sihmanhsehla thuhla cu a kil kip in mi an ruat ter nasa.

            Zumtu pawl hitin ringhelhnak nasazet nei in kan um ih vansiat kan ton cu kan pi le pu pawl ih sual tuk ruangah a si tin sualpuh kan hman mi hi kanmah san lawng ah kan tong mi a si lo ih Jesuh Khrih leilungtlun ih a rak len lai ihsin zumtu tampi an rak buaipi rero zo mi a si. John 9: 2-3 ah kan zoh silen hitin kan hmu thei.

A dungthluntu pawl in, Sayapa, zo ih sualnak ruangah so mitcaw in a suah? Amah ih sualnak ruangah maw, a nu le a pa ih sualnak ruangah so?” tiah an sut. Jesuh in, “A mit a cawtnak hi amah ih sualnak ruangah a si lo, a nu le a pa ih sualnak ruang khalah a si lo. Pathian thil ti theinak hi hi pa damternak ihsin a langnak ding ah a si. 

            Minung zokhal leivut ih sersiam mi kan si ruangah leivut ih kirsal ding kan si ti cu ttong kan thiam ih Sunday School kan kai pek ihsin kan zir mi le kan thei mi a si. Sihmanhsehla, thih loh nak kan ton ngaingai ih leivut ih kan kir ngaingai ni a thleng tikahcun zumtu tampi in kan tuar thei lo ih Pathian hnen ah thusutnak phunkim kan tuah ttheu a si. Zumtu mi piangthar cun thihnak kan ton khi kumkhua kan tthen awk tin ruat lo in a laangten kan tthen awk a si tin kan ruat ih tthennak um nawn lonak vanram ah kan ton awk sal ding a hngakhlap zet tu kan si sawn ding a si. Leilung mit in thihnak kan tong kan ti mi khi thlarau mit cun kan nun a rak thok sawn khi a si.  John 5:24 sungah cun:

Thungaite in ka lo sim: zokhal ka simmi a thei ih i thlahtu a zum ahcun kumkhua nunnak a nei. Thuṭhennak a tong lo ding; cutiin thihnak ihsin nunnak ah a lut zo. 

Zumtu mi piangthar kan si ahcun kan biak mi kan pa’i hnen ah feh thluh ding kan si ko ruangah kan lei taksa cu ziangvek in ziamral hmanh sehla kan fehnak ding hmun kan theihfiang ding hi a rak thupi sawn a si. Leitlun kan dam sung caan tawite ah duhdawt awk zet in pakhat le pakhat sunsak awk ding kan si. Cuti kan duhdawt awk zet lai le kan ralring lo zet lai fang ah mihrek cu Pathian hnen ah vanramnuam ah kan tlung ko ding. Cutikah taanta mi pawl in a pit tawp tiang khuaruat ih thinbaang le zuunngai in um kan hmang ttheu. Cucu lei daan a si! Thinbang tuk ruang ih nung peih nawn lo dinhmun tiang kan thlen lo nak dingah ruahsannak thar in pe ih a fa le in duhdawt ringring tu kan Bawipa Jesuh Khrih hnen ah kan riahsiatnak le kan ninghangnak hmuahhmuah cu hlan uh sila cutin kan phurrit cu a hnen ah tthum uh si! Amah in van lam ihsin kan phurrit in sawng ding ih thin hnangam deihnak famkim in pek ding a si. Thuphuan 21:3-4 sungah cun;

“Bawi tokham ihsin aw ringzet ka thei ih, “Pathian umnak inn cu minung hnenah a si zo. Amah cu an hnenah a um ding ih annih tla cu amah ih minung an si ding. Pathian Amah rori an hnenah a um ding ih an Pathian a si ding. 4An mitthli hmuahhmuah a hnul sak ding. Thih a um nawn lo ding; ninghang riahsiat, aihram ṭahnak le natnak a um nawn lo ding. Ziangah tile thil hlun pawl cu an hlo ṭheh zo,” tiah a ti.

Pathian nih in duhdawtnak sungahcun lehrul awk nak a um lo, thleidannak khal a um lo, mawhphurh awk nak le puhmawh awk nak khal a um lo a si. A duhdawtnak sung ahcun ngaidamnak le thilcang mi a cang dan vek ih pomtheinak le tuar thei nak pawl an um a si. Cui hnangam deihnak cu kan Bawipa Jesuh Khrih ih bomhnak lawnglawng in a cotu ding kan si. Curuangah, ka u le ka nau tla, mithi ngai in ttap nawn hlah uh! Liamcia duhdawt mi unau, nupa, pipu, ni le rang ngai in nan lung zur nawn hlah uh! An nih cu hi lei harsatnak ram ihsin an cawl hahdam thlang ih kanmah pawl khal an hnen thleng ve ding in mithmaipanh le hnisiamsi ten vancung ihsin in rak cuan ringring a si. Anmah hnen kan thlen thei ve sawn nak dingah atu ihsin thok in Pathian thawn nai awk uhsila kan nunnak ah Pathian cu a pakhatnak ah ret ringring uh si! Tuisun ni ah nu le pa nei lo, suahpi laihritlai unau nei lo, pi le pu kawh ding nei lo, ka fanu/pa ti kawh ding nei lo kan si pang maw? Ninghang lungsia le thlaphang in kan um pang maw? Kan kiangnai ih a um mi zumtu nu le pa u le nau pawl kha Pathian nih kan hrangah thlasuah in pek mi an si ti thei phah in kan lunglennak ti dam ter uh si! Kan duhdawtmi tla in mual in liam san cu kan pipu pawl ih sual ruangah a si lo ih anmah nih mual in liam san hnu ah ziangtin Pathian thawn kan pehtlai awk ih ziangtin kaar kan hlang thei timi zumtu dang pawl ih in hmuh thei dingah Pathian khuakhaan a rak si men thei. Pathian khuakhaan cia lo mi a cang mi thil pakhat hmanh a um lo a si. Kan Bawipa Jesuh Khrih ih duhdawt lainatnak le zaangfahnak thawng in kan ton mi thil tinkim parah tuartheinak thazaang nei thei zuam uh sila Amen ti thei tu si zuam uh si! 

Innteek te nih theih ding mi pahra pawl - Mai Esther Dimte (HLD)

Miseukhat cu an suakkaa in khual an tlawng ii cutin an upat hnu pi tiang khual an tlawng lan ta ttheu. Sihmanhsehla, mi seukhat lala cu hngaksiat ten khual tlawng dah lo in upahnu pi tiang khal khuatlawn a ttih mi le a huam lo mi an rak um lala fawn. Veitampi cu kanmah nih kan huam ruangah khual kan tlawng nan caan seukhat cu a ttul ruangah khual kan tlawng ttheu. Tahtthimhnak ah; khualkhua ramdang ah sungkhat unau, rualsan le hawikomh ttha nih siat/tthat ni an ton caan ah lo theih lo in khual kan tlawng ttheu. Innteek lam khal nih kan duh khal len duh lo khal len khualtlung kan nei ttheu. Hitikah mikhual pawl kan inn ah i nuam hni sehla rak kan tlung lengmang hni seh ti a duh tu kan tampi lai nan, khuatlung neih duh lo le hnaihnok a rak ti tu khal kan rak um ve thotho lai. Zei a si hmanh ah kan innsungtang ih a rak kan fukpanhtu khualtlung cu ttha ten kan rak zohkhenh hni ding le a si kho sung an ii nuam ding in kan rak mikhual hni ding cu innteek te ih kan rian uak bik a si. African pawl bang nih cun mikhual cu siangpahrang a si an ti. Kan nih Laimi cah cun mikhual hi siangpahrang bantuk ih zoh kho ding a rak ol lo. Sumpai lam khal in siseh, mikhual din ei ding le hman ding thilri pawl khal in siseh, a kaa kip in kan tlinh lo. Kan mikhual cu sungkhat unau deuh lawng an si ruangah kan har le kan ol cu an kan theih ko hmen cu tin mikhual zei ah rel lemlo le poi ah sat lemlo in um kan hman ttheu mi hi kan theih lo kar te ah mi ngeih kan rak siat ter ttheu nak a si tlangpi. Zeitluk in zunghnam kua kong na theih ih thang na kamh ih tlaih nai rel hmanh ah amah zunghnam tluk in cun a kua kong na thei hlei lo. Sim duh mi cu mikhual nih cun innteek kong cu nanmah nih nan theih tluk in an in thei kho hni lo. Cuti a si ruangah, an theih lo mi cu an theih ding in sim uh. Tahtthimhnak ah: nan ih caan, nan rawl ei caan, nan thilri neih mi (ttaval, satpia, shampoo, hlakphak, bingbel le rawl umnak) tibantuk kha an mah ten hawl hni seh ti lo in nanmah nih an hman dingah nan sian mi vialte cu nan simh hni le nan hmuh hni a hau. Ahlan lio kan pipu san hnak in tuisan minung pawl ih kan i pehtlaihnak hi a kau deuh. Pakhat le pakhat ai thei mi le ai tlawngkai mi khal kan tam deuh. Kan mi theih mi khal kan pupa hnak in an tam deuh. A ruang cu modern technology devices (phone, computer, internet) pawl kan hman kho ruangah a si cem ti cu el awk ttha a si nawn lo. Tuisun ni ah kan theih lo mi thuhla tampi cu google cungah duhtawk in kan theih kho dih cang. Cuti a si ruangah kan umnak vulei pi khal a fate deuh tiah kan ti kho nak a si. Hitikah thi le sa in sungkhat unau si lo mi khal online ih kan i theih nak ruangah maw, sungkhat unau dang ih hmeltheihnak an kan tuahsak ruangah maw tin a ruang a phunphun ruangah mikhual hi kan i tum lo pi ah kan nei ttheu. Innteek lam nih kan neih mi kan mikhual vialte hnangam le lungawi ten an um kho ding le pawkhop ten an um kho ringring nak dingahcun a tanglei pahra pawl hi a si kho sung in zul kho kan i zuam a hau!

