Interview

Thursday, November 5, 2015

KAN HARSATNAK AH BAWIPA THAWN - Za Biak Nawl

Harsatnak a phunphun lakah in bawmtu cu Amah a si, cutiin Pathian hnen ihsin kan comi bomhnak cu hmang tahratin harsat mangbangnak a phunphun a tongtu pawl kha kan bawm thei ve a si. (2 Korin 1:4)
Britain ram ih teh zuamnak ah hminthang ngaingai a si mi Derek Redmond cu 1992 kum ah Summer Olympic Games timi Barcelona,Spain ram ah tuah mi 400 meter tehzuamnak ah ai tel. Tehzuamnak ih a teh leng mang lio ah rinhlo pi ah a ke ai siatsuah ih a tek kho nawn lo, tehzuamnak ttheh ding ahcun meter 125 lenglo a tang hrih. A ke le a fak tuk a tek kho nawn lo amah ten a dir kho nawn lo. Cuti mangbang vansang le mitthli thawn a um. Cu lio ah mi lak in A pa Jim Redmond ai sum kho nawn lo ih mi lak in cun a suak. Security pawl nih an kham lengmang nan an kham kho lo ih A fapa cu a rannak in a liangah a kuah ih a teh pit. A theh tiang thin sau ten a pa nih a teh pit. Cui teh zuamnak ah cun laksawng cu a dong lo nan A pa ruangah ah a theh tiang a tek kho. Cutin ke dam lo bu te le mittli tla phah bu ten a teh mi cu a zoh tu mipi 65,000 lenglo nih an zoh kho lo ih an zaten dir in upatnak an pek.
Zumtu kan zaten vulei cungah ka nun ah hin tehzuamnak ih ai tel lengmang mi ban tuk kan si. A caancaan ahcun mithli tlak nak le ttahnak, thinhar nak le mangbang vansang in bawmtu nei lo ih kan um caan a um ttheu. Cu bantuk dirhmun ih kan um lio caan ah kan mitthli an kan hnawt sak ih thazaang an ka petu harsatnak sungin bawmtu le tanpitu Pathian kan nei a si.
Atu kan dirhmun ah harsatnak, buainak, mangbangnak le thinharnak ttahnak le mitthli tlaknak, thinpit le vangsang in kan um. Kanmah bawm ding ah le ttanpit tu dingah Bawipa kan kiang ah a um ringring, Bawipa nih a fa le pawl, ttahnak le mitthli tlaknak, thinpitnak le mangbangnak cu sau tuk tuar ding an kan siang lo an kan zoh kho lo. Kanmah bawm dingah ai manh ringring. Bawipa hnen ih hnangam nak a hawl mi le Bawipa hnen ah kan ton mi le kan mitthli tlak nak a tthum thiam tu cu lungawi hnangam nak in an um sal theu, Bawipa hnen ah na thil rit kha tthum aw la an sawn lai.
Derek Redmond ih video zohnak: https://www.youtube.com/watch?v=Emo7UVWZbM8

Thursday, October 8, 2015

T’ongkam parah t’uanvo lak a thupi – Mai Esther Dimte (HLD)

