Mi Hnen Ih Thil Kan Hlan/Cawi Tikah - Mai Esther Dimte (HLD)

Vuleicung ah minung kan tam bantuk in kan duh mi le kan poi mi thil khal an tam ve culci. Cui kan duh mi le kan poi mi vialte neih dih ding cu asi kho lo. Cui ruang ah kanmah nih kan neih lo mi cu kan hawi le hnenah simaw, sungkhat unau hnenah simaw, bank ah simaw, kohran ah simaw, tbt in midang hnenah kan hlan/cawi ttheu. A cawi/hlan lam ahcun kan ii olh tuk nan a peksal kan ii harh ttheu. Cuti um kan hman mi nih cun kanmah le kanmah lam kan ii phit vima timi kan thei ttheu lo. Kanmai fel lo ruangah terhsiangten le kan zawntuat bu in a rak kan hlan/coih tu pawl kan rim ter dih hni. Pakhat le pakhat karlakah ii theihthiamnak, ii duhdawtnak le ii zawnruahnak kan neih lawnglawng ah mi ih zumh awk tlak kan si lai. Cutin silo in kanmai duhnak lawng hmai kan son ahcun dawtu hnak in huatu tam deuh kan nei lai. Minung cu dawtu zahrep, huatu zahrep ti asinan mi fel lo pawl cu dawtu hnak in huatu le mitkemtu tamdeuh an nei ringring. Kan ttulherh mi poh cawk dih a hau lo ih mi hnenah va hlan kho asi mi thil an tam pi. Mahbelte, mihnen ih thil kan hlan tikah kan hman dih veten pek sal ding timi kha au ih simh hau lo in kan theih cih ding mi asi. Kan theih lawng a za lo ih kan tuah tengteng ding mi asi fawn. 2014 lio ah khan ka hawikomh pakhat nih kawram in ka rak ii phurh mi ca-uk le hi zawn ih ka cawk mi ca-uk pawl uk hra aa ka hlan. Kei nih duhsaknak le zawnruahnak thawn ro bantuk ih ka simhlawm mi ka ca-uk pawl cu ka hlanh. Tuisun ni tiang cui ca-uk pawl cu aa ka pe hrih lo. A hnenah an um hrih maw an tlau dih cang ti khal ka thei lo. Amai hnu ih ca-uk hlan aa ka deih tu pawl cu an ka peksal lo pangah ka aithok pang lai ka ti ih a tthenh in ka tthenh lawlaw hni. Cutikah an ka peksal ding ka hngak lo ih annih le an lungawi ningning fawn. Mi thil hi lo theih lo ih ka poi lawngah ka hlang ih cawk awk ttha mi cu kai cawk hni hoi. Ziah ti ahcun ka hlan mi hnenah a pek tla ka hngilh pangah siseh, ka siat pangah siseh, ka thlau pangah siseh sam sal a hau thotho lai ih kan karlak ah ii hmuhsualnak tla a suak pang lai ti ka phan ruangah asi.

Kan poiherh kan ii nguhdeih lo ruangah mi hnenah kan cawi hni asi khallen kan ii remcaan veten kan sam sal tengteng hni an hau. Yangon ka um lio ah ka hawi pakhat nih tangka kai laklawh tuk ati ih tangka tinghnih a rak ka cawi. Zarh khat sungah pek ding a ti ruangah ka rak coih. Sihmanhsehla tuisun ni tiang aa ka pe nawn lo. Cawh awk khal a ttha nawn lo. Khoi hmun khoi ram ah a um ti khal ka thei nawn lo. Ka thinlung ten ka theih mi cu khoihmun khoiram khal ah um sehla phuhrunnak in a khat ringring lai timi asi. Culawng silo in hawittha pakhat aa ka sung. Minih ka hnenah sumpai an ii nguhdeih lo thu an sim ih tangka cawi an ka deih ah khin ka neih phot ko ahcun pe lo in ka um dah kel lo. Keimah te tak ko ka ti ih siang emem in ka coih hni ttheu. Nikum khal ah kan hawi pakhat sumpai zeihmanh a nei lo ih a hmansom lawng silo lo in a vanzam ticket cawk nak tiang in kan coih. Anih cu kawlram ah inn le lo ai ngeihtuah luangmang nan a harsat taktak lio ih kan rak coih mi tlawmpal cu tuisun ni tiang an kan sam hrih lo. Phone an kan sonh kimten tangka nan ka coih mi ka hngilh lo an kan ti ringring nan sam ti cu a um dah lo. Atu cu a phone tlaih le a aw theih hmanh kan huam nawn lo.

Kan poiherh thilri kan neih lo ruangah mi hnen ih kan va hlan tikah simaw, kan ttulherhnak cah sumpai kan ii nguhdeih lo ruangah mi hnenah kan va cawi ah simaw an kan hlan/coih tu kha zei rel lo in um pang citcet hlah uhsi! Pek sal kho zau tu ii zuam in an hnenah lungawi thu hoi sim uhsi! Cunih cun mifel le rinhtlak kan sinak a langh ter lai ih au hmanh nih thilri hlanh ding le tangka coih ding an kan zenh lo lai.

Nunphung le Calai - Mai Esther Dimte (HLD)

Minung nuntu khuasak daan thawn pehpar in zirsaang pawl in hlathlainak an tuah ih an hmusuak mi cu ziangvek miphun khal a hlo thluh ding mi ansi. Tuan deuh ah a hlo mi le tlai deuh ah a hlo mi lawng an dang awk ti hi asi.

Mizaan cu kan rualpa Philippine ram mi kum 50 mi cu a pa (84) nih mual a liam san ruangah a ruak thlahnak hmun ah kan va feh ve. Ruak a ra zoh tu hi mi malte lawng ansi. Ruak zoh hlan ah zaanriah ei tlangnak a um ih cu thluh in ruak zoh asi. Kan zoh thluh cio in ruakthlahnak khawm service an thok. Cui service ih thusim tu a fa le a tu le pawl lakah mi pahnih lawnglawng in anmah Philippine ttong in thu an sim. Mi dang hmuahhmuah cun mirang ttong in thu an sim. An memorial service program khal mirang ttong in an ngan. Kan rualpa hi kum 20 asi lai ah USA ah a pa in a rak vaipi mi asi. Unau li an si ih nupi pasal fate an nei thluh cio. USA ah an umnak kum 30 a rei tikah cun an ttong le an ca hnak in mirang ttong le ca an rak thiam sawn thluh thlang asi. Mi thi pa ih rualpi hrekkhat pitar le putar tete tla an um ve ko nan mipi hmai ah thusim thei ding zohmanh an um nawn lo. Phun dang in kan sim silen cu an phun le hnam cu san thum nak ah a hlo thlang kan ti thei asi. A fa le cun an ttong le ca an thiam lai nan a tu le pawl cun an thiam nawn riai lo asi.

Kannih Lai mi teh ziangtikah kan hlo ve pei? Laimi pawl USA ah a rualrual in kan thlennak hi a tlangpi in cu 2000 kum hrawng in a thok kan ti thei. Tu ah kum 18 hrawng kan um hai thlang ih kan fa le in kan ttong le ca an thiam lai maw? Maw a thiam nawn lo mi teh kan tam phah thlang maw? Miphun le hnam duhdawttu nulepa pawl in kan ttong le ca kilkhawi dingah ttuanvo tumpi kan nei asi. Cui kan ttuanvo cu fimkhur zet in kan ttuan tlang hai lawnglawng ah kan fa le in kan ttong le ca an zahpi lo lawng silo in hmaihngal zet in an hmang ngam ding asi. Nulepa nih kan thei lawng silo in kanmah rori khal nih kan tuah a ttul tengteng mi cu kan phun le hnam kan duhdawt ruangih Lai nunphung kan kilkhawi rualrual in kan umnak khua le ram ih an nunphung khal kan thlun ve a ttul asi. Cucu mirang cun biculturalism an ti mi asi. Ramdangmi kan si ruangah kan rat nak ram ih nunphung kan ngaisaang vek in kan ra umnak ram ih an nunphung khal kan ngaisaang ve a ttul asi. Cu lawnglawng ah san kan man ding ih kan fa le khal san man zet in kan kaihruai thei hai ve ding asi. Cutin kan pehzom vivo thei asi ahcun kan hnam le miphun, kan nunphung hlo ter lo in kan kilkhawi thei vivo sawn ding asi. Kan nunphung le kan calai a danglam ruangah zahpi ding asi lo ih hmaihngal pi ding asi sawn timi hi kan fa le nih an fiang awk puppi thei ding in cu nulepa nih ziangtin ke kan kar timi parah tampi a tthum awk asi. Nunphung pakhat hnak ih tam nei (multicultural) le ttong phunkhat hnak ih tam thiam (multilingual) hi ningzak ding asi lo in kan uarpi sawn ding mi asi. Ziangruangah tilen leilungtlun ah ttong phun khat lawng thiam mi (monolingual) hnak in ttong phun tampi thiam mi (multilingual) an tam sawn ruangah asi. Cuvek thotho in nunphung pakhat lawng nei mi (monocultural) hnak in nunphung tampi nei tu (multicultural) an tam sawn ve ruangah asi.

Hmuhning - Lian Biak

Ahlaan i kai hmuhning le ka u ka nau ka hmuhning, ka nu ka pa ka hmuhning, ka innsungkhar ka hmuhning ka ruat sal ttheu tikah ka lung kai tling hrimhrim lo. Ka unau, ka nu ka pa ka hmuhning khal ah kai lungsi kho hrimhrim lo. Kai hmuhning hi ka ruah tikah ka ngeihsiat daan khal a zual i mi ka hei hmuhning khal ah an tlin lo nak lawnglawng ka hei hmuh hni. Ka ruat mi cu aithawh caan i mi tlin lo tlak lo nak lawng hmuh nih hin zei a suahpit hlei lo sikaw zeitinseh ka ti lai ti kha a um. Keimah lungtho ten hitin ka ti lai i ka ttha in kai ning deuh kho men ka ti.