1. Na mikhual cah ih nak kian
2. Na mikhual cah ih caan le thawh caan ri khiak sak hlah
3. Na mikhual ai hngilh lio ah hnaset tuk hlah
3. Na mikhual nih zalen ten nan inn ah a lutsuak kho nak dingah inn tawh pakhat in pe
4. Na mikhual nih ol ai ten ai sokher kho nak dingah na mawtaw/cycle tawh pakhat in pek kho i zuam
5. Na mikhual nih khop ten tirawl a din ei kho nak dingah na suan kel hnak ih tam deuh in suang
6. Na mikhual cah ttaval le hatthuahnak hman lo mi re ringring
7. Na mikhual nih zaanttim ah zunhmun hawl in a um lo nak dingah a tian veten na hmuh colh lai
8. Na mikhual nih poiherh um caan ah ol ai ten an pehtlaih kho nak lai na phone le address sim cia
9. Na mikhual nih TV/Computer zalen ten a hman kho ding in remote control le password pawl pe
10. Na mikhual nih lethnu ah nan inn ah a um sal duh nak dingah mithmaipanh ten zohkhenh aw la na ti kho tawk a ttha bik in rak tuamhlawm. A hmai ah zeitik hmanh ah nan sifak kong le nan har kong simrel hlah. A nih cu a laang te lawng in a ra in tlawng mi a si kha hngilh hrimhrim hlah!

Mikhual pawl hi siangpahrang bantuk in kan zohkhenh kho hni lo hmanh ah thlasuah phurtu an si ti tel ih zohkhenh kho i zuam uh si la kan ti kho tawk le kan si kho tawk ten a tthabik in mikhual kho i zuam cio uh si! Kanmah khal inntek kan si ringring lo lai ih mikhual kan si caan a um ve te lai ruangah mi nih kan parah tuah hni seh ti kan duh bantuk in kanmah khal nih an par ah tuah hmasa i zuam uh si!

Ramthlo mi lakah facebook friends nei tambik Mai Van Thawng Zi

Van Thawng Zi cu Sale Associate in Malaysia ih shopping mall ah pum ai cawm mi le kawlram lam ah sungkhar pawl a cawmkeng tu an kutke a si. Ramthlo mi facebook hmangtu mipum 500 lenglo lakah friends a nei tambik tu a si. Amah thawn thuruahnak tlawmpal kan neih mi cu a tanglam ah siar kho a si. 

Hminsin: HLD hi thudeihtu Hrang Lian Dim tinak a si lai ih VTZ hi thulettu Van Thawng Zi tinak a si lai. 

HLD: Na hmin ngaingai au seh si?

VTZ: Ka hmin cu Van Thawng Zi ka si.

HLD: Na nu le na pa hmin au seh an si ih khoi ah seh an um?

VTZ: Ka nu cu Zing Hnem a si ih ka pa cu Siang Tun a si. Nimzua (Doktthek) ah an um lio a si.

HLD: Khoi ah seh na suak?

VTZ: Nimzua veng, Ramthlo khua Falam peng, Chin State ah ka suak.

HLD: Atu khoi ah seh na um ih zeiseh na ttuan? Zeitik kum ah seh na tian?

VTZ: Malaysia ah ka um lio a si ih thilpuan dawr ah rian ka ttuan. January 18, 2014 ah hi ram ka tiang.

HLD: Na cataang nan kan sim kho lai maw?

VTZ: Phunhra tiang ka kai.

HLD: Facebook ah friends 4,990 rori na neih mi hi kan in lungawi pit ngaingai. Hivialte lakah pumpak in nan i theih mi paziat hrawng seh an si?

VTZ: 3,000 friends hrawng hi cu ka theih mi an si.

HLD: Friends hi zat na neih mi nih zeibantuk feelings seh an neih ter? (tahtthimnak: lungawinak/ngeihsiatnak/hnangamnak/lungretheihnak tibantuk)

VTZ: Facebook khal hi a caan ah lunglomhnak, a caan ah ngeihsiatnak a si ko.

HLD: Facebook hi zeiruangbik ah seh na hman?

VTZ: Facebook ka hman nak cu hawikomh ttha neih duh le thuthang an tar mi pawl theih duh le siar duh ah si ko.

HLD: Kan khua mi le Facebook kan hman dan na hmuh ning tlawmpal in kan sim hram.

VTZ: Kan khua mi le Facebook kan hman dan hi cu sim a har. Kha lam kha cu anmah duhduh si ve ko ka hei ti men. A ttha lam in cun hmang sehla a ttha ko. Khua lam um mi nih thuthang tete tla an kan simh ve hi a ttha cu ka ti ko. Ngeihsiatnak kan ton ah siseh, lungawinak kan ton ah siseh, an kan simhruah kho hi a ttha ka ti.

HLD: Likes le Comments nih khin cangantu le zuktaar tu pawl thinlung zeitluk in seh a tongh tham kho lai tiah na zumh?

VTZ: Facebook khal hi like le comment nih hin cangantu le zuktaartu pawl hi a nuamh ter deuh hni ko lai ka hei ti, keimai ruah dan.

HLD: Caanpe in na ka leh mi parah ka lungawi! Bawipa nih ngandamnak, hlawhtlinnak le lei thlasuah vanthlasuah ron in pe hram ko seh!

VTZ: Thu na ka deih mi cungah kai lawm!

Amah thawn i pehtlaih kho nak cu hinah a si lai: A face book hmin: December Zi Te. A link cu: https://www.facebook.com/thawngzi.love

Ramduh Fimzirnak (Patriotic education) - Pastor Bawi Cung Lian

Ka nau hak lai ten kawlram ah tlawng rak kai mi ka si. M.Div ka ttheh tiang in kawlram fimzirnak sung ih tthanglian mi ka si. Curuangah tu ni tiang… 'ngiah a kha.. lah ta ta'…(phunhrek ca) tivek hi ka cing ringring lai. Ka hngilh thei lo. Cuvek thotho in kannih kan nauhak lai ahcun tlawngah Laica kan rak zir ngah. Cu mi lakah ka hngilh thei lo mi tampi lak ah 'C … Con Bik pa ral ttha'… ti vek… 'K… Kawl leh lai Uu nau khat'…. tivek pawl hi tuni tiang ka hngilh thei hrimhrim lo.

Culawng si lo, middle school ka thlen tikah, zing tin ten assembly kan nei ih kawlram flag (aa-lan) hmai ah kan rak kuun. National Anthem cu ring pi pin kan rak sak ve na sa. Tlawng kai lai ka ngai ti ih ka rak ti mi pawl tam pi lak ah, tui ka sim mi tete hi thupi zet in hmunhma an lak. Cuvek thotho in tlawng ih ka rak zir mi pawl hi ka von thilr sal tikah, ka phun hrek ihsin ka phun hra tiang ka zir mi ca pawl hi a peh aw theh in ka thei. Step by step te ten in a cozah pi ih a feh pi re ro mi leh a zirh suah re ro mi cu tumtahnak pakhat ah a fun aw in ka thei. Cucu “ramduhnak” thin lung nei ding ah a si tin ka hmu.

Ramduhnak (patriotic) thin lung neih hi a tha maw? Tha tuk ee. Asinan kawlram ih in feh pi mi ramduhnak cu thluak kholh sak mi fimzirnak “kinds of brainwashing” sawn a rak si tin ka hmu. Cu mi fimzirnak tang ih a rak thang lian mi kan rak si tikah, kawl uarnak leh kawl mi hi si zet vek ih hmu mi lungput tla cuih fimzirnak nih a suahpi cih. Ziang ah so?
Thuthimnak ah, Union of Burma a si thei nak ding ah, history kan zir nak ah Laimi ih tuannak leh tuah nak zianghman kan hmu thei lo. Zir leh sim fiang nak tla a um dah lo. Kawlram san thuanthu ah Laimi ziangtluk in kan rak thupi ti mi kan phun hrek in puh hra tiang ah zir ding leh hmu ding a um lo lawlaw. Cutikah kawlrampi cu Kawl pawl ih ta tluk ah kan ruat. Kawl pawl sawn hi a sang ah kan zoh. Asinan, Union of Myanmar or Burma si thei nak dingah cu… Laimi hi kan rak thupi ko lo maw? (Laica ah K.. kawl leh lai uu nau khat tin kan ti betbet lai … kei mah ruah dan ah … Kawl leh lai cu … mi diang pi kan si. K… Kachin leh Lai uu nau khat tin rak ti sehla cu a dik zet ding tin ka ruat).

Cutin a si ruangah Ramduhnak kan ti mi hi, zoh leh thlir sal a ttul zet ti ah ka hmu. Cuih Ramduh Fimzirnak (Patriotic education) nih ziang “critical mindset” hman a suah pi lo ti cu casiartu in nan hmu fiang ding ti ah ka ruat. Education kan ti mi, fimzirnak hi brainwashing a si sung poh ah cun, mi pi tla kan tang so thei lo ding, kan si nak tla a thang so thei lo ding ih, kan hmun hma tla a him dam thei lo ding.

Ramduh Fimzirnak (Patriotic education) tin a hmin te lawng zoh ahcun duh a nung zet a bang nan, cuih system pi cu in rak that re ro tu si ko lo maw ti ah ram leng ka thleng hnu ka thei fiang vivo. Kawlram ah college cu ka kai ve lo tik ah cuih college leh university pawl in teh ziangtivek in an zirh so vi vo bet ti cu kei ka thei ban nawn lo.

Curuangah kei ka hmuh suak mi cu, Ramduh Fimzirnak (Patriotic education) nih cu ziang tthansonak ngaingai a pe lo si hi tin ka hmu. Tu 2015 hnu ih cozah thar ih teh education renew a tuah pei maw ti cu ka thei lo. A tuah cuang lo ih Ramduh Fimzirnak (Patriotic education) system thotho a thlun ahcun ziang pi pa kan si cuang ding in ka zum lo.

Thlacam Nak Thawn Kum Thar - Tuan Kip Thang

Kan lai mi tampi nih Kum khat sung i Puai hman ding kan i bawh bik mi cu Christmas le Kum thar hi an si. Christmas kan von hman dih khal len khoi suak vak hrih lo in Kum thar kan hmang ta ttheu.