            Nitin kan nunnak ah mah ttong mi vek ih ttuanvo lak ngaingai tu le mi hnangamnak hrang men ah ttong hluahhlo tahrat ih ttong mi par khal ah ttuanvo lak lo tu tin phun hnih in kan um. Himi phunhnih sungah ziangvek so na si? Zokhal in kan mah ih kan ttong vek cekci in ttuanvo lak ngam tu le a lak ringring tu kan si kan ti thluh cio ko ding. A ngaingai ten a thei tu cu kan mah le kan ttong a rak thei tu lawng an si. Tahtthimnak ah ka nau hniang bik nu te kumthum a si lai ihsin USA ah ka feh ih a tu cu kum 10 a kim zo. A liam cia kumhnih ah a nih kumriat a si ih cunah kum ih Krismas zikah ah phone kan biak awk. A nih cun “uu, ka lo ngai tuk thlang, ziangtikah na ra tlung ding?” in ti. Keinih cun thuhla saupi ruat lo in le a hlan ih ka ttong cia mi khal ruat cuca lo in “kei khal ka lo ngai zet ve thlang, hmaikum len ka rak tlung ding” tin ka sawn. Cutikah ka nau duhnung te ih in let dan te cun ka thinlung i tham zet ih thu i ruat ter nasa. Ziangtin in let tilen “uu, cutin na ti nak hi kumtinten ka rak siar ringring ih kumnga a kim thlang nan a tu tiang le na rak tlung dah fawn lo” in ti.
            Caantampi ahcun fimzirnak hi tlawnginn lawngah kan ruat ttheu. Kan hnak ih cathiam le mifim hnen lawngah theihkaunak le thuruat theinak kan zir ngah ding tin kan ruat ttheu. Sampar mi le kum upa tar pawl hnen lawngah ruahnak tthattha kan ngah thei ding ih thu kan ron thei ding tin kan ruat cio men ding. Sihmanhsehla a ngaingai ten ti ahcun kan hnak ih kum kul lenglo a nauhak mi kan nau le khal nih kan ruat ban dah lo mi thuhla in ruat ter ih kan lung in fim ter thei a si. Ka naunu kumriat nu te hnen in ziangsi ka zir ngah ti silen dunghmai ruat lo in a tu rori ih mi pakhat a lungawi ding mi a si taak ah tin ol zet ih ka ttong mi ttongfang pakhat te ruangah ruahsannak tampi thawn in sut tu ka naunu te thinlungah nasazet in hna a ttuan thei timi hi a si. Cu mi in a suahpi mi cu neta ka tlung ngaingai thlang ding ka ti tikah in zum nawn lo men thei. Ka ttongkam pakhat hrangah ttuanvo lak ngam tu a si lo tin in hmu thei. Silolen mah ttong mi vek ih tuah dah lo tu tin tla in hmu thei. In hmuh thei dan a phun kan sim ahcun pahra lenglo a um thei ko ding. Sihmanhsehla cui pahra pawl hnak in a thupi sawn mi cu kan ttongkam khat te ruangah mi thinlung ah ziangtluk in hmun kan lak ih an ruahsannak le an khuaruahnak kan thleng ter thei timi ruat phah ringring in ralring ten thu kan sim a ttul a si.

            Veitampi cu mi parah sualnak kan tuah tikah ngaidam kan dil ah simaw, kanmah lila ngaidam in rak dil ah simaw kan thinlung takten kan ngaidam lo a si khal len ttongkam mawi nak ah ngaidam awk cia kan si nak kan sim awk ttheu. Mi nih kan thin in heng ter caan ah, thuphan in sim caan ah, an thukam an pelh caan ah, an thu an thleng rero ruangah, in relsiat mi kan thei sal tikah, kan tuah lo mi thil tuah in puh tikah…tvp… in a phunphun ruangah kan tum lo mi le kan mai dinhmun thawn a kaih awk lo mi ttong mawi lo zet ttong kan hmang ttheu. Ziangruangah hitin kan hmang ti a si len kan cal zawn ih a um mi kan hmailam thluak sung ih thisen a cak tuk ih kan bop lam ah a kuat manh lo ruangah thaisun hrang ruat ciamciam ta lo in tuisun hrang kan diriamnak hrangah kan ttong mi a si. Ziangvek dinhmun ah kan din khal len, ziangvek hna kan ttuan khal len, zovek minung thawn kan biak awk khal len, ziangtluk mi lian kan si khal len, ziangtluk mifim kan si khal len dunghmai zoh lo in kan ttong a si ahcun cui kan ttongkam ruangah mi nih in upat ding zat upat kan si lo ding ih mi nih in rinsan ding zat khal in rinsantlak kan si lo ding. Culawnghmanh si lo in neta ah mi in thurontlak khal ah in ruat lo ding ih kan ttongkam hmuahhmuah cu thuk zet le kau zet in in ngeihsak lo ding a si. Cuvek dinhmun kan thleng lo nak dingah cun kan thinheng lai caan ah le kan lungawi tuk lai caan ah kan ttongkam a hleice in kan ralring a ttul a si. Culen, kan tuah thei lo ding mi le kan tuah ngai lo ding ti kan thei mi parah ol-sam zet in mi an lungawinak a si ahcun a tawk tin ttong lo ding a si. 