Ka aithawh/thintawi caan ah ka fapa ka fanu ka nupi hi Pathian fanu fapa an si ti in kai hmuhter i Pathian fanu fapa an ngeihsiat ter ding cu ka ti i ka thin a dam. Cu ti ka ruat fate ka thin a dam i an i palh pang mi hmanh hi ngeihthiam a awl tuk. Ni khat ah vei khat te ngeihthiam hmanh ah hin hi tluk in hna a ngam in ih hmuh thaw sikaw, Jesuh ngeihthiamnak in mi ngeihthiam sehla zeitluk in seh kan hna a ngam lai ti ka ruat. Jesuh nih cun ni khat ah mi pakhat hi vei zali le sawmkua (490) na ngeihthiam lai a kan ti. Ziah kan tuah kho lo tiah cun hmuhning ai dan ruangah si. Ziah kan tuah kho lo tiah cun Pathian fanu fapa a si ko mi kha na pa ka si na ka thei lo maw si, na pasal ka si na ka thei lo maw si kan ti. Jesuh nih ka fanu ka fapa an kan ti mi kan si. Pathian hmuihmel keng/cuang in tuah mi kan si hi fian a za cang i Pathian fanu fapa hmuh/zoh i hmuh/zoh a za cang.

A caan a um lio ah Pa lawng si lo nu khal nan ni tel ve. Nangteh na hmuhning zeitinseh na hmuh? Kan hmuhning cio in cung Pathian nih lai a rel te lai. Ngansual pangmi um si le kan remh te sal lai.

Khrih ah nan unau,

Thang te pa, USA

USA Ummi Pawl Cah Theihtha Pawl - Mai Esther Dimte (HLD)

Accident Thu

Mawtaw mi thawn i khawn pang tikah drivers veve kha license, insurance le mawtaw numbers i thlen tengteng ding. Cun, nangmah nih na khawn ah simaw, minih an in khawn ah simaw pakhatkhat nih palik nan call a si ahcun palik a tian hlanlo hngak tengteng ding a si lai.

Nupa Karlak Thu

Na nupi nih simaw na pasal nih simaw nupa sinak hman a duh lo bu in hnek a ngah lo. Cutin hnek a si len tlaihhremnak (rape) case in tlaih kho le thawngtlak kho a si.

Nupi le Pasal i maak duh tikah nan neihsiah a zate kha 50% veve in nan i then lai ih nan fa le cu nu hnen ah tam deuh an um lai ih pa hnen ah tlawm deuh an um lai. Pa nih a thlahlawh sung in (child support) timi a pek ringring lai.

Diaper Thu

Naute diaper ai hruh mi thlen a hau le hau lo theih duh tikah on thengtheng hau lo in a diaper ai rin mi zohnak in theih kho asi. A ro silen a aihre lai ih a cen silen a hring lai.

Sungnem Sii

Sungpit tuk caan ah sung nem duh silen prune juice din ah a ttha. Naute cah khal ah anmah le kum tawk ten a um ve ruangah ek khon hmang mi le sungpit hmang mi naute cah prune juice silolen prune baby food te khi pek ah a ttha.

Arti Buh

Arti buh tikah minute pasarih sung lawng suan silen a thaw bik. Cuihnak ih a tlawm silen a hmin dih lo ih half boil ah ai sir. Cuihnak ih a tam khal silen a hmin tuk ih ar-ek rim a nam lehlam fawn.

Sining - Lian Biak

Hngaksiat lio hi mitam deuh nih cun a nuam tiah an ti cio i kei khal nih a nuam cem tiah ka ti ve. Asinan ka ngaksiat lio ka sining ahhin har ti ah cun hngilh awk a ttha hrimhrim lo. Kho in rawl kan ei i atu tiang hi ka mitthlam ah a cuang. Ka nu le ka pa nih asur tilo ahan tilo in nitinte lo an kal i fa le duhdawtnak an langhter i an kaa sungrawl tiang an kan phorh. Ka upat hnu khal ah ratthe le aalu kan ei i veikhat cu kan ratthe minih an ni luah pang i aalu lawng kan ei. Khamh kai fian hnu rori khal ah angki zuunkhat te lawng in khua a saa mi ka si i veikhat cu zarhte zan lo lam ka tlun phah ah ruah a sur i ka angki cu a ciap dih. Pumh le ka duh kor dang le ka nei lo i a cu te cu meisa ah ka em hnu ah ka vai pum i ka tlai. USA ka tian hnu khal ah (saikal) in kumkhat le a seu sung rian ttuan kal nak ah le (bazaar) kai nak ah ka hmang. Veikhat cu ka pa phone ka sonh lio ah ka ti mi cu a hlan ah cun rattle le vamho duhdim in ei awk hmanh kan rak hmu lo. Atu ahcun Pathian thawng in dawr tla ah thil nan caw khei ka ti i a ka leh mi cu, "kan cawm khei hni lo i nan hmai lam kan khaap hni lo" tiah a ka leh. Kei ka sim duh mi le a dang; ka pa'i theih/ngai daan ah le ai dang. Ka sim duh mi cu a hlan ka sining nih khan Pathian nih a ka dawt/velngeih nak kha thukpin a ka theih/hmuh ter. Kai/Mupi nih a fa hmun dangah a tthial bantuk in Pathian nih ka suahnak khua in USA ah a ra ka kuat ti hi kai fiang tuk cang. Ka Pa ka sonh sal mi cu "Papa ka suakkaa ah khan USA tiang ding in thla na rak ka cam sak dah maw?" tiah ka deih i "cam sak dah hlah" tiah a ka leh. "Aw cuiruang ah hmen cu a hlaan kan sining kan ngaksiat lio kan sining le a tui kan sining hi kan simh duh mi a si cu" ka ti i, "si rori" a ti.

A hlaan ka sining ka ruat tik ah (thakpherh) le ttaaifawt in a thi ding ka si ko na in ka nung i hi zawn hmun Bawipa nih a ra ka kuat mi hi a ruang/tinhmi a nei ko lai ti hi ka thinlung sungah a um i cucu ka pemh/fian kho nak ding heh tiah thla ka cam i ka thinlung sungah a um mi le ka fian mi cu, ka nawl/thu ngai aw la kan um pi zungzal/ringring lai, ti a si. Pathian thu ngai cu kai thim/hrilh cang.

Cu cu nuncawn asi. Mah sining i hngalh/theihlo ahcun nuncawn hi a ol lo. Cun ka sim cang bantuk in nuncawn ti mi hi a dong kho lo mi cawn awk cawk lo asi ruangah kan sining kan ruat tikah ttumsuknak le Pathian thawn kan ii hlatnak ah canter si lo in tthansonak le Pathian duhdawtnak thuk pin kan theih sinsin nak ah cang hram seh! A ttha mi um si le a ngan tu le a siartu Bawipa nih thluasuahnak kan pek sak hram seh!

Khrih ah nan unau,

Thangte pa, 

Virgina, USA

Media San Le Copycats - Mai Esther Dimte (HLD)

Kan san hi media san ti sehla ka palh ciamco lo ding. Ziangruangah tilen minih an mahten an wall parah an tar mi ca le zuk pawl silolen group ih an thlah mi pawl cu thuthang vek in kan ngansawng ciamco ih credit kan ti ih an hmin tungkomh in kan hei ngan sak hai. Mahten cangan le thuthang hawl cu kan tum lo lawlaw. Thiam lo mi cu ningzak lo in zir ta ding si ko. Quantity hnak in Quality hi a thupi sawn timi kan fiang ngaingai hlan cu san kan man thei ngaingai lo ding. Duhsaknak thawn hivek ca kan ngan tikah mitkemtu kan nei thei men ding nan a tul rori mi asi fawn ruangah thei cing in kan ngan theu.

Laimi pawl hi a kilkip in kan thangso hai ih website neitu khal kan tamzet thlang mi hi lungawi a um zet! Cu rualrual in Websites tampi sung zoh tikah an ca tar mi a bang awk mi a tam tuk mi cu ningzak za asi. Copycats kan tam tuk lai. Minih an caan pek in le an thuruat thei nak hmang in an tuah cia mi an Intellectual Property (IP) cu olsam zet in kan mai ta vekten kan hmang theu mi khi ningzak hna kan thiam thlang a tul. Kan ram ahcun tlawnginn rori ah saya pawl nih an mai ngan cia mi in copy ter ih in by heart ter. Anmai ngan cia mi vek cekci in camibuai ah kan ngan thei lawngah full mark in pek. Sihmanhsehla, ram thangsonak pawl ahcun saya te nih topic in pek ih cumi thawn pehpar in kan ngan telh ding mi le kan ngan dan ding sawn in zirh ih cutin mah le ta cio in camibuai tuah asi. Camibuai ah siseh, assignment ah siseh, project ah siseh mita a copy tamtam cu hmat malte lawng an ngah ih zero tiang ngah khal an um asi. Ziangruangah ti silen cu Plagiarism timi ih daan hnuai ah napin daantatnak an nei ruangah asi. An daantat dan pawl tla cu veikhatnak ah warning an pek. Veihnihnak ah zung ah an ko. Veithumnak ahcun tlawng an dawi. Tlawng pakhat ih mi ca copy hmang ruang ih dawi tuar zo tu hrangahcun tlawng dang ah va kai thei sal ding cu thil ol asi nawn lo.

Tuni ah laimi tampi ka lo sawm duh hai mi cu ram thangsonak ah a um men tu lawng silo in an thiltuahdan, an cazirdan, le an kaihruai awk dan tete sung in a tha mi pawl zir thiam uhsila thlun thei zuam uhsi!

Nunau Le Fimzirnak - Mai Esther Dimte (HLD)

Kan khua le ram, peng le tlang, miphun hrangah a kilkip ih kan t’hanso theinak dingah le ke kan kar thei nak dingah ‘nunau le fimzirnak’ thawn pehpar in saduh ka that mi pawl cu atuvek in relsuak thei nak caan tha ka ngah ruangah ka lungawi zet asi!

Rampi pakhat a thangso maw thangso lo ti thei kan duh silen an rampi ih a cozah zungah nunau paziat in hmun an lak timi kan zohnak in kan thei thei asi. Ram thangsonak ahcun biaknak lam ah siseh, fimzirnnak lam ah siseh, ramkhel lam ah siseh nunau le mipa thleidannak hi hmuh ding a har zet. Cui nunau le mipa thleidannak a mal zetnak ram ahcun nunau ee mipa ee ti lo in fimzirnak tlawng an kai asi. Culai ah, ram farah le ram thangso lonak ahcun nunau cu fimzirnak tlawng an kai lemlo asi. Fimthiamnak a thupizia a theifiangtu ram cun an rammi pawl in kum 21 an kim hlanah a niam bik high school tel kaisuak tengteng ding in daan an tuah asi.