Minung tampi nih an ti ttheu mi- Zuu, Kuak, Khaini le a dang sualnak a phunphun a tuah mi nih an ti ttheu mi cu, tui kum Kum thar bak in cun 'cu kai phiat lai, kha kai phiat lai' an ti hi a tam ngai te. Thilthalo kan tuah mi pawl ol ten kum hlun ah liam ter men kan rel. Kum thar January 1 nak kan von hman lio ahcun a si kho sung in fel te le thiang hlim te in hman kan i zuam cio. Kawlpawl i အစေကာင္းမွ အေႏွာင္းသီခ်ာ an ti bang khin Kum thar i fel ten kan um kho ah cun kum hlun khal ah fel/thiangfai te in kan um kho ring ring lai ti phun in. (Kum thar zing i hmin ttha a nei mi nih a hmasabik a kan pal ahcun kan i nuam i, hminsia a nei mi nih a kan pal ahcun tuikum sung cu kan tluang lo lai ti phun khin kan i la).
Hmanhsehla tlawmte a von rau deuh hnu cun kum thar a si nawn lo kum hlun sungah kan lut cang ti phun khin thil tha lo tuah nawn lo ding in kan i tum mi pawl cu kan tuah sal ttheu. Zei a rau hlanah kan tuah sal ttheu tikah ah thinlung tak ten thlacamnak thawn kan i tum lo ruangah si. Kum thar nih cun Nithla le Kum lawng a thar ter, Minung cu kan Thinlung lawng nih a kan thar ter kho mi a si. Thufim 16:32 "Mah le mah uk thei nak cu khawpi tampi uk thei nak hnak in a tha deuh." Bible ca i a ti bang in kan thinlung hi uk a har tuk ruangah khuapi tam pi thawn a tah tthimh mi a si. Cu kan thinlung kan i uk kho nak dingahcun Pathian hnenah thinlung tak te thlacam nak kan neih a hau. Cu kan thlacamnak Pathian nih a kan ngai duh sak nak ding ahcun, kan thil ttha lo tuah mi kan kal tak ih thian hlim nun kan neih a hau. "Thil tha lo ban san in thil tha tuah uh; cu ti a sile nan nung ding. Ziang kim ti thei Bawipa Pathian cu kan hnenah a um nan ti vek in a um ngai ngai ding" (Amos 5:14). Bible ca nih a kan ti bang in thil tha lo kan bansan hnu lawngah Pathian nih kan thlacam khal a kan ngai sak lai, thil tha lo tuah lo ding i kan ii tum mi khal kan tuah suak kho lai.

"Curuangah hiti in ka lo sim: thla nan cam ih thil pakhatkhat nan dil tikah kan ngah zo tin zum uhla nan dil mi hmuahhmuah cu nan ngah ko ding." (Marka 11:24)

"Ziang thuhla hmanah donhar in um hlah uh; thla nancam tin te in nan tulmi cu Pathian hnenah dil uhla lungawi aipuang tein dil uh." (Filipi 4:6)

"Asinan thla nan cam tikah lungawṭawm lo ten nan zumh hrimhrim lai. Lung awṭawm in a ummi cu thlichia nih a choihmi rili tilet bantuk a si." (James 1:6)

God Has a Better Plan for His Children - Robert Siang Lian Thang

Let us start looking for our future which God has planed for us. It is true that when I looking back my past, what I found is failures and mistake and I believe we all experience failure and make mistake. In fact, successful people have more failure in their lives than average people do. Even in the Bible, great people throughout the history have all failed at some point. But the question is How do we respond to our failure and mistake ?

I believe the best way to go on after a failure and mistake is to learn the lesson and forget the details. That is the key to being free from the stranglehold of past failure and mistake. If we don't we will become like the scalded dog that fears hot water and afterward, fear cold as well. The less developed the person, the longer he hold on to past failures and mistake. I still remember the words of my aunty (Daw shirley Cing ) "God never sees as failures. He only sees us as learner." We need to remember that the call is higher than the fall. If we look back too much we will soon be heading that way. Evangelist Mike Murdock said "stop looking at where you have been and start looking at where you can be." Consider the words of the Apostle Paul, "Forgetting those thing which are behind and reaching forward to those things which ahead." We are more likely to make mistake when we act only on past experiences. My Professor used to says "the past is always going to be the way it was. Stop trying to change it. Your future contains more happiness than any past you can remember. Believe that the best is yet to come." Carl Bard Scottish religious leader says " Though no one can go back and make a brand new start, anyone can start from now and make a brand new ending." I agree with Thomas Jefferson when he said "I like the dreams of the future better than the history of the past." When we are depressed we will find that it is because we are living in the past." That's why Laura Palmer advice "Don't waste today regretting yesterday instead of making a memory for tomorrow." David Mcnally reminded us "Your past cannot be changed but you can change tomorrow by your action today." I remember what my Daddy (Rev.Ni luai) said "Son..Don't look back! Because God has a better plan then yesterday." Living in the past is lonely business that's why inventor Charle Kettering put it this way "You can't have a better tomorrow if you are thinking about yesterday all the time." 

Let me conclude with this "Our past doesn't equal with our future." Our God is a good God and Always he has the best and better plan for His children. May the Lord help us to seek His great plan for our future in this New year! May the loving God help us to take into our heart.. Amen

21st century le Ramthlo kan dirhmun - Ivory Sangte

A luan cia mi kum tampi ah cun Ramthlo khua cu electricity (mei) zong a rak um lo i mawtaw lam zong a rak um lo. Mei far van in khua sak a si. Kum caan cu a hung liam vima i electricity (meisa) cu 1994 kum thok in an rak hmuh i mawtaw lam pi zong an hun hmuh. Mawtaw lampawng ah khua sak a hung si cang.
Kum a liam ve tikah Bawipa nih thlasuah a pek i Ramthlo khua cu Falam peng ah sanpiah cizua (zoh chunh awk tlak mi khua) ah a hung cang. Cutikah a sung um mi minung zong kan lungput le kan ruahnak zong a hung thangso ve. Mi tampi nih an rak panh i fimthiamnak an rak cawn. Taksa, thinlung, thlarau in an rak thangso cio.
Hi lio caan ah hin mitampi kan rak santlaih lo nak cu *Ramthlo khua hi fimthiam nak kan rak cawn nak hmun le ram a si ko nan khua le ram ca-ah tuah piak khawh mi kan rak nei lo i hi hnak in tthangso sin seh tiah thlacam piak nak zong kan rak nei lo.*
Atu ahcun 21st century kan van phanh than tikah khuaruahhar in thil ai rak i thleng. High School zong a hung um i phunhra ong zong tam pi an um i fimthiam nak a cawng lio mi zong (university or college or cozah rian a tlai cang mi) kan karh vi ma. Cubantuk in Ramthlo zong Pathian nih a theih pi mi le a um pi thlasuah a pek mi asi i *Vantualrawn* ah a hung cang. 21st century ah khua le ram thansonak dingah cun *Mino* hi rian nei bik mi cu an si. Cu mino pawl nih cun khua le ram tha te in an hruai khawh nak ding le an duhdawt kho nak ding ah cun Nu le Pa nih kan hngaksiat lio te in khua le ram kong in siseh Pathian Bia in siseh an kan cawnpiak peng ding mi kha a herh tuk mi asi. Zeiruangah ti le cawnpiak mi fa le cawnpiak lo mi fa cu kan i dang tuk. A tu na lungput kha si ko.
A tu ah 2016 ca-ah khua le ram hruai tu i thim nak zong a hung um te lai. Khitikah na thim mi pa kha 100% ah 100% bak na zumh a herh. A si ahcun bia hal nak a um mi cu *Hruai tu (leader)maw a thupi deuh Hruai mi (followers)* ti hi a si. Hruai tu a thupi deuh tiah kan chim kho lai lo. Aruang cu Hruaitu le Hruaimi cu tthen khawh an si lo. Hruaimi zong a thupi deuh tiah chim awk a ttha hlei lo. Hruaitu le Hruaimi cu Christ and Church ban tuk an si. A thupibik mi cu nangmah na lungput bak kha si ko.
Si ah cun Bible in tahchunh nak kan van lak lai. 

1. Moses le Israel miphun 

Israel miphun kha an biapi tuk ruangah Pathian nih Moses kha rian a fial.. Cu ca-ah Moses cu Israel hruaitu a hung si tikah zeitluk in a thupi ti kan theih khawh. Israel minung an phunzai tuk ruangah Moses tiang daantat a tong.

2. Jesuh le Vawlei pi. 

 Jesuh nih vawlei kha a dawt ruang ah van in sunparnak kha a kal tak i sal sinak tu kha ai thim. Vawlei cu nangmah kha nasi. Zei tluk in dah na thupi kha na thei cang maw? Na thupi tuk ruangah an khamh i an khamhtupa cu an hruai tu a si tikah zeitluk in dah Jesuh cu na ca-ah a thupi na thei cang maw?

@**Ai thup mi dawtnak cu a ho nih dah an hmuh khawh lai@**
Salai Thawngpi nih a rak ngan cang *khua le ram na dawtnak cu na tuah ser nak in na langhter ding asi* a rak ti. A hman tuk. James 2:26 ah cun thlarau tel lo mi taksa cu a thi mi a si i tuahsernak tel lo mi zumhnak cu a thi mi si a ti. Curuang ahcun Tlangzaar siseh, Vantualrawn siseh, Nimzau siseh khua le ram kan dawt a si ahcun kan tuah a hau. Jesuh cu a kan dawt i a tuah sernak in a langhter. Tampi na chim mi hnak in voikhat na tuah mi kha mipi nih an i cinken deuh.
Jesuh cu zumhnak le tuah ser nak ah kan i zoh chunh awk tlak tha bik a si. Na nun kha Pathian sin ah i ap law a tang mi khua an khaan piak lai (Matthai 6:33).
Pathian nih thlasuah in pe ko hna seh.

Ka lawm tuk, 

Irovy Sangte

A nih hi India ram Bangalore ah M. Div a kai lengmang lio mi Tlangzaar veng in kan naupa mifel ngaite mi a si. A tlawngkainak ah Bawipa nih fimthiamnak le ngandamnak pe sin ko seh! 

2015 Christmas Message - Pastor Bawi Cung Lian

Thuhmai hruai:

Christmas kan thleng la la. Christmas hi ziang so a si? Theih ol zet in kan sim a si le cu, Christmas ti mi cu “Jesuh Khrih suahni lawmnak pui pi” tin kan ko thei. Cuih pui cu inn sang lawng a si lo, lei tlun za ih tuah mi pui a si (cosmic celebration). Christmas ih a sung mu ril simfiangmi cu “rundamnak” a si. Kan nauhak lai ah, Falam khuapi ih Baptist Sunday school nauhak pawl Christmas kan hmang tin ten, a veng veng ih ring zet ih kan au theu mi cu .. “Jesuh Khih, Jesuh Khrih… a suak zo, a suak zo/ Leitlun hmuah hmuah run dam tu … a suak zo, a suak zo” ti a si. Tu ni tiang ka hngilh thei lo, tu ni ning Falam nau hak pawl cun nauhak Christmas puai an tuah tin ten an au ring ring ko.