Thursday, October 1, 2015

Mikhual nih a theih ding mi pahra - Mai Esther Dimte (HLD)

Leilungtlun um mi minung hmuahhmuah hi mikhual kan si. Mi hrek khat cu ramdang ah mikhual kan si. Mi hrek khat cu kan ram sung lila ah mikhual kan si. Khoi nah ram, khoi nah peng, khoi nah khua ih mikhual kan si hmanh ah hi a tanglam pawl hi kan theihhngilh lo dingah an thupi nasa. Innteek te nih kanmah ruangah neta ah mikhual an nei duh nawn lo pang a si ahcun a poi zet ding. Curuangah, zo vek innteek khal in kanmah vek mikhual an nei duh ringring nak dingah le mikhual nei ih a sunglawi zia, a nuam zia le a tthat zia pawl an tep ngah thei nak dingahcun nangmah le keimah zovek mikhual kan si timi parah a tthumh awk a si. Mikhual a si mi hmuahmuah in an thei ding a thupi mi tampi sung ih sin pahra pawl cu a tanglam vek in an si.

       1.      A rat nak hmun ah a tlung sal tengteng ding. A thlen tikah innteek te hnen ah thuhla a     simthanh sal tengteng ding. 
       2.      Innteek te ih thilri pawl amah thu in a tlun pi lo ding
       3.      Innteek te an tho thluh hnu pi tiang a it ringring lai tu a si lo ding
       4.      Innteek te rawl an ei hlan ah amah ten rawl a rak ei lo ding
       5.      Innteek te an it thluh hnu ah hnaset ruri lo ding
       6.      Innteek te ih thilri a hmang ttul tikah a sut ta ringring ding. Siannak a lak ta ding
       7.      Nithum hnak ih tam um tu mikhual cun innteek te hrangah a mawitawk laksawng si maw, bazaar kainak simaw a bawm ve ding. Sumpai lam si lo hmanh ah a dangdang khal bawm thei tawk in bawm tu a si ding
       8.      Innteek te nih anmah um lo caan khal ah inn ah an taan ding khop in rinh-um zet mi a si ding. Innteek te nauhak nei an si len an fa le pawl thawn rualrem le nuam aw zet in a um thei tu a si ding
       9.      Innteek te zu in mi an si lo ahcun an inn ah zu in ve lo ding. Zuri hnu khal ah inn tlung lo ding. Zuri ahcun hotel ah si lo len zu in nak hmun ah riak men ding
      10.  Innteek te nih an lo hmuak/thlah ding an hnattuan a si lo ih nangmah nih na fial/dil hai ruangah an tuah ding mi a si sawn. Curuangah, innteek te an manh maw manh lo ti sut ta lo in duhduh in tirh fial lo in a ttul ngaingai nak lawngah upat hmaizahnak thawn fial ding a si. 

Saturday, September 19, 2015

Zeidah kan ttih? – Mai Esther Dimte (HLD)