Nunau cathiam le tlawngkai an umnak innsaang ahcun fa le hrangah ruahsannak tampi a um. Sihmanhsehla nunau cathiam le tlawngkai an um lo nak innsaang ahcun fa le hrangah ruahsan ding a mal. Nu le cu fa le hrangah zirhtu hmaisabik an si ti cu mi hmuahhmuah ih kan hmuhtonmi (common experience) asi. Duhdawtnak, tihzah upatnak, thulunnak, Pathian thu, sungkhat unau thu, khua le ram thu, hnipuan hruk dan, in ei dan, thianghlimten um dan...tvp hi in hringtu kan nu le pawl hnen in kan zir hmaisabik mi pawl an si. Kan hung thanglian vivo ih tlawngkai thei dinhmun kan thlen tikah tlawnginn ih saya/ma te cu kan hrangah zirhtu a pahnihnak an hong cang. Culen, Sunday School kan kai ih saya/ma te cu kan hrangah zirhtu a pathumnak ah an hong cang. Himi zirhtu phun thum pawl lakah tlawng saya/ma le Sunday School saya/ma cu camkhat sung te lawng in zirhtu an si nan hringtu kan nu le cu an thihhlanlo kan hrangah zirhtu an si ringring. Fa le hrangah kumkhua zirhtu si dingah fimthiamnak a tel lo ahcun a famkim lo ding. Cuvek thotho in Pathian thu a tel lo silen tla a famkim thei lo ding. A kilkip ih zirhtu si dingah ka tling maw timi hi nu tampi nih kan cekfel awk sal a tul. Kanmai theihnak le zirmi lawng ah tawk aw lo in cabu thar kan siar rero a tul, training tla kan kai vivo a tul, mi lak ah tla kan suakvaak phahphah a tul. Cupawl zianghmanh tuah tum lo in kan nu’i hrinthluak ih kan theih mi lawng ring in fa le kaihruaitu kan si ahcun kan fa le cu mi vansia zet an si ding. Ziangah tilen an theih mi a mal tuk ding ih mi lak ah rel ding le hlawm ding khop thuhla/theihkaunak an nei ve lo ding asi. Kanmah cathiam le zirsang kan si lo hmanh ah kan fa le cu cathiam le zirsang an si ding duhsaknak kan nei ding a thupi zet asi. Kanmah phun hra ong kan silen kan fa le cu college degree kan ngah ter a tul asi. Kanmah degree nei kan silen kan fa le cu kanmah hnak ih degree sang sawn an ngah thei ding tiang in thazaang kan pek ding le kan bawm ding rori a si. Kan nu le pa san lai ahcun fanu le cu tlawngkai tul ah an rak ret lo ih fapa lawng tlawng an rak kai ter. Ziangruangah ti silen fanu le cu an hong fala ding ih pasal an hon nei cun mi ta an si ding. Mi hrangah fimthiamnak zir ter an tul lo tivek ruahnak an rak nei ruangah asi. Kan fanu le cu pasal an nei khal len kan fanu le thotho an si. An fimthiamnak thawn hna an tuan tikah an ngah mi sumpai cu an pasal le innsaang ah a feh men ko ding nan an sinak/hminthatnak cu pasal le sung lawng ih co asilo ih hringtu nu le pa, suahpi u le nau khal ih co asi ve. Kan fanu le phunsang tlawng kai in degree thawn pasal an va nei asi len an pasal te innsaang lakah an hmai a hngal ih an monu tlawng a rak kai ter tu a nu le a pa khal an hmin a t’ha ve asi.

A thangso tuk mi san (Scientific Era) ah thazaang ih hnatuan san asi nawn lo ih thluak ih hnatuan san asi thlang. Phun dang in kan sim silen kan pipu san lai ih an tuhmui cu kan ballpen asi thlang ih an lohma cu kan computer screen asi thlang. Nunau le mipa thleidannak khal a um nawn lo tluk in kan thangso thlang asi. Thazaang ih hruai awk si lo in thluak sawn ih hruai awk asi ruangah nunau le mipa thleidang lo in ram thangsonak ahcun rampi hruaitu an tuan hluahhlo thlang asi. Kan ram khal ah nunau hruaitu an suak vivo thlang ih lungawi a um nasa. Kawlram fimzirnak lam ah kan zoh silen Medical Doctor line kai thei nak dingah phunhra ong hmat cu mipa hnak in nunau ta a sang sawn in an tuah mi kan hmu thei. Himi nih ziangmi si a khihhmuh ti a silen nunau pawl hi mipa pawl hnak in thluak lam ah an rak cak deuh tinak asiko.

Fimthiamnak neitu nunau pawl an man a tam zet ti cu kan thei ko nan a hmang dan le hmunhma pek dan kan thiam lo theu. Biaknak lam ah kan zoh tikah Khrifa upa ah nunau an telnak a mal zet. Leilungtlun pumpi huap in kan zoh silen tla uknak lam ah nunau in zateek 1% lawng hmun an lak asi. Acozah upa hril awk nak khal ah nunau in vote an thlak thei nak hi a rei hrih lo. Bible hlun san lai ahcun nunau cu mipum siarnak hmanh ah rak siar tel cih mi an rak silo. Nunau tel lo in minung ci a karh thei lo ih nunau tel lo in a buur ih um rannung pawl (social animals) khal a famkim thei lo asi. Cutluk ih a thupi mi nunau pawl cu fimthiamnak an nei sinsin asi ahcun kan leilung pumpi hi ziangtluk in a mawi sinsin in a famkim sinsin pei?

Company tampi le zung tampi hnatuannak ah nunau a hleice in pasal fate nei cia hrangah cun hnatuan ding a harsa zet asi. A ngah tu nunau hrekkhat khal an fimthiamnak ih zir in thlahlawh pek an si theu lo. Culawnghmanh silo in nunau in rank sang an ngah ding duh lo ruangah hmunhma (position) pek duh lo in an um nak tla kan hmu theu. Mi tampi nih kan fiang thei hrih lo mi cu nunau le mipa thleidannak a um lo nak hmunah hlawhtlinnak a um ih hnatuan khal a nuam in a ol cuang timi hi asi. Mipa pawl nih nunau pawl ziang an siar lo tikah nunau pawl khal in anmah le anmah an ngainiam awk phah asi. Cutin nunau pawl an thansonak a dawntubik khal anmah nunau lala an cang riangri asi. Tahthimnak ah nunau hruaitu ih hriltlinh ding a lungkim lo tu bik khi mipa hnak in nunau an tam sawn theu. Ziangruangah ti silen nunau pawl in anmah le anmah dungthluntu dinhmun ah an ret awk cia ruangah asi. Kan khua le kan ram thangso seh, lian seh, zalen seh...tvp kan duh silen nunau pawl fimzirnak lam ah tha kan pek a tul asi! A hmin men ih phun hra ongtu lawng silo in degree pakhat tel ngah tengteng ding tivek ruahnak le lungput kan nei caan a cu zo. Nunau cathiam le degree ngah kan tam silen kanmai innsaang lawng si lo, kan khuapi, kan pengpi, kan phunpi hrang tiang in mithmaitha an ngah ding ih an thahnem pi ding asi.

Asilen nunau pawl in tlawngkai an peih thei nak dingah ziangtin thazaang kan pek hai pei? Angaingaiten kan ti si ahcun mahten duhnak thinlung nei tluk ih tha mi a um lo. Fialcop ih thil tuah cu an hlawhtling ding zat in an hlawhtling thei lo asi. Duhnak thinlung kan nei thei ding ahcun mi kan va daw thiam hmaisa a tul. Kan hnak ih nung thei sumpai tam deuh nei tu pawl, kan hnak ih mifim le cathiam deuh pawl, kan hnak ih mi nunnuam awk deuh pawl, kan hnak ih rank sang deuh le hnatuan tha deuh nei tu pawl hi kan daw hai thiam hmaisa a tul. Cutin kan daw thiam hnu lawngah ziangruangah an hlawhtling ih tui dinhmun an thleng timi khal thei kan duh ding asi. Cui thei kan duhnak thinlung nih fimzir duhnak lam ah in hruai ding asi. Mi va daw hmaisa thiam hi midang bang ding ah thinlung thatho ter tu asi ko nan a dang lamzin khal a um ve thotho asi. Kanmah le kan innsaang simaw, sungkhat unau simaw, khuapi le phunpi unau si maw zoh tahrat in anmah vek in farah, cathiam lo, mi bang lo kan si ding duh lo ruangah fimzir duhnak thinlung tla kan nei thei thotho asi. Taht’himnak ah: phunhra ka on lai ah siseh, degree ka ngah lai khal ah siseh ka nu le ka pa nih vokthau that in lungawi thusim thlacamnak thawn in rak lawm sak. Cui thlacamnak ih kan sawm mi sungkhat unau le kohran pi pawl hmai ah ka pa’i lungawinak mitthli a luang mi ka hmu tikah ka thinlung i tham zet asi. Ka pi le ka pu in kum no zet in mual an rak liam san hai ruangah hngaktah ah an cang ih cutin a far le pawl umpi tu an tul ruangah tlawng a kai peh thei nawn lo thu a hon sim cu a ngai tu hmuahhmuah kan mitthli a haal thluh rori asi. Fimthiamnak a duh zet tu ka pa cu fimthiamnak lamah phun riat tiang lawng kai thei hmanh sehla a fa le cu cathiam le degree sangsang neitu kan si ding sunmang a nei thu a sim mi cun ka thinlung ah hna tampi a tuan asi. Cuvek thotho in ka nu khal a pa nih kum noten a tansan ruangah nau-um-tu dingah tiah tlawng phun khat tiang lawng kai in an rak cawl ter asi. Fimthiamnak a duh zet nan a rak zir thei ve lo. Tlawng ka theh hnu cu inn ah um nawn lo in khuapi lam panh in hna ka rak tuan ve. Hnatuan phah in ramleng lam ah tlawngkai pehbet thei nak ka tawlrel phah rero ih 2008 ah US cu tlawngkai ding in ka thleng thei asi. Cutikah ka nu le ka pa in ca in rak kuat theu. Atuvek in internet duhtawk ih hmang ding a rak mal hrih ruangah mi tlungfeh an um caan ah kut ih ngan mi cakuat thawn kan rak pehtlai awk theu. Cui ka nu le ka pa ih ngan mi cakuat cu ka fingkhawi ringring ih ka tlawngkainak ah ka harsat deuh caan le kai peh duhnak thinlung ka nei nawn lo caan ah ka zoh sal theu. Ka nu le ka pa ih cakuat kutngan sia zet ka siar nak ruangah anmai hrang rori ah tlawngkai duhnak thinlung ka nei sinsin ih cutin an sunmang a si mi Master's Degree cu USA in ka lak sak hai asi. Tumruhnak thinlung kan nei ding le kan tumtahmi parah fumfe zet ih kan zuam thei nak dingah kanmah le kanmah tluk ih thazaang in pek thei tu an um lo. Kan hnak in mi fimthiamdeuh le miliandeuh pawl kan daw ruangah anmah kan bang thei vek in kan hnak ih mi fimthiam lo deuh le farah pawl dinhmun kan zoh nak khal in anmah vek kan si lo nak dingah zuamduhnak thinlung kan nei thei ve asi. Athupibik mi cu kan nitin nun ah kan dinhmun kel ah duhtawk men lo in hi hnak in thasawn a duh tu kan si thei nak dingah le cui a thasawn mi dinhmun kan thlen theinak dingah kan zuam vivo ding hi asi. Ruahsannak kan nei sung hmuahmuah cu kan nun khal a sau deuh ding ih nunman khal kan nei deuh in kan thei aw ding asi.