A si nan, tu ni cu, Jesuh suah nak ah “rundam ding ah” tin si lo in Jeush suah nak hi kan hrang ah “tangdor nun nei ding ih zohthim ding in a rung suak” (a model of humility for humankind), tin kei ka hrilh fiah duh. Jesuh in nunnak in kan zir ngah thei mi cu, kan milai sinak leh kan milai neih nak ah porh aw ding a si lo ti mi hi a si. Ziang ah ti le a mah Jesuh ro ri hman “Pa” thawn sinak bang rep ten nei mi a si nan, Pa Pathian thawn kan bang aw ro ri tin a ti awk dah lo. A sim sawn mi cu, hi lei lung tlun a rat san nak hi “mi dang hrang ah nung mi a si nak” leh “tangdor nun a neihnak” sawn hi in sim fiang duh mi a si sawn theu. Cu ruang ah, Christian hrang ah tangdornun hi a thu pi ngai ngai mi nuncan ziaza tthatnak a si tin kan ti thei, (Being humble becomes a virtue in Christian living), cu vek tho tho in Chiristian pawl in cuih sinak cu kan nun tluan kan nun pi leh kan cawng ring ring tul mi a si fawn. A si nan, khat lam kap ah, tangdornun kan ti mi hi pulpak ih thinlung nuncan dan hrampi (personal ethics) leh nun ziasia (weak character) lam sawn ah a tlu pang a si le cu Paul ih a sim leh a zirh mi “Nan thinlung putdan cu Khrih Jesuh ih thinlung putdan vek in si seh” (Filipi 2:5), thawn cu a kalh aw men thei. Cu cu ral ring a tul mi asi.
(Personal ethics leh weak character in cu … a poi lo ding, kei thawn ka saing lo, a dik si le tla kan neh thei cuang lo ding … no fighting for rightness. Hi vek lung put keng mi kha a sawh duh mi asi)

A. Tangdornak leh Pathian Kan Theih Dan

Jesuh hi Lei tisa ah a hung cang (incarnation) ti hi cu Kawl pawl, a hleicein Buddhist, hrang ah cu a har ngai ngai. Cu vek thiam thiam in, Jewish leh Greek pawl hrang ah cuih thu cu co hlan a har zet mi a si. Thuthimnak ah, Jewish pawl hrang ah Pathian cu a thiang hlim tuk mi a si ruang ah cuih a thiang mi Pathian cu a thiang lo mi Leimi pawl thawn cok bolh in a um thei lo. Cuih thianghlimnak cu Pathian leh mi nung a tthen (separate) bik tu a si. Cu raung ah, Jewish pawl hrang ah cun Pathian minung ah a hung cang ti cu a cang thei lo vek in, cuih thu a zum tu cu a rak hnih suak zet ve. An hrang ah, Jesuh cu minung taksa ah a hung cang ti mi cu “Jesuh ih tangdornak leh Pathian kan neih te ah a um” (Humbleness and nearness of God) a si tin hmu ding cu a rak har tak tak a si. Cu raung ah, Jesuh ih lei tisa a rak cangnak cohlan kan ti mi cu, Jesuh ih tangdornak kan nun in kan thei ti lawng a si lo Pa Pathain kan thei dan ro ri tla a thleng ter ti nak a si. Cu le, Pathian cu milai ih theihtheinak leh milai ih kan tlaang khamnak (frame) thawn thiehfian a theih lo ti nak a si. Cu ruang ah, Lei tisa a cang mi Pathian sinak (Incarnated God) in in zirh mi cu “Pathian cu a cak mi leh sunlawih tlak Pathian asi” ti hnak in “Pathian cu kan hrang ah duhdawtnak leh tangdornak nun thawn kan sualnak in tuar sak tu Pathain a si” ti sawn hi in hmuh ter mi asi. Cu vek thiam thaim in, tangdor nun nei mi kan si le lawng tangdornak thawn a sinak hi leilungmi hrang a pe tu Khirh Jeush ih puanawknak (revelation) cu kan hmu, kan thei, kan tep thei ve ding ti nak a si.

B. Hlawhtlinnak (success) ai ah Tangdornak

Hlawhtlinnak hi “Ziangtluk a lian? Zung tluk a fim? Ziang tluk in cak, a mawi, a thei? Ziang tulk a nei?” ti mi pawl in kan tah thim theu. Khat lam in kan ti a si leh economically, socially tah fung hnuai ah cuih lawhtlinnak cu hrilh fiah a si ring ring theu. Jewish pawl tla “Messiah” ti ah an rak hngak mu cu, kan sim cia mi fahfung pawl thawn a ra ding mi siangpahrang kha a si. Hman seh la, kan Bawipa Jesuh cu cuih tah fuang pawl thawn melawkmi sinak in a ra lo. Cu tin kan ti tik ah, cuih hlawh tlinnak pawl cu Jesuh in a do ti a si hrim hrim lo. Lei tisa sinak (incarnation) in leitlun liannak, neinak, cahnak si lo le milian, micak, mifim pawl a do ti a si hrim hrim lo. (Falam hla pakhat ka mang ro ri… cu cu.. miaa pawl ih Pathian, Farah pawl ih Pathian tivek kha. Cu ti ciah tla a si cung lo.) Ziang si Jesuh ih do mi cu? Jesuh in hi nah zawn ih a duh lo sawn mi cu, minung sinak (Value of human) kha munung ih tuahsernak pawl thawn tahfung lak ta hrat ih, (Tahfung question pawl kan tar lang zo), a hlawn tlin mi si leh si lo thencatsak mi kan si nak kha a si. Milai ih kan si nak cu milai ih tahfung men in a si nak sim fiang a theih lo.
Thuthimnak ah, tlawng na kai ih degree na ngah. Hnatuan sang zet na ngah ih na inn sang thawn nuam zet in nan um. Inn tha zet na lei thei ih na thlahlawn thawn na inn sang nun nuam zet in nan um. Hi pawl hi a tha maw? Tha tuk ee. Hlawhtlin mi pa/nu na si maw? Si tuk ee. A si nan, a fam kim maw? Cu mi cu a thu pi zet mi a si. Misenpi in cuih din hmun a nei tu cu hlawhtlinnak nei tu tin ka ruah ruah ah cuih din hmun kan thlen cun kan di a riam ih kan hna a ngamnak cu a si. Jesuh Khirh nun nak kan zoh sal a si le cu, cuih tahfung pawl a tlin mi a mal zet ding. Hnatuan sang a nei lo (Manager a si lo). Inn tha zet tla a nei lo, tangka tla a nei lo ih milian tla a si lo. A si nan Jeush cu a nun ah sunmang (Vision) fiang zet mi a nei (Luka 4:18-19). Cuih sunmang in cun a nun nak ah lei mi pawl ih tahfung ih hlawhtling mi pa si ding ah a feh pi lo ih Cross par ah khenthat mi pa si ding mi din hmun sawn kha a pe a si. Cu ruang ah, tangdor nuh ti ah Jesuh ih in zirh re ro mi cu sunmang tha nei ih nunnak ah thih cih ngam mi zumnak nei kha a sim duh dawn mi a si. Thihcih ngam mi vision leh zumnak na nei lo le cuih na nun cu ziang hman lo a si. Sim duh mi cu, tangdor nun kan ti tik ah, mi lian si lo ding ti nak a si hrim hrim lo, tangka nei lo ding ti nak a si hrim hrim lo. Lian cing leh pei sa nei cing khal ih nun ram ah thih ngam mi zumnak thawn nung mi nun kha sim duh deuh mi a si. Leitlun ih hlawhtlin nak tahfung pawl ih hlawh tlinnak kha a si lo. A famkim mi nunnak thawn nun sawn kha a sim duh sawn mi asi.

C. Tangdornak cu Cohlan leh Hlawmawknak nun a si

Jeush ih Lei tisa sinak (incarnation of Christ) cun mi nung pawl ih “milai kan sang bik ti mi lung put” (hierarchical mentality) kha in thleng sak a si. Paul in Filipi 2:7 nak ah hi tin a ti “cu ai-ah, a mah ih lungtho tein, a sinak hmuahhmuah a taansan ih, hnen-um sinak la tajratin, minung ah a cang ih minung pianzia a piang,” tin a ti. A sim duh mi cu, leimi sinak cu Pathian sinak hnak in a niam zet tinak a si ih khat lam ah tangdornak kha fiang zet in a sim cih fawn. A si nan, mi lai nun nak hi man a nei lo (value a nei lo) ti nak cu a si hrim hrim lo. Pathian sinak vek cun a si lo nan, minung si nak ih “man” (human value) cu niamzet in a hmu cuang lo. Pathian leh minung cu a bang rep cek ci mi sinak dinhmun an nei ti nak si sawn lo in, minung in tla man (value) a nei mi nunnak a nei ve ti duhnak a si. Khat lam zawng in kan hril fiah a si le, ramsa pawl tla minung vek cek ci ih sinak dinhmun nei tu an si lo nan a mah leh sinak leh man (value) cu za ah za a nei ve mi an si ti nak a si.
Cu ruang ah, Jeush ih Lei tisa sinak (incarnation) ih sim duh mi cu, mi lai cu Pathian hnak in an niam sawn ti si lo in, cuih milai sinak ah Pathian cu “umhmun a rak la” ti nak a si. Jesuh cu Pathian sinak kha tan ta in Leimi sinak a lak kan ti mi ih sullam cu, Pathian cu vancung ih sidan um zia (divine nature) si lo in leitlun umdan si zia (human nature) thawn a thuam aw ti nak a si. Cu ti thiam thiam in, Jesuh ih incarnation cun “Pathian cu leimi sinak kha a cohlang ih a hlawm aw a si” ti mi hi fiang zet ih in sim mi a si. Cu vek thiam thiam in, minung pawl in the Pathian ka cohlang thei ve maw, a mah ih in cohlang vek in? Cu le, kan sinak leh dinhmun pawl kha kan ruang pi, sung khat leh uu nau pawl hnen lawng si lo in kan ram leh kan king kang ih satil (non-human) hen ah teh kan hlawm thei ve maw? Hi hi kan ruah tul bet mi a si.