Nifatin kan nunnak ah kan ttih mi hna hi zeidah an si? Zeiruangahdah kan ttih hna? Aho nihdah cu kan ttih mi hna chung in an kan chanh khawh lai? A taktak ten kan ti a si ahcun cu kan ttihnak hna chung in an kan chanh kho tu cu kanmah kan ruahnak le kan lungput lila kha an si. Ttihnak timi hi atui kan mah chan lawng in kan ton mi thil an si lo. Bible ca chungah ni hin ah zohchun awk tlak tiah kan ruah mi cheukhat hna zong nih an rak ton len mi a si. Zohchun awk tlak tampi chung in pali hna ih an ttih mi zeidah an si ti cu Bible ca kan rel ahcun kan theih ko hna lai.
     Abram (Genesis 12:10-20, 20:1-18)
A nih cu Pathian nih ka hawikomh tiah a auh mi zumhnak pacang pakhat a si. An ram ah paam a tlun ca-ah din ei kawl in Egypt ram an panh. A nupi Sarai hi mi dawh tuk a si ca-ah a nupi lakpiak duh ah amah an thah sual lai ti a phaan ca-ah Egypt siangpahrangpa sin ah a nupi cu ka far nu a si tiah a hlen. Cu kong cu Siangpahrang pa nih a theih tikah a thin fakpin a run ih a ram in a dawi hna. 
     Jacob (Genesis 27)
A nih cu a nu Rebecca nih ro co ter a duh ruangah a pa Isaac hlen a fial mi kha a el ngam lo tu faphir hna ih hngakchia deuh a si. Phundang in kan chim a si ahcun a nu thinrunh ter lai a ttih. Cu ca-ah a pa a hlen ih a upa Esau nih a co awk thluachuah vialte ai lak dih hnu ah an ram in a tli. A pa’i ruun-inn ah a um ngam ti lo. A pa nih a theih sual a si ahcun a thin a run lai ih chiat a serh lai. A upa nih a theih sual a si ahcun a thah lai. Curuangah amah le amah a nunnak ii humhim awk ah a zaam. Mihlengtu a si bantuk in a pu Laban nih a rak hlen ve ca-ah nupi kum sarih ah a tthit kho ding mi cu kum hleili hnu lawngah a duh mi a co khawh. 
     Reuben (Genesis 37:12-36)
A nih cu Jacob nih fa le a ngeih mi 12 lakah upacem a si. A nau a hniang cem changtu Joseph cu nahchuahnak le remlonak ruangah a u le dang nih thah an timh lio ah Reuben nih a rak runh ih a nunnak a hum khawh. Sihmanhsehlaw ramdang mi khualtlawng pawl sinah zuar ding an ti tthan tikah cun a ttih hna ca-ah a el ngam ti hna lo. A naupa a nunnak hum duh ah sal ah zuar ding in ruahnak a chuah tu a si. Mah chuahpit laihritlai sal bantuk ih zuar ding cu thil ttha lo a si ti a theih ko bu in mi tamdeuh biakhiahnak a zulh. 
     Aaron (Exodus 32)
A nih cu Moses hen Israel mi hna Egypt ram in Kanaan ram ah kum sawmli chung a kalpi tu hna a si. Pathian nih Moses cu biakam pahra pek awk ah Sinai tlang cungah ni sawmli chung a auh. Cuchungah Israel mipi hna nih Aaron “kan hmuh kho mi le kan tham kho mi pathian kan ser piak” an ti ca-ah an bia a el ngam hna lo. Phundang in kan chim a si ahcun a hmaisong hna. Cu ca-ah sui le ngun, lungvaar phuntling an pek mi cu a lak ii sui caw a ser piak hna. Cutikah Pathian nih "keimah lo a dang pathian nan bia lai lo" timi biakam a pah. 

            Nifatin kan nunnak ah ttih mi kan ngei dih hna. Mi cheu ih an ttih mi cu mi dang ih an ttih mi hnak in a hme deuh mi an um ih a ngan deuh mi zong an um ve. Kan ttih mi cu ii khat hna hlah hmanhsehlaw zeitindah cu kan ttih mi kan pah hna timi tu cu zumtu tampi cah cun ai khat ko lai tiah ka zumh. Zumtu Pathian bia mi tampi hna nih cun harsatnak kan ton caan ah siseh, vanchiatnak kan ton caan ah siseh, kan zawtfah caan ah siseh, camibuai kan tuah caan ah siseh, kan lung a dongh ih kan van a san caan ah siseh Pathian sinah khukbil in thla kan cam tawn. Cucu a hmaan mi khrifa thil tuah ning a si ko. A palh nak pakhat hmanh a um lo. Sihmahsehlaw kan mah ten kan ttih mi le kan ttihnak a ruang kan theih lo a si ahcun thlacamnak lawng in cun a mahten zeihmanh ai remh lai lo. Kan tthihphaannak zong a ho hmanh nih an kan chaang kho lai lo. Kanmah nih ralttha in biahmaan kan chim caan a um lai ih, a thei lo bantuk in kan um a herh caan zong a um ve lai. Cubantuk tthiamtthiam in kan hawikomh le rianttuan tti hna hen kan ii sik caan le mithmai kan ii chiat caan zong a um lai. Zeibantuk ttihphannak kan ngeih a si hmanhah ralttha in biahmaan a ttanpi zungzal tu kan si kho nak lai Pathian sin ah thazaang hal uh si! Kan minung hawi hna ih bochan tlak, zohchun tlak le ttihzah upat awk tlak mi si ii zuam peng uh si! Biahmaan kan chim ruangah mi huat lai kan ttih a si ahcun nutling patling kan si taktak rih lo tinak a si. Kan mah le kan rian a si mi kan ttuan lo ruangah mawhchiat kan ton a si ahcun san kan tlai lo tinak a si. San kan tlai lo ti thei bu in mawhchiatnak kan cohlan kho lo a si ahcun dawtnak lungthin kan ngei taktak lo tinak a si. Na ttih mi hi ttih awk a si maw? Midang nih ta an ttih cio mi a si maw? Minung nih na ttihnak chung in in chanh kho hna hlah hmanh sehlaw Pathian sin ah na ap a si ahcun amah nih khua an khaan piak ko lai.        