Kan fapa le nih nupi t’ha, nupi cathiam, nupi fim an nei thei nak dingah thla kan cam vek in kan fanu le pawl nupi tha, nupi cathiam, nupi fim an si thei nak dingah tlawngkai ter ve uhsi! Kan fa le pawl nupi pasal an nei tikah mi ih zoh niam mi, hmuhsuam mi, nautat mi le ziangsiar lo mi an si lo nak dingah fimzirnak tlawng an kai peih sung kai ter uhsila degree pakhat tel nei ter ta uhsi! Fimzirnak hi mipa hrang lawngah a si lo ih nunau pawl hrang khal ah a si ve bang in a zuam tu hrangahcun hlawhtlinnak a um ringring asi. Kan fanu, kan farnu, kan unu, kan naunu pawl mi ih mo an si leh tikah mithmaitha ngah hai seh ti kan duh silen a caan um lai ah tlawngkai ter uhsila fimthiamnak hi ziangdang hnak in thupi sawn ah ret sak uhsi! Nunau zirsang tampi kan nei silen kan pursum leilawnnak ah siseh, zatlaang nun ah siseh, biaknak lam ah siseh, kaihruai awk nak ah siseh, ramkhelnak ah siseh a kilkip in kan thangso ding asi.

Esther Hrang Lian Dim, B.A, B.Sc., MSSW

Innhnen Duhdawtnak - Mai Esther Dimte (HLD)

Mizaan cu kan innhnen te nupa thawn rawl kan tawm awk ih ka thinlung ah phundang zet in thu i ruat ter asi. Rawltawm awk timi cu mah le rawl, rawlmeh, le tihang cio keng awk ih hmun khat ah midang pawl thawn ei tlang a si. Rawl kan tawm awk nak hmun ahcun mah ih tirawl lawng ei a si lo ih midang pawl ih ta khal ei in cutin kan neih mi kan hlawm awk khi a si. Pupa tongfim ah “pawngrawl kaa thaw” an ti bang in mah inn ih meh thaw lemlo kan ti mi khal midang inn ah kan va ei tikahcun thaw zet in kan thei theu a si.

Kan nauhak lai ahcun rawltawm awk hi kan rak uar tuk ih suntthing ah kan nulepa lo an feh sungah kan veng ih nauhak rual pawl rawl kan rak tawm awk hai theu. Rawltawm awk hi laimi lawng nih maw kan uar hmang ka ti lai ah mirang pawl khal nih an rak uar zet mi a si. Mirang pawl cu Christmas, Kumthar, Thosal ni tivek caan ah khin mah le rawl cio (potluck) Biakinn ah an rak keng khawm ih cutin zumtu dang pawl thawn an ei tlang theu asi. Hivek ih rawltawm awk kan hmang ve mi hi anmah mirang kan missionary Carson te nupa nih in roh ta mi a si pei maw tin tla ka ruat. Jesuh in “na innhnen kha nangmah na duh awk vek in na duhdaw pei” tin (Mark 12:31) sungah thukham in pek asi. Asilen kan innhnen cu kanmah kan duhdawt vek in ziangtin kan duhdawt ve pei? Kan duhdawt mi kan taksa cu a na lo nak dingah, a pem pang lo nak dingah, kan ruh le hlikhlok pawl an ilh pang lo nak dingah le an kiak pang lo nak dingah tin kan kilhim ih kan ralring zet asi. Culawnghmanh silo in ei in thawthaw kan ei ih ithmu tla khop ten kan itthat asi. Kan thinlung nuam ding in video tla kan zoh, hla tla kan sak ih kan ngai, thuthang thei ding in radio tla kan ngai asi. Zaangdam zet ih hna kan tuan theinak dingah tlawng tla kan kai ih kan theihkaunak dingah ca tla kan siar si lo maw? Mah le mah a duhdawt awk tu hmuahhmuah in hipawl hi a mal maw a tam simaw cu kan tuah thluh cio mi asi. Asilen kan innhnen hrangah teh ziangvek si kan tuahsak thei mi a um? Tlawngta nei hrangah tla cun kan tuaksak awk thei mi a tam zet a si. Tahthimnak ah, tlawng feh/tlung caan ah kan thlah/hmuak sak awk thei. Nu le pa bazaar kai tul le appointment nei caan tivek ah nauhak kan rak kilsak awk thei. Culawnghmanh silo in kan innhnen thawn rualremten kan um thei nak dingah rawltawm awk rero nak in tampi in bawm thei asi. Rawl kan tawm awk tikah kan kaa a thaw lawng silo in kan pehtlaih awk nak tla a hnget ter deuh asi. Ziangruangah tilen rawl kan tawm awk tikah rawl lawng kan ei lo ih thu tla kan ruah awk phah asi. Kan hnatuan thuhla kan ruah awk, kan fa le thuhla kan ruah awk, kan sungkhat unau thuhla kan ruah awk, kan khuatlang thuhla kan ruah awk ih cutin pakhat le pakhat theithiam awk nak in kan khat asi. Cuhnak ih tha sinsin mi cu rawl ei hlan ah simaw rawl ei theh ah simaw thla kan cam tlang ih cumi nih cun kan thlarau thazaang khal a tlung ter asi. Rawl kan tawm awk tikah kanmah nu le pa hrang lawngah a thahnem ah kan ruat pang ding. Kan fa le hrang hrimhrim ah a thahnem zet asi. Kan fa le pakhat le pakhat an kom awk ih an naihniam awk asi. Cumi ih a rahsuak pi mi cu unau sungkhat vek in an thanglian ih an upa tiang an tlaihsan awk lan ta asi.

Rawltawm awk ih a tha nak a dang pakhat lala cu inntek lawng nih baang zet ih rawlsuang asilo ih mah le suan kel te lawng suang in cutin rawl hmeh thaw tampi thawn midang thawn thaw zet in ei theinak caan tha kan ngah thei mi asi. Innhnen si ko nan rawl a ei tlang thei lo mi cu Bible ih zirhmi an fiang ngaingai hrih lo tinak asi ding. Kan venghnen pawl zo an si ih ziang an tuah tivek pawl kan theihpi ding cu kan hnatuan asi. Anmah nih hmeltheihnak in rak tuah ta hai seh tivek in thinlung khoh in um ding asilo ih kanmah sawn in hmeltheihnak kan va tuah hmai ding asi. Kan innhnen thawn kan naihniam awk tikah mikhual le mileng hrang khal ah a nuam asi. Innhnen thawn kan duhdawt awk tikah ralring lo ih khualtlawng tul ah siseh, family vacation in lamhla ah tlawng duh tik caan ah siseh, damlo ih sizung um caan ah siseh kan inn hnangamten kan tan thei asi. Thlatang caan tivek ih sizung um le khualtlawng caan tivek hrimhrim ah a thahnem ngaingai asi. Tahthimhnak ah, thlatang vur a tlak caan ah ti ong sak phahphah lo ahcun pipe sungah tidai an khal ih cutin pipe a kuai thei asi. Cuti pipe a kuai pang ih zamrang ten tidai phit thei lo pang asi ahcun inn cu a zop thluh ding si mei. Phun dang in kan sim silen inn $100,000 man cu zaankhat thil thu ah $10,000 man ah a tlak thei asi. Laimi sung in a tong dah zo tu an um rero zo mi thil asi.

Kan nauhak lai ih kan rak tuah theu mi pawl sung ihsin thil tha ti ih ka ruat mi pawl cu ka upa hnu khal ah ka tuah hai rero theu. Tuihnulam khal ah ka tuah rero lai ding. Kan innhnen thawn kan duhdawt awk nak langternak ah rawltawm awknak in kan thok tlang pei uh tiah tangdornak thawn ka lo sawm hai duh asi.

Mother’s Day (Nu’i Ni) - Mai Esther Dimte (HLD)

Leilungtlun ram tampi ah sunglawi zet ih an tuah theu mi Nu’i Ni cu kan thleng sal thlang ding. Tuhlan ahcun minih an tuah ruangah a rak tuah ve men fang ka rak sinan atu ahcun keimah nu ah ka hong cang ve tikahcun phundang zet in thu ka ruat asi. Thla kua sung nau pai ih thla hra nak ah naute nei ti hi sim ahcun a ol zet a bang nan a taktak ih a tong tu hrangahcun a har dan hi cu ziang thawn hmanh tahthim thei ding rual a si lo. Cutluk har fualfo le tuarhar dohdoh in nau kan von nei lai ih nau tah aw hmaisabik kan thei mi nih kan natnak le kan tuarnak hmuahhmuah cu thlipi nih hnawmhne a soih hlo bang in in laksak thluh vek in kan thei a si. Naute duhnungza kan hring hnu ah kan hnatuan a cem maw ti silen a cem lamlam hrih lo. A thok nak lawng a si lai. Nazi pathum dan ah hnawi kan pek an tul. Nazi pakhat dan ah kan itthat ter an tul. An zin le ek an thlau caan ah kan thleng sak an tul. An hnipuan thiangfaiten sawp sak ringring an tul. An tak kan kholh sak an tul. Naute nei NU pawl cu nikhat ah amalbik nazi 12 tel hna kan tuan asi. Naute an it that caan khi kan cawl thei caan cu asi ve. Naupai lai ah siseh, nau nei hnu khal ah siseh kan dangduh rawl kan duhduh in kan ei ngam nawn lo. Tahthimnak ah mehthak duh zet mi in ei lo lawlaw silolen ahlan hnak ih mal lawng kan ei thlang. Cutin naute cu an upa vivo ih an mah le an kum thawn kaih awk in tirawl pek an tul, hnipuan leisak an tul, tlawngkai ter an tul, lekpi an tul ih nuncan ziaza mawi zirh an tul a si. An dam lo caan le an bah pang ih an tuahmawh awk caan tivek khal ah nu le cun it lo le sing lo in kan tuamhlawm hai ih kanmah tla kan tap cih ve theu asi. Kan fate ih tuar hnak in kanmah nih tuarsak thei sisehla tuarsak kan duh a si. Cuvek thotho in si an dawt caan khal ah nu le nih tuarsak thei sisehla tuarsak duh zet cing in kan mitthli haal phah in an sidawtnak ih a na mi cu kan tuarpi asi.