Conclusion:

Lei tlun mi hmuah rundamnak co theinak ding ih Jeush ih Lei tisa sinak a rak hlawmawknak cu pulpak hrang lawng a si lo (not just for personal salvation). Pathian ziang tin ka hmu, ziang tin kan thei, ziang tin kan ruat ti mi pawl le lei tlun nun ah ziang tin kan nung tul ti pawl tla khat lam zawng in in hmuh mi a si. Jesuh ih Tangdornak thawn lei mi si nak a thuam awk nak cu, nang leh kei ih rundamnak hrang ah cu a si. Cu vek thiam thiam in, nang leh kei in kan zum mi Pathian si seh, kan kiang kap ih nunnak a nei mi thingkung ramsa hmuahhmuah teh ziang tin kan zoh ding ti tla in zirh cih mi a si. Thu net nak ah, Leimi sinak laknak (incarnation) cu thlarau lam (spirituality) lawng a si lo, tisa sinak (humanity) tla a sim fiang mi a si.

Pastor Bawi Cung Lian
Hong Kong

Zinghmuh Tlang in Khua Ka Cuan (part II) - Cung Thawng Lian (Salai Thawngpi)

Tui tum Zinghmuh tlang ka so cu manhla ka ti zet. Tlangzim ka hung thlen veten thlatang zilthli in ka biangno i hran cu sunglam tiang a rah thluh thei. A dai zet nan a sannak bik hmun Ungpi ka va thlen cun mero a kiang ih khua khal tla pempem in a langfiang zet. T’ha zetin khua ka cuan tikah ka hmuhfiang mi cu Falam mi hi kan tenau zet si si maw timi hi a si. Ziangruangah timi a hram ka zingzoi tikah ziangdang si loin kan lungput ruangah a si bik. Kan lungput a dik lo ruangah kan ruahdan a dik loih kan hmuhnak khal a dik nawn lo. Kan hmuhnak a dik lo tikah pakhat le pakhat ral vekin kan hmu-aw thlang. Cu tikah hmunkhat ah kan fehtlang thei nawn lo. Hmunkhat ah kan fehtlang lo ruangah lenglam ral in in t’hio ih in t’hekdarh thluh tum. Cucu kan theifiang thei hrih lo. Ziangruangah hi dinhmun kan thlen kan ti asile kan Calai nathrik in a thokmi a si tiah ka ruat. Falam calai thu ah thupom pahnih in kan t’hen-aw. O le Aw Party tiah pahnih kan ding ih pakhat le pakhat ral vekin kan zoh-aw ih kan dokalh-aw ringring. Cuvek in kan do-awk sungah midangpawl cu heh-le-chet tiah lungrual in hmainor in an rak tlan rero. Calai ah kan niam tuk tikah mi kan bang thei nawn lo. Calai a t’hansolonak hmun ah mipi khal an t’hangso dah lo. Kan Calai a t’hanso theilonak khal O le Aw ruangah a si bik. O in ca a ngan tikah Aw in a lei duh loih Aw in a ngan ve tikah O in lei a duh ve ce lo. Cutikah kan Calai ram a fiak vingvo ih nuam teten a pil vivo. O le Aw hin t’hathnemnak an suahpi mi ka hmu hrih lo. An suahpimi rah cu ralawknak, Calai t’umsuknak, Calai zuar harnak le lungruallonak tla an si. Curuangah hi nathrik hi a dam lawngah mi tenau in mi pipa ah kan suak thei ding. Calai timi cu milai t’hansonak hram a si. Falam t’ong in Calai a mawitawk a suak ve thlang. Asinan Calai in sumdawnnak tlak a si thei lo. A san cu Calai a hlutzia kan thei loih O le Aw in tahfung kan rak tah lok men ruangah a si. O a t’antu mipi in Aw cangan mi cu kan lei duh lo ee an ti ih Aw a t’antu mipi in O cangan cu kan lei duh lo an ti ve. Hihi mi tenau zet pawl ih lungput a si. O le Aw hnakin A Sungthu ah kan buai ding a si sawn. Kan nunram a remtu, kan khawtlang a remtu, kan biaknak a remtu, ramkhel a remtu, innsang a remtu le theihnak a petu Calai a si maw ti sawn in zoh ding a si. T’ahpi tlak Falam kan si thlang ti hi kan thei-aw thei lo. T’ah ben emem tar cun hitin t’ah hla a lawh ding ka zum. “Ai-ze-law, Maw! Falam hnianghno, kan fim ee, kan thei ee, mi ropi kan si kan hei ti-aw t’heu. Zanmang hman i ka man ban lo, hnuaiah kan thleng zo si maw! Falam cu ee Kawlram ah dimukaresi hmang hmaisa a si kan ti maw, Chinram khawlipi a rak si dah kan ti maw, Kan umnak hmuntin ah hruaitu kan si thei kan ti maw, ai..ai..ai.. cui ka thin nat cu ee.. ziang lawmman so kan thlen thlang. kan sinak, kan thilri pakhat hnu pakhat hmundang ah an t’hawn ziarmar thlang lo maw, kan itthat rero lai maw ee... mi khua cu ee.. kutkai in an fehtlang lai ah kannih unau cu maw nukhat pakhat si cingin Esau le Jacob bangin dokalh-aw cingin kan suak tlang ih bum-awknak in kan t’hen aw thlang si maw.. cui ka thin nat cu.... ai-yaw!” a ti ko ding. Ruat thlang-aw unau. Kawl in “vainam har hnakin Cafung a hriam sawn” an ti kha! Ca timi cu milai nunram ah a pakhatnak dinhmun a si. Calai thapek hna thiam uhsi. O le Aw san a si nawn lo. O le Aw san ah na um hrih lai a si ahcun pitar nui t’ahhla sungah na taang lai tinak a si cu. Falam t’ong in cabu an suah tikah bu 1000 in 2000 hrawng tiang an suah t’heu. A ngaingai ti ahcun hi zat cabu hi veikhat an suah ah cem thluh thei ding a si. Falam minung hi zat liangluang ah cabu 1000/2000 hman cem ko kan lei thei lo a si ahcun hi hnu kum 50 khalah sirhkhat/hnih hman kan t’hangso lo ding. Falam t’hangso seh ti na duh a si ahcun Falam Calai hmuahhmuah lei tum t’ent’o aw. O le Aw lungput in Calai zoh nawn hlah. A sungthu ah na thinlung benkhum aw. Cutin Calai t’hathnemnak na thei dingih Falam hrangah na ruahnak le na thazaang na pe-aw thei ding. Rei tukin itthat nawn hlah. T’hangharh thlang aw. Zinghmuh tlang zim ah Cerlian Ninu a thleng thlang. A tlai hlan ah tho in pok thlang aw.

Zinghmuh Tlang in Khua Ka Cuan (part I) - Cung Thawng Lian (Salai Thawngpi)