Atlunlam ih tarlang mi pawl hi nu pawl sunlawihtlak an sinak tampi lakah mal lai lawng an si. Tuisun ah Nu’i Ni kan hman dan hi kohran pakhat le pakhat an bang awk lo. A tlangpithu in Laimi kohran, ahleice in Baptist deuh hi cu kan bang awk tlangpi ti sehla ka palh ciamco lo men ding. Nu’i Ni ah taangbenh pangpar rong hnih (a raang le a sen) in mipi pawl kan pek hai theu. Nu le nih a dampi hai hrih mi pawl cu pangpar sen kan pek hai ih a dampi hai nawn lo mi pawl cu pangpar raang kan pek hai theu. Nu’i Ni asivek in a dam lai mi Nu kha kan sunlawih ding a si ko lo maw? Ziangruangah nu le nih a thihsan hai zo ruangah an lungzurnak le an zuuntuarnak cu a thar in an cingmang ding in pangpar rong in kan va tharthawh sal rero? A thi zo mi cu hi leilungpar ah hmuh ding in an um nawn lo bang in an fa le kha sunlawinak taangbenh pangpar kan pek ding a si lemlo ka ti. A dam cia mi hmasi cu kan tok rero ahcun a thar in a hma sal rero thei a si. Nu’i Ni a si ruangah khawmtu hmuahhmuah silo in fate nei cia mi nu pawl lawng kha taangbenh pangpar pek ih sunlawih ding a si ko tin ka ruat.

Adang pakhat kan hmang zet lala mi cu Nu’i Ni ah pasal nei zo mi nunau hmuahhmuah sunlawi/pangpar/laksawng pek kan hmang mi hi a si. Fate nei hrih lo pawl kan pek mi hi rem ka ti lo zet. Fate neih hnu lawngah nu an si ruangah an neih hlan cu nu an si hrih lo. Mihrek nih cun ‘an nei lai ding si’ tin in el men thei. Nunau hrekkhat pawl cu pasal an nei ko nan fate nei peih lo mi le a duh lo mi an um. Mi hrekkhat lala silen duhzet cing in a nei thei lo mi le nau a siat awk mi tivek tla an um ve asi. Curuangah pasal nei zo hmuahhmuah cu Nu’i Ni ah sunlawinak pek a tul ve lo ka tinak cu a si. Fate an nei ve leh tikah pek le sunlawih an si ve leh ko ding ruangah a hlankhan in rak peksung nawn lo sehla a tha ding tin ka ruat.

Nu nih a dampi nawn lo mi pawl kan pek mi taangbenh pangpar raang hrangah a cem mi le pasal nei hmuahhmuah hrangah kan pek mi laksawng/pangpar man pawl cu fate a nei ih tui ni ah NU a si mi pawl hnenah tamdeuh in pek sawn sehla a tha lo pei maw? Nu’i Ni asivek in a damlai mi, sunlawih le upat tlak mi naute nei zo NU pawl sunlawih le upatnak pek uhsi! Hringtu Nu cu lungawi in um seh! Amah a lungawi asi ahcun innsaang cu leitlun vanram a si ko ding! Nu’i Ni ah Nu hnenah lungawithu sim uhsi! Hringtu nu le nih a tansan zo mi pawl khal riahsia le thinnau in um lo in nanmah thawn a naibik mi nan nute le, nan rualpi fate nei zo pawl, nu dangdang pawl laksawng peknak in nan caan hmang thei zuam sawn uh tiah duhdawtnak thawn ka lo forhfial hai duh a si.

A dam lai mi hringtu nu hmuahmuah parah Pathian thluasuahnak catbang lo in um camcin hram ko seh! Innsaang nuam le sungkhua khuahlum tertu rinsantlak nusaltha si fingfing hram ko uh tiah Jesuh Khrih hmin in thluasuah ka lo pek hai a si!

Forhfialnak Le Thazaang Peknak - Nei Thang

Ahmaisabik ah nan zaten nan kut kan tlai hni! Hibantuk in caantha nan ka pek ve mi ka hmuh tikah lungawinak tampi ka nei.

Khua pakhat meeting an tuahnak ahcun thusim hi an i cuh tukah zei an ti ti ahcun, khah kei kan khua ah milianbik kasi bantukin keimah nih ka sim hmaisa lai, kei kan khua ah mifimbik kasi bantukin keimah nih ka sim hmaisa lai anti ih 'na lianbik lo, na fim bik lo' an i ti hlei lo. Khuaram cah an lung um mi thu sim manh lo lai phan ah asi. Cubangin kannih khal kan saduhthah sim phuan ve hi a thupi ngaingai mi asi.

PILAT nih "Jesuh kha nan duhduh in tuah uh" tiah ati, "kei i cungah mawh um hlah seh" tiah a kut ai kholh nan a kut lawng a thiang. Atu tiang Jesuh that tu ah a tuanbia a tlau lo. Cubangin kei Ramthlo ka si lo tiah na vun hmanh hawk ttheh awla a ngah lo. Kan thih ni tiang Ramthlo hmin in kan thi ko lai. Kan thih hnu tiang hmanh konglam a tlau lo tihi thei cio siu!

JUDAH nih Jesuh a dawbik bantukin a hnam nan tlaihnak ding khuakhangtu hoi a rak si. Khuaram miphun kan dawt kan ti ahcun kanmai cah lawng tthatnak dingah thil kan tuah in mipi harnak, lungfaknak, le kan Ram a siat hrawktu kan si pang ahcun rak suak hlah sehla a tthadeuh tiah an kan ti pang ve lai.

SIAPI hmanh nih a suahnak ram a hngilh lo ti si. Minung sinsin nih cun kan hngilh ka zumlo. Cubantukin khoi in ka suak, ka ra, ka kal, zeibantuk dirhmun in ka nungcang ti a ruat lo mi le, dunglam sining, thil khirh a thiam lo mi cu mi hrut/mi aa an si tiah mifim pawl nih an sim an rel.

Marka 9:50 sungah “Cite bangtukin a ttha mi pawlkomhnak nei uhla pakhat le khat rualremten um uh” a ti bang in, kan umnakhmun cio ah zeibantuk pawlkomh siseh, biaknak ahmaw thil dang tete khalah 'Ramthlo pa, Ramthlo nu' ti awk in rualremten hawi hnen ai pawl kho tu si i zuam hram siu tihi kan miphun le kan khuaram nih thei cio sehla tiah thazaang pek kan duh hni.

Nan seherh nak karakdon ve mi cungah lungawinak tampi thawn,

NEI THANG, USA.

Hminsin: April 13-17, 2018 ih tuahmi Ramthlo Hrinthlak Nehbung Khirh Kum ih forhfialnak cakuat a si.

Ramthlo Tonkhawmnak Ah Thucah Tawi - Mai Esther Dimte (HLD)

Khuazakip in a ra mi Ramthlo nu le pa, u le nau pawl ahmaisabik ah hi capar cung in nan kutzaa kan tlai hni. Ramthlo mi an kan funtom ih hmunkhat ah nuamten le hlunghlaiten tonkhawmnak caan t’ha an kan petu kan biak Pathian a hmin thangt’hat in um sin ko seh! Atubantuk in kan khuami kan kim bik nak tonkhawmnak ah thutawi sim kho ve ding in caan t’ha ka ngah ruangah t’uanvo neitu upa te cungah siseh, mipi nan cungah siseh lungawinak sim cawk lo ka nei. Nan zate cungah Pathian thluasuahnak um hram ko seh!

Hibantuk caan ah a ra suak tu kan zaten kan thinlung ah kan i cinken ding le kan i tlunpit dingah ka duh mi cu Ramthlo a si mi pohpoh nih kan umnak hmun cio ah fimthiamnak tha kan pek ding hi asi. Kum 21 kan kim hlan hi cu lo theih lo in tlawngkai uhsi! Nu le Pa khal nih kan fa le hi tlawngkai fial uhsi! Khuanu khuapa khal nih tha pe in fial uhsi! A tlawmbik phunhra tel ong kho uhsi! Cuihnu lawngah nupi pasal nei uhsi la innsungkhar dinh uhsi! Kum note nupi pasal neih hi tha pe hlah uhsi! Innsungkhar sifak retheih ruangah tlawng kai kho lo dirhmun ah kan um pang silen sungkhat unau i komhkhawm in i bawm uhsi! Cu kan tlinh lo silen khrifabu le khuapi hnenah theih ter uhsila cupawl nih a si kho sung in tlawng kai ter kho ding dan a lam hawl sak in bawmsan uhsi! Kan khua kan ram ah thingtheitlai thawthaw suak lo in, tisik anhnah phunphun suak lo in le, pangpar dawhdawh khal suak hlah hmanhsehla, cataangnei le thiamsang tampi suak ve cang seh! Khuanu khuapa kanmah nih fimthiamnak tha kan pek lawngah kan fa le nih kan sunmang an kim ter kho lai. Cutin silo in kanmah nih ‘fa le cu nulepa cawmtu ding an si’ ti kan i ruah sung poh cu kan fa le cu kanmah bantuk silolen kanmah hnak ih cataang niam deuh dirhmun ah an um ringring lai. Tuisun ah a ra suak mi nu le pa pawl kan cataang cio kanmahten kan i thei dih. Kan cataang thawn kan tuah kho mi le kan dirhmun khal kan i thei dih. Cui hnak in sang deuh ah maw niam deuh ah seh kan fa le um ter kan duh hni? Kanmah bantuk si ter kan duh hni a si ahcun kan fa le kan daw hni ngaingai lo ih pawcawmnak (sipuazi) menmen cah fa le nei mi kan bang pang lai. Bible ca nih fa le cu rosunglawi an si a ti bantuk in kan fa le hi rosunglawi bantuk in kan kilven hni le rosunglawi hmunhma ah kan ret thiam ve hni an hau. Sui ih ai dawh nak le a man cu kan taksa parah a langh bantuk in kan fa le ih an sunlawinak khal an fimthiamnak in langh ter ve hni seh! Falam peng ih tlang sangbik Ramthlo khua ti lawng si nawn lo in Fimthiamnak lamah a sangbik khua tin theih cih mi khua si cang uhsi! Kanmah cu lothlo sihmanh uhsila kan fa le cu cataang sang si in santiluan pha kho tu thiamsang si ter kho i zuam uhsi! Kan khua kan ram ah mifim cathiam tampi kan neih kho nak dingah kan khuapi ten kan t’an khat a hau. Hmunkip ih um Ramthlo unau nih t’uanvo kan nei. Hmailamcaan ih Ramthlo a t’hanso ding le a t’umsuk ding cu tuisun kan tlawngta mipumzat kan zoh nak in a tlangpi cu kan ruatcia kho ko lai. Ramthlo nih hawi bangh le t’hanso kan duh ahcun fimzirnak tha pe uhsi la ii bawmsan therhmarh uhsi!

Adang pakhat ka siaherh hrih mi cu kan tesin fapar tiang in kan aw an thiam kho ding hi a si. Kan fa le nih kan aw an thiam lo ahcun kan karlak ih kan i pehtlaihnak ai hlat vima lai ih lethnubik ahcun sungkhat unau kan i thlau lawng silo in kan khua aw le kan phunhnam tiang in kan thlau dih te lai. Mirang aw simaw, kawl aw simaw, aw dangdang cu an tlawngkainak ah an duh khal len duhlo khal len an thiam ding mi a si ruangah kan khua aw thiam ter ding hi cu nu le pa ih kan rian bak asi. Kan fa le nih kan aw an thiam lo ih kanmah khal nih an thiam mi aw kan thiam ve lo asi ahcun kan karlak ih duhdawtnak hri cu a tuan ah maw a tlai ah simaw a cat te lai. Zeiruangah ti si ahcun kan i duhdawtnak le kan i zawnruahnak hmen cu kan theih mi aw in kan i simh thiam lo cu. Kan rin thiam mi ai bangh lo tikah kan i sonh ding zat in i sonhbiak ti a um nawn lo lai ruangah duhsaten kan i thlau vima ko lai. Cui dirhmun kan suak lo nak ding ahcun tuisun in kan fa le kan aw an thiam ding cu kan innsungtang rian ah i ruat uhsi!

Ramthlo cah Pathian kan Hrampi si ringring hram ko seh! Fimthiamnak thawn kan ram tungding uhsi! Ramthlo si mi vialte nih Ramthlo Aw thiam dih uhsi! 

Nan zate cungah lungdaih hnangamnak um hram ko seh! Ka lungawi!

Hrang Lian Dim, USA

Note: Ramthlo khua, Falam peng ah April 15, 2018 Nehbung Khirh Kum ih mipi nih mikhual an donnak service ah Audio thawn sim mi a si. 

Nehbung Khrih Kum Thucah Tawi - Nei Thang

Hibantukin thusimrel kho nak le caantha nan ka pek mi cungah sim cawk lo lungawinak ka nei. Keimai hmurka te bakin ra sim le nan hnen i tel hi saupi saduh ka that nan remcaan lonak tampi a um ruangah kan hmu tongkho hni lo. Lethnulam tu-ah tonkhonak caan tha um hram koseh!

Moses le Joshua thu 

Joshua le a ralkap nih ral an doh Moses, Aron le Hur nih thla an cam tikah neh nak an hmu tiah kan theih, culakih athupi ih ka hmuh mi cu Moses a kut a thlir kho sung ral an neh, a thlir kho lo sile ral an sung. Thazaang le cahdam le bawmsantu a rak ttul tihi kan hmuh kho. Moses ih kut cu khat lam le khat lam an doh sak tikah ral cu an neh ti kan theih. Cuiruangah kannih hmundang ramdang ummi khal nih ral kan nehnak le kan hlawhtlinnak hi thlacamtu khuanu khuapa thlacamnak thawngin asi tihi hngilh lo in le thluasuah an kan petu unau an der thawm caan ah an baan kan domh ve ih an tuar nak kan theih pi ve ding le kankhua kanram, kan khrihfabu kan kal tak mi cat loin thla an kan cam sak ti thei in le a cak lo mi an cah kho nak dingah kan ttuansuak cio a hau timi hi an kan simh.

Minu le Jesuh (Marka 14:3-9)

Minu nih Jesuh cu rimthaw man fak taktak tawih in ke a hnawt tikah a dung zultu pawl nih pamhmai in hi hnakin zuar sehla kan ngah mi tangka in mi sifak bawm sehla a tthadeuh lai tiah anti. Cukha Jesuh nih a theih tikah hihi thiltha a tuah asi, mi sifak cu kumkhua in nanhnen ah an um ko lai, nan duh ahcun zeitikcaan poh ah nan bawm kho tiah tiah ati. Cubangin kannih khal hibaktuk phiang kum veikhat kan thil tuah mi khal alak bantukin kan hmuh caan atampi men lai, cuicaah zeipoh nih caan an nei ih hi ruangih kan eh heu mi sumsaw khal alak asilo lai ih, Pathian nih thluasuah an kan pek kolai. Camping, crusade, civui tuah caan khal cu a um te kolai kan dam sungah, zeipoh hi amah le caan te hi zoh thiam hi kan bible khalnih an kan simh fiang tinak asi cu.

Nehbung khirh

Nehbung khrih kum kan tibangin pumsa in a khirh kho kan um lai, neihsiah thawn a khirh kan um lai, ruahnak thawn a khirh kan um lai. A thupibik in kan khirh lo dingmi cu buaibainak suahpitu thiltha lo thawn nehbung hi khirh lo hram uhsi. Noah nih cun nikhua zoh dingah Langak athlahih ara kir nawn lo sathu saman lakah ai nuam tukih aduh tawkten khua asa. Thuro cu a thlah tikah olive thing hnah tethawn a rakir ih apu le lunglawm in atuah hni,

Tlawngkai pawl nih khuapi sungah tlawng kan kai tikah zeibantuk thawn seh nehbung nan khirh, ahlan kan u le pawl miseu cu ar fir tla an thiam, zudin tla an zir, thiltha lo tampi an kan phurh ttheu. Atu khalah miseu cu kan sihrih kho men, tuisun ka neh hi thai sun caah lam an kan hmuh tu a si telai, tlawng kan kai ah maw khual kan tlawn ahmaw zei thawn seh nehbung kan khirh khua kan tlun.

Khual tlawng mi le khua dang a pem mi khal nih kan khua kan neh thing a behbal lo nak ding le Ramthlo nu/pa cu asi kho bak lo si ti silo ih hi pa/nu cu khoi khua seh a sihmang hibantuk minungcu thluasuah adon lo awk hmen cu atthat lo cu ti awk in i zuam seh ti hi duh a um taktak.

Ram dang um mi nih hin kan um nakah langak bangin zeiruat lo in hna ngam tukin kan um ve awk asi lo, kan suahkehnak kan lam tluan hi thlir thiam tu kan si vehau. Thuro nih olive ai kenh bangin kan neih siah kan ruahnak kan suah cio hi an kan duh sak mi asive, zeibantuk nehseh kan rak neih i zeibantuk thawn seh kan khirh tihi ruat siula, neh mawi a nei tu le nehbung mawi a khirh tu pakhat cio si i zuam hram uh si! A lethnubik ah Tlang sangpi na si kho lo khal le hmun rawl fate tal si i zuam. Khua ram caah tthatnak kan tuah kholo khal le siat nak thawn khirh hram hlah uh si!

Lungawi nak sim cawk lo thawn,

NEI THANG, USA

Nupi le Pasal Karlak Duhdawtnak - Mai Esther Dimte (HLD)

San khat hnu san khat kan innsaang dinh (nupi/pasal nei) kum a bang awk lo. Kan pi le kan pu san ahcun kum 13-15 hrawng an kim cun an rak nei awk zo. Kan nu le kan pa san ahcun kum 16-20 hrawng an kim cun an rak nei awk zo. Kannih san ahcun a tlangpithu in 20-25 hrawng kan kim cun kan nei awk. Nupi/pasal neih hi kan umnak hmun khal in upa deuh le nauhak deuh ih nupi/pasal nei mi kan um. Taht’himnak ah; khuapi sung ih um deuh pawl cu tlawngkai le sumpai hawl hi thupi sawn ah ruat deuh a si ruangah an nupi/pasal nei a tlai deuh ti kan hmu thei. Khua te lam deuh ahcun lo hnat’uan hi thupi sawn ah ruat deuh a si ruangah phun hra hrawng an t’heh cun tlawng kai pehbet ding le sumpai hawl ding hnak in pasal/nupi nei ih innsaang dinh ding kha thupi ah an ret sawn ti kan hmu thei a si. Kan pi le kan pu san, kan nu le kan pa san tiang ahcun nupi/pasal an hawl tikah an ci le an ruang in mi thiang, mi hnawm an si le si lo an rak zoh. Culawnghmanh si lo in phun le hnam tla an rak zoh nasa. Sihmanhsehla tu kan san ahcun nu le pa, pi le pu ih duhmi hnak in kanmah fala le tlangval duh awk ruangah a nei awk mi kan tam sawn thlang a si. Phundang in kan sim silen cu kan san a thleng awk vivo ruangah kan thil tuah dan, kan ruah dan le kan hmuh dan khal an thleng awk vivo tinak a si.