Falam peng, Ramthlo khawlu Zinghmuh tlang tupi ah ramsapawl rawl-ul in thla an cam. An thlacam mi thulupawl cu hitin a si. 1. Chin mipawl an piangthar theinak dingah. 2. Ramsa duhdawtnak an neih theinak dingah. 3. Thingram thupit zia an theih theinak dingah le a dangdang..... Pu Vompi - Maw Bawipa.. Kawlram cozah khal dimukaresi a hmang rero ti kan thei ih kan lung a awi zet. Chin mipi in dimukaresi kan ngah asile kan lian deuh ding an timi \ongkam khal kan thei. Bawipa.. An lian deuh ngaingai asile kannih ramsa hrangah kan nuam deuh ding tin kan ruat. Tucu an farah tuk ih sa leinak khal an neih lo tikah sualnak nei lo kanmah ramsa riangri in ra that rero. Maw Bawipa kan Pathian.. Chin mipi hrangah thla kan cam. Liannak run pe hai aw! Cu lawngah thin nuam in kan tlangleng thei ding. Pi Zukneng - Bawipa kan Pathian, Chin mipawl an piangthar theinak dingah ziang kan tuah le a t’ha pei? Ka pa ka Pathian.. Chin mipawl ka \ih hai tuk. Veikhat cu kan nupa in khua pakhat kan thleng ih cui khuapawl cun kan thleng timi an thei. An khaw senpi in in hual ciamco ih kan nupa in kan thi maw, kan nung ti’in kan tlam ciamco. Bawipa.. Kan pa thawn hmunkhat ah kan tlan thei lo ih tu tiang kan \hen-aw lanta. Kannih zukneng tla cu kan tam tuk nawn lo. Bawipa ... Na mipawl hi Hitler an timi pa vek an si hmang. Kan ci rori hmih in tum. Kan hrangah Chinram ih um cu hell vek a si ko. Maw Pathian... nangmai duhmi piantharnak run pe hai thlang-aw. Zawngte - Zaangfahtu Pathian.. Kei cu Chin mipawl hnakin Kawlpawl hi an piangthar sawn ka ti. Kawlpawl cu thingkung ramsa duhdawtnak le zawnruahnak an nei an ti. Bawipa.. Chinram hi Budda ram si sehla kannih ramsapawl cu kan nuam deuh ding. Na mipawl hi Budda-pawl hnakin an sual sawn. Bawipa.. na mipawl hin asun azan in in hual. Umngaihnak kan thei nawn lo. Kan Pathian.. na mipawl hi an duh khalah, duh lo khalah duhdawtnak le zawnruahnak thinlung run pe hai hram aw. Varit - Sersiamtu Pathian.. Ziangruangah hi tluk lawmman in harsatnak in tonter. Kristian ram an ti rero mi Chinram ah kan um ih kan nuam deuh ding hmang kan ti laklai ah thinphang le thlalau in kan um ringring. Bawipa.. rawl khal \ha ten kan hawl thei nawn lo. Hrekkhat kan unaupawl tla cu rawl an hawl thei lo ruangah an karh thei nawn lo. Bawipa.. in zangfah hram awla na mipawl hi piangthar hi ziang a si timi run theihter hai aw. Cule fimthiamnak le theihthiamnak tla run pe hai aw. Kan \hatnak an hmuh theinak dingah zawnruahnak tla run pe hai aw. Sakhi - Jehovah Pathian.. Kan pupapawl in na parah ziangvek sualnak lawmmam si an rak tuah ih hitluk a har mi Chinram ah in umter. Bawipa.. kan sualnak ruangah maw hitluk in harsatnak ram ah kan um. In run zangfah thlang aw. Na mipawl in kan piangthar an ti ringring fawn. Kannih hrang ahcun an piantharnak hi san a tlai lo. Bawipa ka Pathian.. Na mipawl hi kanmah thah ding le siatsuah dingah khua an khang ringring. Na ram karhzai theinak ding hman ah nihlawh pek an siang lo nan kanmah thah ding ahcun zan 2/3 tla an riak \heu. Tuksumza an si ko. Bawipa.. Kan unau hrekkhatpawl fa an vawn lai ah an kap that rero. |hal caan hi fa kan vawn caan a si ti an thei lo si pei maw. An parah sualnak kan tuah mi a um in kan thei lo nan.. Bawipa.. na mipawl hi ziangvek Baibal si pei an zirhawk? Na thupek mi cu a \ha zet ti kan thei. Asinan na mipawl cu anmai tuahmi daan thlun an paih sawn. Bawipa.. kan sualnak in ngaithiam awla na mipawl parah zangfahnak le zawnruahnak run pe hram aw. Ngal - Cungnungbik Pathian.. Kannih unaupawl cu dai ten kan um thei nawn lo. Na mipawl in saram par ih an tuahmi hi a siakhaa tuk. Bawipa.. na mipawl ih an lorawl kan siatsuah hi na duh lo ti cu kan thei. Asinan na mipawl hi zoh hai hman aw. Kan hrangih in pekmi ei ding hmuahhmuah an siatsuah thluh. Bawipa.. an tirawl cin mi kan ei lo ah ziangsi kan ei nawn ding. Na mipawl an piangthar ih kan tirawl in siatsuah sak lo a si ahcun kannih khal dai ten kan um ko ding. Bawipa Pathian.. Na minungpawl hi kan upat zet hai ko. Asinan an luar tuk thlang. Anmah nunnak petu thingkung hman ziang an siar nawn lo. Bawipa.. hitluk ruahnak neitu na minungpawl hi na zoh menmen ding maw si? An ram ah tleunak thar thlenter sal hram aw. Vazuun - Bawipa.. tu ni tiang dam te’n Chinram ah kan um thei ruangah kan lungawi. Na mipawl in Kawl kut sung ihsin an luat theinak dingah an cangvai rero ti kan thei. Bawipa.. hrekkhat tla cu zalennak (independence) rori kan la ding an ti. Bawipa Pathian.. kannih khal na mipawl kut sung ihsin luat kan duh ve. Tu vekih in tuah ringring a si ahcun zalennak kan dil a \ul ko ding. Bawipa.. na mipawl hi kan upat hai zet. Nikhat khat ah an ruahnak an thleng leh ko ding tiah thinsau lungsau in kan hngak ringring. Bawipa.. kan ruahsannak a cem thlang. Na mipawl hi an ruahnak an thleng tum lo a bang. Na mipawl hin kan ram khal in cuh thluh. Nuam teten in nor vivo ih a \hatnak cu a cem zik thlang. Kan ramri khal kan thei thei nawn lo. Bawipa.. Na mipawl cun Kawl kut sung ihsin zalennak an ngah theinak dingah hruhrang (non-violence) loin kan cangvai ding an ti. Kannih cu a ngah lo ding a bang. Bawipa.. zalennak kan ngah ding a si ahcun ziangvek khalin kan cangvai ko ding. Kan thisen khal suak ko seh. Kan ram kan ngahsal tak ah kan nunnak liam ko seh. Poi kan ti lo. An kut sung ihsin luat rori kan duh thlang si ko. Kan nunnak in a celh hrimhrim lo si ko. Sabek - Bawipa kannih ramsapawl cu hmunkhat ah hna kan \uan thei. Hihi kan nunphung kan thlun ruangah a si bik. Kannih cu khua pakhat ah Tlangbawi pakhat lawng kan nei. Tlangbawi hi a sangbik a si. Bawipa.. na mipawl vekin khua pakhat ah pastor tam pipi kan \ul lo. Kan nunphung le kan biaknak hi hmunkhat an si. Cu ruangah ruahnak khal a phunphun a suak lo. Bawipa.. na mipawl vekin zirnak a sang deuhdeuh ih ruahnak phunphun a suak tivek kan nei lo. Kan nunphung le biaknak kha hmunkhat ih feh an si ruangah ruahnak dangdang suahpi a theih lo. Cucu kan nunphung a \hatnak a si. Hivek nunphung in pek ruangah na hmin kan lo thang\hat. Bawipa.. na mipawl kha khawsia khuavang an rak biak lai san ahcun Tlangbawi pakhat lawng an rak nei ve. Khua pakhat ah tlangbawi pahnih a um timi kan thei dah lo. Tucu an piangthar ciamco ih khua pakhat ah pastor pa 3 tla an um. Cule pakhat le pakhat khal an ruahnak a bang-aw lo. Bawipa.. na mipipawl in tlangbawi tam pipi sersuah an tum. Nangmah ih na hril lomi cun tlangbawi an \uan thei ngai pei maw? Bawipa.. na mipawl hi fimnak run pe hai awla hla pipi zohter nawn loin an kiangkap zoh thiam thlang hai seh. Hla pipi an zohnak ah an mit a vaivuan ih an ruahnak a hlo vivo a bang. In lainattu Pathian.. fimthiamnak in pek ruangah kan lungawi. Kan nunphung khal hlo lo tein tu ni tiang kan kil thei ruangah na hmin kan lo thang\hat. Na mipawl vekin mi nunphung hi kan uar ciamco loih kanmai nunphung te hi a \ha zet tin kan ruat. Bawipa.. in pekmi nunphung hi san a man lomi cu kan rem rero. Ramdang nunphung ngai lo kan si ve ko. Sumbuh - Bawipa.. in pekmi ram hi a \ha zet kan ti. Hivek ram ah kan um thei ruangah na hmin kan lo thang\hat. Cule na mipawl in kannih cu in ei duh lo ruangah kan lungawi zet. Ka pa Pathian.. na mipawl hi theihthiam an har zet. An ram ah duhtawk kan tlangleng thei nawn lo. Kan rinsanmi kan unau tampi cu ramdang ah in tlansan zo. Tu a tangmipawl hi cu zianghman ti thei lo kan tam. Cule ram duhdawt ih a tangmi mifim khal cu an um phahphah. Bawipa.. kan ram tanta ding hi a har lo. Ramdang ah hmun \ha\ha a um ti kan thei. In pekmi ram a si ruangah tu tiang kan um hrih lai. Asinan Bawipa.. na mipawl hi an cang thei nawn lo. Thinkung rampi khalin a celh hai lo. Sualnak nei lo vate fa tete khalin a celh hai lo. Bawipa.. ruat ve hman aw.. Hitluk a fate mi vate tla na mipawl in an hual rero. Ei tlak teh an si maw si? Bawipa.. tu tla cu khua a \hal thlang. Vatepawl bu an tuah ih fa an karhzai caan a si. Tu caan hi thinphang le thlalau ih kan um caan khal a si. Bawipa.. na mipawl in \hal a hung kim cun ram an ur ih vate bu khal a kaang thluh. Hrekkhat tla cu an ti le an fate khal a kaang. Bawipa.. Kristian ram um hi a nuam zet ding ti’n kan ruat. Asinan kan ruah vekin thil a cang nawn lo. Nikhat hnu nikhat an besia deuhdeuh. An lung a hak deuhdeuh. Bawipa.. na mipawl hi anmai zawn lawng an ruat thlang. Na daan an thlun lo hlei-ah minung ih tuahmi daan khal an thlun paih lo. Theih khal an thei duh lo. Bawipa.. na mipawl hi Sodom le Gomorah khua vek an si ko lo maw. |ih an nung tuk thlang. Cule Bawipa.. ram dang ih tlan zo kan unau hrekkhat tla kan ramte ah kan kir ding tiah an ra hal nan na mipawl in an rak hual ciamco ih riahsia zetin an kir sal. Bawipa.. na mipawl hi an mit vangter thlang aw. Na parah an ruahnak le an hmuhdan an thleng theinak dingah fimnak pe hai aw. Bawipa.. Chinram hi ramsa phunkim umtheinak ram ah si sal hram seh tiah Jesuh krih hmin in thla kan cam... Amen