Nu le pa, pi le pu, sung le khat ih in tonhtuah ruangah a nei awk mi kan si ah siseh, kanmah ten kan duhdawt awk veve ruangah a nei awk mi kan si ah siseh, nupi le pasal ih kan hnat’uan tampi lakah a thupibik mi cu kan thinlung tak ten pakhat le pakhat kan duhdawt awk ding le kan lainat awk ding hi a si. Pakhat le pakhat hrangah bawmtu, hnemtu, dinpitu, tuarpitu, lungawitertu le thazaang petu kan si timi hi kan thei ringring a t’ul. Nupi pasal lungawiter dan hi a phunphun in a um ko ding. Pakhat le pakhat kan bang awk lo ruangah kan duh dan khal an bang awk lo ding. Sihmanhsehla cui a bang awk lo mi kan duh dan cu kan theisak awk ding le kan tuahpi awk ding cu a thupi zet a si. Minung pahnih an nei awk hnu ah pumkhat an si zo timi khi a ngaingai ahcun minung pakhat in a dang pakhat sawn ih duhnak a thlun sak thei lawng ah a cang thei mi a si. Phun dang in kan sim silen kan mai duhnak vek ih tuah ringring si nawn lo in kan pasal/nupi ih duhnak vek in kan tuah caan khal a um t’ul a si timi kan fiang awk ih kan tuah hnu lawngah pumkhat kan si thei a si. “Na pasal/nupi ih duhnak na thlun ih a thu na lungkim pi mi khi na duhdawtnak na langternak a si” tiah Gary Thomas in a ti.

Mawhphurhnak hnak in mi lawmnak in t’hathnemnak a suahpi tam sawn ti thei ringring in pakhat le pakhat karlak ah kan palhnak hnak in kan tlinnak sawn zohsak awk thiam uhsi! Tahthimnak ah: nan nu in rawlhmeh a suang tinten cite al zet in a thlah t’heu a si len 'na cite thlah a al tuk' ti hnak in 'cite tam tuk ei hi kaileng dam lo nak a si' tivek in, silolen cite al tawkfang ih a thlah caan veikhathnih te ah 'na thiam ciah si, a thaw zet' tin sim awla neta len a ralring deuh cuang tengteng ding a si. Cuvek thotho in nan pa cu zu in hmang mi a si ih zaantin zu a in mi na ngeih lo nan na dawn thei lo tikah zu in rero hlah aw ti lo in zu a in lo caante ah 'na rim a va hmui ve, ziangmi zihmui si na hmang' tivek in ti sawn aw. Nangmah nih laksawng ah na lei sak mi zihmui a si ruangah a rim na thei cia mi khal siko hmanhsehla zu rim hnak in na duh sawn thu na thei ter tikah mifim a si ahcun amahten a phuhrung awk ding ih zurim nam in a um rero kha rem a ti lo ding. Minung cu kan siatnak lam kan sinak vek ciah in zo hmanh ih sim awk le ti awk kan duh lo nan, kan t’hatnak lam cu a ziangti zawng ih kan sim awk khal len thinheng le tihrim awk duhnak a um ve lo a si. “Kan nupi/pasal ih tuaht’hatnak, thil ti thei nak, thiamnak, fel nak, zuamnak, lawnak tivek pawl hi an mai theih lawng ah si lo in midang ih theih khal in kan lawm thiam t’heu mikhi kan upat sunloihnak le kan lungawinak kan langter nak a si” tiah Sacred Marriage ca-uk ngantu Gary Thomas in a ti.

Fala le tlangval kan si lai ih kan duhdawt awk vek in nupi le pasal kan si hnu ah teh kan duhdawt awk thei ringring pei maw tin a donhar tu kan um men thei. A duhdawt awk thei nawn lo tu tla kan um men thei. A duhdawt awk sinsin tu tla kan um men thei. Kan duhdawt awk nak hmun ringring dingah le karh sinsin dingahcun pakhat le pakhat karlak ah theithiam awk nak (mutual understanding) kan nei ding a thupi zet a si. Taht’himhnak ah: nu cun nau a nei tikah sun tin zaan tin nau a um ih innsungsaang hnat’uan dangdang tla a t’uan phah. Cutikah a baang zet caan a um. Zaan ah nau hnawi a pek nak le nau puan/diapers a thleng sak nak ah it hmu khop ten a it thei dah lo. Nau hnawi a pek ruangah atu le atu a ril a rawng ih rawl tla a ei thei zet. Hivek caan ah pasal in ziangtinsi nupi a bawm thei ti a si len; sunvu nau in nangmah lawnglawng a lo hmu ih nan ning awk pang ding (ning awk ti cu a um ngaingai lo ding nan) ka lo sawng ding tin hnat’uan a tlung hnu ah nau cawi in nau puan/diapers tivek thleng sak in lekpi sehla nau thawn an karlakah an pehtlai awk nak (relationship) a cak ter ih hlei ah a nupi tla a parah a lungawi zet ding a si. Culawng hmanh si lo in nupi rawl tampi a ei tikah a ningzak lo ding in 'tampin ei aw, nau hrang tla ei cem aw, a dang teh ei duh mi na nei maw?' tin sut sawn sehla nupi in phuhrung aw lo ten le ningzak lo ten zalen zet le kathaw zet in rawl a ei thei ding a si. Mihrekkhat cu thau ding an t’ih ruangah rawl ei a sup awk mi tla an um vek in pasal te hmaisong ruangah rawl ei a sup awk mi tla an um ve a si. Culawnghmanh si lo in rawlsuang, pakan kholh, inn thianfai, bazaar kai le thilsawp tivek pawl tla nupi hnat’uan a si ti men lo in pasal khal in a manh dan ih zir in t’uan vutvo ding a si ko. Nupi lawng lungawi ter nak in innsaang nuam si thei dingah a tawk maw ti silen a tawk hrimhrim lo. Pasal khal a lungawi ve a t’ul a si. A cang thei bik in thianghlim ten um ih hnipuan khal zohmawi deuh in hruk len pasal te an baang a reh deuh ter thei men ding. Cutitikah ah make-up thuh awk ih hmursensi hnuh in puai fehnak hnipuan hruk ding tinak a si lo. Nupi tampi nih an palh t’heu mi cu ziang a si tilen an fate lawnglawng an ruat/ngaihvennak ah an pasal te ih duhnak an ruatban sak t’heu lo mi hi a si. Pasal tamsawn cu sunvu hna an t’uan ih zaan caan lawngah inn an tlung. Cutikah an cawl caan ah nupa sinak hman an duh t’heu. Asinan, an nupi te nau an tuamhlawmnak ah an manh lo zet mi an hmu tikah an hiarnak a hlo thluh sal t’heu. Cuvekcaan ah nupi in theihthiam sak le caan pek thiam a thupi zet a si. Marriage counselor pakhat in nupa t'hen awk zik mi te hnemnak a tuah hai lai ah dang teten thu a sut hai. A thusut mi cu: 'zarhkhat ah veiziat si nupa sinak nan hmang?' ti a si. An nu cu 'zarh khat ah vei thum rori kan hmang ih a tam tuk' tin a let. An pa cun 'zarh khat ah vei thum lawng kan hmang thei ih a mal tuk' tin a let. Himi an sang nak kan zoh sal silen nunau le mipa kan duhdan a bang awk lo zia kan hmu thei a si. Nupi in pasal duhnak thei sak in pasal khal in nupi duhnak thei sak ve sehla innsungsaang ah duhdawt awk nak cu a karh sinsin ko ding. United Methodist Church dinh tu pa John Wesley cu mi ih t’ihzah upat zet mi le Pathian a duh zet tu a si ko nan a palh zet a si tiah an soiselnak pakhat cu “nupi ka nei ruangah ka sermon/thusim ding veikhat te hmanh in dawn/kham lo ding” a ti mi hi a si. Nupi/Pasal kan nei hnu ahcun dam lo caan a um thei, sizung um caan a um thei, khual tlawng caan a um thei, fate nei hnu sinsin ahcun hnat’uan le poimawh a tam thei zet mi a si ruangah pakhatkhat cu a sung kan khaan a t’ul timi hi kan thei lawng silo in kan tuah tengteng a t’ul mi a si. Culo ahcun mah zawn lawng a ruat mi kan sinak kanmah le kanmah kan mualphoh awk vek a si ding. Nupi/pasal kan nei hlan ahcun kan cell phone, computer, gym, rualpi le leknak a phunphun (video games, soccer, tennis, movie, karaoke) pawl kha kan hrangah a thupibik mi le caan kan pek bik mi an rak si men ding. Sihmanhsehla, nupi/pasal kan nei hnu ahcun kha pawl hmuahhmuah kha kan nupi/pasal hnu lawngah kan ret ding mi pawl an si. Hnat’uan teh nambat paziat nak ah kan ret ding tin thusutnak a um thei. Hnat’uan tla amah le a caan te a um ruangah t’uan caan ah t’uan ding. Cawl caan ah nupi/pasal hrangah caan pek ding. Ziangtin caan kan pek awk thei ding ti silen taht’himnak ah: rawl ei nak cabuai par thleng hnu ah rawl ei phah in biak awk ding. Mihrek khat cu phone nih a suai tuk hai ruangah rawl ei lai khalah rawl an khai/bar lo caan te ah phone an zoh ih an hmai ih to mi an nupi/pasal, midang an um le um lo an poisa nawn lo. Hihi riahsia za ngaingai a si. Mah hmai ah minung biak ding um ko na in t’ong a thiam lo mi le nunnak thaw a nei lo mi cell phone sawn an zoh rero mi hin nikhat ni ahcun an nupa karlak ah simaw, fa le thawn an karlak ah simaw, midang pawl thawn an karlak ah simaw an pehtlai awk nak cu mal teten a zor ter vivo leh ding a si. Kan thilri hman mi cu kan hmang lo tla len an thin a na lo ding ih an thin khal a heng fawn lo ding. Sihmanhsehla, kan kiangnai ih a um/to mi pawl cu an thinheng thei, an thinna thei, an riahsia thei a si. “Pasal in a nupi hnak in a hnat’uan silolen thildang thupi ah a ret sawn a si ahcun paisa ih a lei thei mi ziangvek thil hmanh in a nupi a lung a awi ter thei lo ding” tiah Love Life for Married Couple timi ca-uk ngantu Ed Wheat, M.D. cun kum 25 sung nupa karlak ah hnemnak (marriage counseling) a peknak ihsin a hmusuak a si. Curuangah nupi/pasal kan nei hnu ahcun kan taksa/thinlung/ruahnak cu kanmai ta lawng a si lo ih a bawm awk mi kan si ruangah pakhat ih duh lo nak cu pakhat in hrialsak awk thiam uhsila pakhat le pakhat ngaisang aw in caanpek awk thiam uhsi! Cutin thildang hmuahhmuah hnak in kan nupi/pasal kha thupibik ah kan ret thiam a si ahcun kan karlakah duhdawtnak a karhzai ding ih midang pawl ih zoht’himtlak nupa kan si thei ding a si.