Sung Khar Kim in Christmas Caan Hman – Tuan Kip Thang

Zinglam nazi 5:40am hrawng kim in Ka U nih kan tho lai a ka ti i kan tho. Ataktak tin cun nidang ah 6:40am hrawng hmanh ah ka Nu nih a kan thanghsom mi kan si. Christmas zing si kawh kan i caang tuk. Buhti kan lan i a so in fang ka thlah deng ah khin ka U nih “ka Pa tla tuizing cu rawl ka ei ve lai a ti” a von ka ti cu ka Pa rawl tampi a ei kho lai ti phun khin pawnghnih fai ka bet. Lai lam khuate lam cu kan harfe tuk i sa ei hi Puai caan, Pastor rawl ei sawm caan le khual neih caan ti lo ahcun a har ngaite. Christmas zing ti cu Ar kan that i rawl ei ding khal thatho ngai ngai. Cabuai pakhat ah sungkhar kim in rawl kan von dum i ka Pa nih arsa cu a von saam, A thin a von lak i ka Nu a pek. Ka Nu nih amah lawng ei ve lo in kan zaten fate cio a kan pek i a thaw in a sung lawi khun ko lailam arsa ei. Ka Pa nih a sa tthat nak tete an kan pek cio i a nih nih a Ke, a Lu le a Ruh le a dang kan ei duh/kho lo mi ai lak. Ka Pa nih hi pawl hi a duh ruangah a ei siloin Fa le a kan dawt tuk ruangah a tthat nak a kan pek dih hoi si. Ataktak ten ti ahcun ka Pa nih a sa tthat nak hmanh a ei kho lo. Christmas zing a si ruangah innsungkhar kim in hman a duh ruangah a kan topit men mi a si ka rak thei kho lo. Sungkhar kim i rawl dum khat le hmun khat i um a nuam/sunglawi dan pawl khal k arak theithiam lo. A sun cu Puai hmun panh in Biakinn lamah kan Sungkhar in kan pok. Ka Pa nih tuisun cu ka kiang te ah um uh a kan ti cu ka huam lem lo nan amah ka ttih ruangah ‘aw’ ka ti. Hngaksia ai ti cu hawi le pawl thawn nuamten um le vaak kha ka duh deuh. Sungkhar kim ten caan hman khat a nuam dan le tu lawng hi Sungkhar kim in caan kan hman kho a si lai ti ka rak ruat baan kho lo. Kan Sungkhar ten hman kan i thla ii, Upa le nih nuamh nak a kan tuah sak mi pawl kan zoh dih hnu ah a zaan Puai ah Sungkhar kim in kan to i rawl kan ei khat. Cucu kan cah ah a net nak bik a si. A kan khamh tu Bawipa Jesuh suahcam kan lomh, sungkhar kim in caan kan hman le rawl kan ei a si. Kan san sungah kan ton kho nawn lo ding mi tin le, Para bantuk in hngilh kho lo ding mi ni le caan ah ai sir. Sungkhar kim te caan hman khat a nuam nak le a sunlawi nak ka rak thei manh lo. Atu cu kan san ai thleng tuk cang i ram dang le bang ahcun duhdawtnak thawn sungkhar kim in ar thin i seuh ti khal a um nawn lo, a nuam daan le caan hman dan ai dang tuk cang. Zeitluk in caan i dang in i thleng khal sehla kan biak mi Bawipa Jesuh suahni lomh cu ai dang in ai thleng lo. Tui san mi nung tam pi nih cun innsungkhar khat thawn nuam ten Christmas hman hnak in hawi le pawl thawn Party le nuamh nak phunphun in hman a si deuh cang. (Nu nei nawn lo mi nih Nu dawt nak an thei, Pa nei nawn lo mi nih Pa dawt nak an thei, Sungkhar kim lo mi nih Sungkhar nuam nak an thei) an ti bang na si ve pang lai. Atu caan aum lio ahhin Joshua nih Israel mipi pawl hnenah Joshua 24:15 sungah (Mesopotamia khuazing maw nan biak ding Amor miphun pawl ih khuazing deuh so nan biak ding, Kei le ka Innsaang cun Bawipa kan biak ding) a ti bang in, midang nih cun hawile thawn Party ah le Zuu le Sa le nuamh nak hmun ah a phunkip in hmang hni hmanhsehla, kei le ka sungkhar nih cun "A kan khamhtu kan Bawipa Jesuh suahni" ah Sungkhar tling in lungawi ten amah thangtthatnak thawn nuam ten ka hmang lai tin ruahnak thar nei sal uh sih! Unau na tlai hrih lo caan ttha na neih lio ah sungkhar kim in Jesuh suah cam nuamten hman i zuam uh! 

Hi cu sungkhar kim ten hmunkhat um mi pawl cah duhsaknak thawn ngan mi a si i, pumcawmnak le a dangdang ruangah sungkhar kim in a hmang kho lo mi khal ngeihsiat ding kan si hei lo. Kanmah minung hmanh Birthday nuam ten kan hman ah cun, a vancung sunparnak le sui lukhumh hmanh kaltaak in a niambik cawrawl ei nak kuang sungah minung sinak thawn a suak mi a kan khamhtu Jesuh suahcam cu lungawi thlacamnak thawn hman rak i zuam cio uh sih!

Sungkhar kim in caan hman ti mi thu thawn peh par in 2003 alethnubik Christmas sungkhar kim in caan kan hman dan pawl sirhsan in ngan mi a si. 

KAN HARSATNAK AH BAWIPA THAWN - Za Biak Nawl

Harsatnak a phunphun lakah in bawmtu cu Amah a si, cutiin Pathian hnen ihsin kan comi bomhnak cu hmang tahratin harsat mangbangnak a phunphun a tongtu pawl kha kan bawm thei ve a si. (2 Korin 1:4)

Britain ram ih teh zuamnak ah hminthang ngaingai a si mi Derek Redmond cu 1992 kum ah Summer Olympic Games timi Barcelona,Spain ram ah tuah mi 400 meter tehzuamnak ah ai tel. Tehzuamnak ih a teh leng mang lio ah rinhlo pi ah a ke ai siatsuah ih a tek kho nawn lo, tehzuamnak ttheh ding ahcun meter 125 lenglo a tang hrih. A ke le a fak tuk a tek kho nawn lo amah ten a dir kho nawn lo. Cuti mangbang vansang le mitthli thawn a um. Cu lio ah mi lak in A pa Jim Redmond ai sum kho nawn lo ih mi lak in cun a suak. Security pawl nih an kham lengmang nan an kham kho lo ih A fapa cu a rannak in a liangah a kuah ih a teh pit. A theh tiang thin sau ten a pa nih a teh pit. Cui teh zuamnak ah cun laksawng cu a dong lo nan A pa ruangah ah a theh tiang a tek kho. Cutin ke dam lo bu te le mittli tla phah bu ten a teh mi cu a zoh tu mipi 65,000 lenglo nih an zoh kho lo ih an zaten dir in upatnak an pek.

Zumtu kan zaten vulei cungah ka nun ah hin tehzuamnak ih ai tel lengmang mi ban tuk kan si. A caancaan ahcun mithli tlak nak le ttahnak, thinhar nak le mangbang vansang in bawmtu nei lo ih kan um caan a um ttheu. Cu bantuk dirhmun ih kan um lio caan ah kan mitthli an kan hnawt sak ih thazaang an ka petu harsatnak sungin bawmtu le tanpitu Pathian kan nei a si.

Atu kan dirhmun ah harsatnak, buainak, mangbangnak le thinharnak ttahnak le mitthli tlaknak, thinpit le vangsang in kan um. Kanmah bawm ding ah le ttanpit tu dingah Bawipa kan kiang ah a um ringring, Bawipa nih a fa le pawl, ttahnak le mitthli tlaknak, thinpitnak le mangbangnak cu sau tuk tuar ding an kan siang lo an kan zoh kho lo. Kanmah bawm dingah ai manh ringring. Bawipa hnen ih hnangam nak a hawl mi le Bawipa hnen ah kan ton mi le kan mitthli tlak nak a tthum thiam tu cu lungawi hnangam nak in an um sal theu, Bawipa hnen ah na thil rit kha tthum aw la an sawn lai.

Derek Redmond ih video zohnak: https://www.youtube.com/watch?v=Emo7UVWZbM8

T’ongkam parah t’uanvo lak a thupi – Mai Esther Dimte (HLD)

            Nitin kan nunnak ah mah ttong mi vek ih ttuanvo lak ngaingai tu le mi hnangamnak hrang men ah ttong hluahhlo tahrat ih ttong mi par khal ah ttuanvo lak lo tu tin phun hnih in kan um. Himi phunhnih sungah ziangvek so na si? Zokhal in kan mah ih kan ttong vek cekci in ttuanvo lak ngam tu le a lak ringring tu kan si kan ti thluh cio ko ding. A ngaingai ten a thei tu cu kan mah le kan ttong a rak thei tu lawng an si. Tahtthimnak ah ka nau hniang bik nu te kumthum a si lai ihsin USA ah ka feh ih a tu cu kum 10 a kim zo. A liam cia kumhnih ah a nih kumriat a si ih cunah kum ih Krismas zikah ah phone kan biak awk. A nih cun “uu, ka lo ngai tuk thlang, ziangtikah na ra tlung ding?” in ti. Keinih cun thuhla saupi ruat lo in le a hlan ih ka ttong cia mi khal ruat cuca lo in “kei khal ka lo ngai zet ve thlang, hmaikum len ka rak tlung ding” tin ka sawn. Cutikah ka nau duhnung te ih in let dan te cun ka thinlung i tham zet ih thu i ruat ter nasa. Ziangtin in let tilen “uu, cutin na ti nak hi kumtinten ka rak siar ringring ih kumnga a kim thlang nan a tu tiang le na rak tlung dah fawn lo” in ti.

            Caantampi ahcun fimzirnak hi tlawnginn lawngah kan ruat ttheu. Kan hnak ih cathiam le mifim hnen lawngah theihkaunak le thuruat theinak kan zir ngah ding tin kan ruat ttheu. Sampar mi le kum upa tar pawl hnen lawngah ruahnak tthattha kan ngah thei ding ih thu kan ron thei ding tin kan ruat cio men ding. Sihmanhsehla a ngaingai ten ti ahcun kan hnak ih kum kul lenglo a nauhak mi kan nau le khal nih kan ruat ban dah lo mi thuhla in ruat ter ih kan lung in fim ter thei a si. Ka naunu kumriat nu te hnen in ziangsi ka zir ngah ti silen dunghmai ruat lo in a tu rori ih mi pakhat a lungawi ding mi a si taak ah tin ol zet ih ka ttong mi ttongfang pakhat te ruangah ruahsannak tampi thawn in sut tu ka naunu te thinlungah nasazet in hna a ttuan thei timi hi a si. Cu mi in a suahpi mi cu neta ka tlung ngaingai thlang ding ka ti tikah in zum nawn lo men thei. Ka ttongkam pakhat hrangah ttuanvo lak ngam tu a si lo tin in hmu thei. Silolen mah ttong mi vek ih tuah dah lo tu tin tla in hmu thei. In hmuh thei dan a phun kan sim ahcun pahra lenglo a um thei ko ding. Sihmanhsehla cui pahra pawl hnak in a thupi sawn mi cu kan ttongkam khat te ruangah mi thinlung ah ziangtluk in hmun kan lak ih an ruahsannak le an khuaruahnak kan thleng ter thei timi ruat phah ringring in ralring ten thu kan sim a ttul a si.