Zirnak le Thiamnak - Mai Ngun Siang Dim

Minung kan sauk ka in mifim cia le a thiamcia mi au hman kan um lo ti cu el awk a tha mi thil a si lo. Kan thiam sun mi cu tah hi a si. Kan suak veleten cat lo in zirnak kan i thok colh. Kutke canghveih dan thok in pakhat hnu pakhat kan i zir vingmang. Thil pakhat kan thiam hnu ah cun kan thiam hlan von ruat ah khin hnih suak bak khi a si. Kan thiam hnu ah cun a ol taktak fawn. A si nan,kan cah thil tha a si ko ti kan thei ko bu ah kan caan le kanthin lung kan pe huam lo theu i thiam ding mi tampi thiam lo in kan tloh theu. 

Thil pakhat thiam ding ah cun a cung i kan sim cang bantuk in kan caan kan pek bak a hau, cun kan thin lung khal kan pek a hau. Minung hi zir nak a tul mi lawng te kan si. Zir nak kan ti tik ah tlawngin i ca va zir lawng khi a si lo. Nitin te kan um kan tlan,kan to kan dir, kan tuah kan tuan nak kip ah kan tul mi thil vialte khi ka ti duh mi a si. Cu kan zir nak nih cun theihnak an kan pek i kan theih nak nih ralthat nak an kan pek lai. Ral tha ten kan tuah mi thil nih hlawh tlin nak le nuamnak an kan pek fawn lai.

Minung tampi cu kan thinlung sungah zirnak hi zei ah kan rel lo i, ka thei theh, ka thiam theh cang ko ti phun i a um mi tampi kan um theu lai ka ti. Kha kan thinlung put nih kan hmai lam tam pi an kan phih i mi hmai kal kho lo ding in an kan kham tu ruahnak tha lo taktak a si. Minung tampi nih zirnak zei kan rel lo ruangah pum cawmnak ah kan har sa i ngandam nak lei khal ah kan thlasam ngaingai ti cu kan hmuh mi le kan ton lengmang mi thil a si.

"Harnak tuar ta lo in nuamnak a ra lo" an ti ban tuk in thil zei poh hi har nak tuar hmaisa cu a hau ko. Zei thil poh zir i tum tik ah a har theh ko lai. A har tuk a hi bang um men seh kan ti ah cun neh tu si lo in neh mi kan si deuh ti nak a si. Neh mi cu mi i porh le thangthat an tong dah lo. Mi cungah si lo in mi tangah a um mi an si ring ring fawn. Teimak suah le thinsau hi zirtu cah a tul tuk mi a si ti cu kan fiang cio ko lai . Thil zei poh kan tuah tik ah ruahsan kan neih i, kan i ruahsan nak thawn kan i tum tah mi hmun( goal) ah kan kal ah cun zei hman nih an kan kham kho lo lai.

Miphun pakhat a than so nak dg ah zirnak hi a thupi taktak mi pakhat a si ve. Midang ban tuk in Ramdang le tlawng sang pawl ah va zir kho lo hman seh la kan kiangkap i a um mi zir ding pawl hi zir kho i zuam cio seh la tampi that hmennak an kan pek cio lai ti zumnak ka nei. Thil kan thiamnak ding a si i kan cah that hmen nak an kan pe kho tu ding a si ah cun au hmen poh ah zir ding i teimak lo ten zir cio u sih. Cun nai sir dah fawn lo lai. Hmai lam caan i kan te le kan fa pawl cah ro tha kan roh lai i a thangso mi miphun,khua le ram ah an kan sersiam fawn lai.

Ruahsannak - Mai Esther Dimte (HLD)

Rawl hmeh thaw zet kan suang tikah a ei tu hmuahhmuah an lung a awi ih a suangtu khal kan lung a awi ve a si. Sihmanhsehla kan rawl hmeh suang nak ih kan hmang mi pawl pakhat teten ei ding sisehla zo hmanh in kan ei duh lo ding. A hrekkhat kan hmang mi khasuan, piat le aithing tivek cu kan ei duh men ding nan siti, cite, chuhmuk, aihre, a zawngtinvut tivek cu kan ei duh ding ka zum lo. Pakhat teten cun ei hiar lo za sihmanh hai sehla an zaten kan hmang tlaang tikahcun rawl hmeh thaw zet kan suang thei t’heu si lo maw. Cuvek thotho in hmuk thaw zet tuah ding khal ah a kha mi pawl le a thlum mi pawl, sangvut, artihring, baking soda le a dangdang pawl kan rawi khawm t’heu a si kha. Himi in ziangsi in hmuhsak ti a silen minung khal kanmah pakhat te lawng kan um a si ahcun hahio tlak kan si lo ih kan thil ti thei nak khal a mal timi a si. Kanmah thawn ruahnak a bang aw mi pawl kan tong awk khawm ih hna kan t’uan tlang tikah mi farah tampi kan bawm thei ih kan ram le miphun hrangah hna tampi kan t’uan thei a si.

Kanmah ruangah midang in ruahsannak an nei maw asilolen an ruahsannak a hlo ter tu so kan si sawn timi hi kan cekfel awk sal pei uh! Ruahsannak kan neih lo ni cu kan thih ni a si. Ruahsannak nei lo minung a nungdam an um thei lo. Mi aa le t’ong thiam lo, kutdawh le thawngtlak hmanh in an rawl to khat ei ding ruahsannak an nei ringring. Minung a si mi hmuahhmuah ruahsannak kan nei thluh nan kan ruahsanmi cu an dang awk cio. Kan dam lo ih sibawi hnen kan feh tikah natnak siava kan nei lo ding ruahsannak kan nei. Camibuai kan tuah tikah sung lo ding in ruahsannak thawn result kan hngak t’heu. Kan duhdawt mi pawl khual an tlawng tikah damten an rak tlung sal ding ruahsannak thawn kan cuan hai t’heu. Minung hi rawl lo in ni 40 sung kan um thei, tidai lo in ni 3 sung kan um thei, thli lo in minutes 8 sung kan um thei. Sihmanhsehla ruahsannak lo cun second pakhat te hmanh a nung thei lo mi kan si. Kan nunnak ah a thupi zet mi thil pakhat a si. Kan ruahsannak a cem ahcun kan nunnak cemral ter ding khal kan ui nawn lo a si. Curuangah mahte that awk tivek a um t’heu nak a si. Ruahsannak thawn a nung mi kan si ti cu kan fiang zo ko ding. Sihmanhsehla cui kan ruahsannak cu ziangmi parah, zo parah a hngat awk timi cu a thupi zet a si. Kutt’ial zoh thiam hnenah kan ruahsannak a um pang maw? Seitan mi hman thlacam thiam ti aw pawl hnenah teh kan ruahsannak a um pang maw? Hipawl hnen ah kan ruahsannak kan um ter pang a si ahcun kan duhvek a phi kan ngah lo tikah kan thin a bang ding ih kan bei a dong lai ding a si. Pathian hnen ih kan ruahsannak kan t’hum lawnglawng ah kan hmuh mi ziangvek a phi par khal ah kan di a riam thei ding ih kan cohlang thei ding a si. Ziangruangah tilen Pathian in kan hrang ah a t’habik in khua in khaang sak ringring ruangah a si.

“Nan hrangih tumtahnak ka neihmi cu keimah lawngin ka thei. Tumtahnak ka neihmi cu siatralnak si loin mi neinung nan sinak dingah a si; cuih tumtahnak cu nan ruahsannak le nan hmailam hrang a si.” Jeremiah 29:11.

Kan ruahsannak Pathian hnen ah kan hngat ter a si ahcun lungawinak, hnangamnak, daihnak le ruahsannak thar thawn in khat ter a si. Pathian a um nak hmun ah ruahsannak khal a um ve a si.

“Ruahsannak hram a simi Pathian in, amah nan zumnak thawngin, lungawinak le daihnak phunkim thawn lo khatter sehla, cuticun Thlarau Thianghlim in amah ih cahnak thawngin ruahsannak cu nan hnenah lo burh hram seh!” Romans 15:13

Unau, mahte lawng um ih mah neih mi mah hrang lawngah a hmang tu maw na si mi bur thawn um tlang nuam a ti tu le neihsiah mi dang thawn hlawm a siang tu sawn so na si? Na ruahsannak zo hnenah na ret? Na thazaang, na fimnak, na thiamnak, na lenhnak le na neihsiah ah na ret pang maw? Kha pawl hmuahhmuah a lo petu thluasuah hrampi Pathian hnenah na ruahsannak ret ve hram aw!

Bible Thawn Pehpar In Theihkaunak - Mai Esther Dimte (HLD)

Bible uk khat pi sung ih a laifangbik um mi Bible caang cu Saam 118:8 a si. Milai rinsan hnak in Bawipa rinsan a t’ha sawn.

Thukam hlun le thukam thar a zate sungah chapter a tawi bik cu Saam 117 a si ih a sau bik cu Saam 119 a si.

Saam 117: Maw miphun hmuahhmuah tla Bawipa thangt’hat uh! Mi hmuahhmuah in Bawipa cu thangt’hat uh! A duhdawtnak cu kan hrangah a fek ih, rinhtlak a si nak cu kumkhua in a hmun a si. Bawipa cu thangt’ha uh!

Saam 119: himi sungah siarnak 176 a um ih a sau tuk ruangah ka rak ngan nawn lo ding ih a thulu pawl lawng ka ngan ding. Mahten caan remcaang nei tikah siar leh tengteng ding a si.

1. Bawipa Ih Daan
2. Bawipa Ih Daan Thlunnak
3. Bawipa Ih Daan-ah Lungawinak
4. Bawipa Ih Daan Thlun Tumnak
5. Daan Theihthiamnak Hrangih Thlacamnak
6. Bawipa Ih Daan Rinsannak
7. Bawipa Ih Daan-ah Lungkimnak
8. Bawipa Ih Daan Tlaihsannak
9. Bawipa Ih Daan Man A Nei
10. Bawipa Ih Daan Cu A Ding
11. Luatnak Hrangih Thlacam
12. Bawipa Ih Daan Zumnak
13. Bawipa Ih Daan Ka Duh
14. Bawipa Ih Daan Ihsin Tleunak
15. Bawipa Ih Daan Ah Himnak
16. Bawipa Ih Daan Thlun Theinak
17. Bawipa Ih Daan Thlun Duhnak
18. Bawipa Ih Daan A dingzia
19. Luatnak Hrang Thlacamnak
20. Runak Hrang Thlacamnak
21. Daan Sungih Thinlung Peknak
22. Bomnak Hrang Thlacam