            Veitampi cu mi parah sualnak kan tuah tikah ngaidam kan dil ah simaw, kanmah lila ngaidam in rak dil ah simaw kan thinlung takten kan ngaidam lo a si khal len ttongkam mawi nak ah ngaidam awk cia kan si nak kan sim awk ttheu. Mi nih kan thin in heng ter caan ah, thuphan in sim caan ah, an thukam an pelh caan ah, an thu an thleng rero ruangah, in relsiat mi kan thei sal tikah, kan tuah lo mi thil tuah in puh tikah…tvp… in a phunphun ruangah kan tum lo mi le kan mai dinhmun thawn a kaih awk lo mi ttong mawi lo zet ttong kan hmang ttheu. Ziangruangah hitin kan hmang ti a si len kan cal zawn ih a um mi kan hmailam thluak sung ih thisen a cak tuk ih kan bop lam ah a kuat manh lo ruangah thaisun hrang ruat ciamciam ta lo in tuisun hrang kan diriamnak hrangah kan ttong mi a si. Ziangvek dinhmun ah kan din khal len, ziangvek hna kan ttuan khal len, zovek minung thawn kan biak awk khal len, ziangtluk mi lian kan si khal len, ziangtluk mifim kan si khal len dunghmai zoh lo in kan ttong a si ahcun cui kan ttongkam ruangah mi nih in upat ding zat upat kan si lo ding ih mi nih in rinsan ding zat khal in rinsantlak kan si lo ding. Culawnghmanh si lo in neta ah mi in thurontlak khal ah in ruat lo ding ih kan ttongkam hmuahhmuah cu thuk zet le kau zet in in ngeihsak lo ding a si. Cuvek dinhmun kan thleng lo nak dingah cun kan thinheng lai caan ah le kan lungawi tuk lai caan ah kan ttongkam a hleice in kan ralring a ttul a si. Culen, kan tuah thei lo ding mi le kan tuah ngai lo ding ti kan thei mi parah ol-sam zet in mi an lungawinak a si ahcun a tawk tin ttong lo ding a si. 

Mikhual nih a theih ding mi pahra - Mai Esther Dimte (HLD)

Leilungtlun um mi minung hmuahhmuah hi mikhual kan si. Mi hrek khat cu ramdang ah mikhual kan si. Mi hrek khat cu kan ram sung lila ah mikhual kan si. Khoi nah ram, khoi nah peng, khoi nah khua ih mikhual kan si hmanh ah hi a tanglam pawl hi kan theihhngilh lo dingah an thupi nasa. Innteek te nih kanmah ruangah neta ah mikhual an nei duh nawn lo pang a si ahcun a poi zet ding. Curuangah, zo vek innteek khal in kanmah vek mikhual an nei duh ringring nak dingah le mikhual nei ih a sunglawi zia, a nuam zia le a tthat zia pawl an tep ngah thei nak dingahcun nangmah le keimah zovek mikhual kan si timi parah a tthumh awk a si. Mikhual a si mi hmuahmuah in an thei ding a thupi mi tampi sung ih sin pahra pawl cu a tanglam vek in an si.

       1.      A rat nak hmun ah a tlung sal tengteng ding. A thlen tikah innteek te hnen ah thuhla a     simthanh sal tengteng ding. 

       2.      Innteek te ih thilri pawl amah thu in a tlun pi lo ding

       3.      Innteek te an tho thluh hnu pi tiang a it ringring lai tu a si lo ding

       4.      Innteek te rawl an ei hlan ah amah ten rawl a rak ei lo ding

       5.      Innteek te an it thluh hnu ah hnaset ruri lo ding

       6.      Innteek te ih thilri a hmang ttul tikah a sut ta ringring ding. Siannak a lak ta ding

       7.      Nithum hnak ih tam um tu mikhual cun innteek te hrangah a mawitawk laksawng si maw, bazaar kainak simaw a bawm ve ding. Sumpai lam si lo hmanh ah a dangdang khal bawm thei tawk in bawm tu a si ding

       8.      Innteek te nih anmah um lo caan khal ah inn ah an taan ding khop in rinh-um zet mi a si ding. Innteek te nauhak nei an si len an fa le pawl thawn rualrem le nuam aw zet in a um thei tu a si ding

       9.      Innteek te zu in mi an si lo ahcun an inn ah zu in ve lo ding. Zuri hnu khal ah inn tlung lo ding. Zuri ahcun hotel ah si lo len zu in nak hmun ah riak men ding

      10.  Innteek te nih an lo hmuak/thlah ding an hnattuan a si lo ih nangmah nih na fial/dil hai ruangah an tuah ding mi a si sawn. Curuangah, innteek te an manh maw manh lo ti sut ta lo in duhduh in tirh fial lo in a ttul ngaingai nak lawngah upat hmaizahnak thawn fial ding a si. 

Zeidah kan ttih? – Mai Esther Dimte (HLD)

Nifatin kan nunnak ah kan ttih mi hna hi zeidah an si? Zeiruangahdah kan ttih hna? Aho nihdah cu kan ttih mi hna chung in an kan chanh khawh lai? A taktak ten kan ti a si ahcun cu kan ttihnak hna chung in an kan chanh kho tu cu kanmah kan ruahnak le kan lungput lila kha an si. Ttihnak timi hi atui kan mah chan lawng in kan ton mi thil an si lo. Bible ca chungah ni hin ah zohchun awk tlak tiah kan ruah mi cheukhat hna zong nih an rak ton len mi a si. Zohchun awk tlak tampi chung in pali hna ih an ttih mi zeidah an si ti cu Bible ca kan rel ahcun kan theih ko hna lai.

     Abram (Genesis 12:10-20, 20:1-18)

A nih cu Pathian nih ka hawikomh tiah a auh mi zumhnak pacang pakhat a si. An ram ah paam a tlun ca-ah din ei kawl in Egypt ram an panh. A nupi Sarai hi mi dawh tuk a si ca-ah a nupi lakpiak duh ah amah an thah sual lai ti a phaan ca-ah Egypt siangpahrangpa sin ah a nupi cu ka far nu a si tiah a hlen. Cu kong cu Siangpahrang pa nih a theih tikah a thin fakpin a run ih a ram in a dawi hna. 

     Jacob (Genesis 27)

A nih cu a nu Rebecca nih ro co ter a duh ruangah a pa Isaac hlen a fial mi kha a el ngam lo tu faphir hna ih hngakchia deuh a si. Phundang in kan chim a si ahcun a nu thinrunh ter lai a ttih. Cu ca-ah a pa a hlen ih a upa Esau nih a co awk thluachuah vialte ai lak dih hnu ah an ram in a tli. A pa’i ruun-inn ah a um ngam ti lo. A pa nih a theih sual a si ahcun a thin a run lai ih chiat a serh lai. A upa nih a theih sual a si ahcun a thah lai. Curuangah amah le amah a nunnak ii humhim awk ah a zaam. Mihlengtu a si bantuk in a pu Laban nih a rak hlen ve ca-ah nupi kum sarih ah a tthit kho ding mi cu kum hleili hnu lawngah a duh mi a co khawh. 

     Reuben (Genesis 37:12-36)

A nih cu Jacob nih fa le a ngeih mi 12 lakah upacem a si. A nau a hniang cem changtu Joseph cu nahchuahnak le remlonak ruangah a u le dang nih thah an timh lio ah Reuben nih a rak runh ih a nunnak a hum khawh. Sihmanhsehlaw ramdang mi khualtlawng pawl sinah zuar ding an ti tthan tikah cun a ttih hna ca-ah a el ngam ti hna lo. A naupa a nunnak hum duh ah sal ah zuar ding in ruahnak a chuah tu a si. Mah chuahpit laihritlai sal bantuk ih zuar ding cu thil ttha lo a si ti a theih ko bu in mi tamdeuh biakhiahnak a zulh. 

     Aaron (Exodus 32)

A nih cu Moses hen Israel mi hna Egypt ram in Kanaan ram ah kum sawmli chung a kalpi tu hna a si. Pathian nih Moses cu biakam pahra pek awk ah Sinai tlang cungah ni sawmli chung a auh. Cuchungah Israel mipi hna nih Aaron “kan hmuh kho mi le kan tham kho mi pathian kan ser piak” an ti ca-ah an bia a el ngam hna lo. Phundang in kan chim a si ahcun a hmaisong hna. Cu ca-ah sui le ngun, lungvaar phuntling an pek mi cu a lak ii sui caw a ser piak hna. Cutikah Pathian nih "keimah lo a dang pathian nan bia lai lo" timi biakam a pah. 

            Nifatin kan nunnak ah ttih mi kan ngei dih hna. Mi cheu ih an ttih mi cu mi dang ih an ttih mi hnak in a hme deuh mi an um ih a ngan deuh mi zong an um ve. Kan ttih mi cu ii khat hna hlah hmanhsehlaw zeitindah cu kan ttih mi kan pah hna timi tu cu zumtu tampi cah cun ai khat ko lai tiah ka zumh. Zumtu Pathian bia mi tampi hna nih cun harsatnak kan ton caan ah siseh, vanchiatnak kan ton caan ah siseh, kan zawtfah caan ah siseh, camibuai kan tuah caan ah siseh, kan lung a dongh ih kan van a san caan ah siseh Pathian sinah khukbil in thla kan cam tawn. Cucu a hmaan mi khrifa thil tuah ning a si ko. A palh nak pakhat hmanh a um lo. Sihmahsehlaw kan mah ten kan ttih mi le kan ttihnak a ruang kan theih lo a si ahcun thlacamnak lawng in cun a mahten zeihmanh ai remh lai lo. Kan tthihphaannak zong a ho hmanh nih an kan chaang kho lai lo. Kanmah nih ralttha in biahmaan kan chim caan a um lai ih, a thei lo bantuk in kan um a herh caan zong a um ve lai. Cubantuk tthiamtthiam in kan hawikomh le rianttuan tti hna hen kan ii sik caan le mithmai kan ii chiat caan zong a um lai. Zeibantuk ttihphannak kan ngeih a si hmanhah ralttha in biahmaan a ttanpi zungzal tu kan si kho nak lai Pathian sin ah thazaang hal uh si! Kan minung hawi hna ih bochan tlak, zohchun tlak le ttihzah upat awk tlak mi si ii zuam peng uh si! Biahmaan kan chim ruangah mi huat lai kan ttih a si ahcun nutling patling kan si taktak rih lo tinak a si. Kan mah le kan rian a si mi kan ttuan lo ruangah mawhchiat kan ton a si ahcun san kan tlai lo tinak a si. San kan tlai lo ti thei bu in mawhchiatnak kan cohlan kho lo a si ahcun dawtnak lungthin kan ngei taktak lo tinak a si. Na ttih mi hi ttih awk a si maw? Midang nih ta an ttih cio mi a si maw? Minung nih na ttihnak chung in in chanh kho hna hlah hmanh sehlaw Pathian sin ah na ap a si ahcun amah nih khua an khaan piak ko lai.