Friday, August 21, 2015

Leadership and Self-deception book response - Mai Esther Dimte (HLD)

            
When I first started reading the Leadership and Self-deception book, my first thought was that this book will talk about leadership and how it relates to social work directly. I expected the book to be about business and how we can recruit people. What surprised me most was how important we see ourselves and how we see other people. In addition, I was amazed when Lou and Tom stepped down from their positions and took off to apologize to Kate and Joyce. It is always very difficult for me to apologize to others especially if they are younger than me or if they have less education than I do. I literally found myself in the box.
            As I write this, I would like to be able to capture the essence of the book and transfer it to another topic in order to show higher critical thinking skills. I would like to use personal stories and examples from my life experiences in hoping to strengthen my points of writing this.
            In life, a lot of times we end up doing what we don’t want to do, we end up asking more for trouble when we think we are fixing it and we just want to blame other people so that we may feel justified. According to this book, we do all of these things simply because we are in the box and are too blind to see the goodness of others. We ask God for wisdom yet we are too lazy to study hard. We pray for wealth but we are not eager to work hard. We point out other people’s mistakes yet we are not willing to admit our own weaknesses.
            I love how Lou talks about the letter he sent and how the letter he received from his son was a source of healing for him. When he makes the time for his son and writes a letter to him, not only can his son feel the presence but also Lou himself can feel the love in it. I can certainly apply this to my personal daily life. I use the Bible to communicate with God. I read it as it is a love letter and a reminder from God. I learned that when we prioritize God, He makes a difference in life significantly. God is always out of the box. He never expects us to do more sin yet he forgives us and always opens his arms for us. He doesn’t blame us for our sin. Jesus clearly told us in the Bible to love our neighbor as much as we love ourselves. He also encourages us to treat others as we want them to treat us. If we are a follower of Jesus then we should not be as selfish as we are right now. We need to stop being too busy and only interested in ourselves. We need to be humble and do good things to others instead of betraying ourselves wrongfully. After I read this book, it really opened my eyes and allowed me to see other people individually. It challenges me to be consistent in the way I talk, treat others or react towards people around me. It also shows me that as a good Christian, we shall never pretend to be kind when we are not. For instance, everything we do, we must do it from our heart not because we have to but because we love to. This is the way we can stay out of the box.
            Now that I have read this book every time I want to blame other people, I will always have to question myself who am I to blame? Am I the problem or are they the problem? Will blaming someone resolve the problem? This is exactly what the book makes me want to practice when I am around my colleagues and friends as well as loved ones. I also understand that making an assumption is not healthy as it only makes the problem bigger. I would definitely encourage my readers to be mindful of the people around you. I would like to tell you that no one is blameworthy or perfect yet we can only do better. I would like to empower other people as much as possible. I would like to suggest for us to see even our enemies as people and not as objects.

Monday, August 17, 2015

USA um pawl cah theih hlei tete - Mai Esther Dimte (HLD)

1)      Kum 16 kim lo in mawtaw mah te lawng an mawng kho lo.
2)      Mawtaw mawng dingah cun Driver’s License, Car Registration, Car Inspection le Car Insurance pawl neih tengteng a hau.
3)      Kum 18 kim lo in kuak cawk kho a si lo ih fawp kho khal a si lo.
4)      Hngaksia kum 18 tang umnak kiangah kuak fawp kho a si lo.
5)      Innsung ah kuak fawp kho a si lo.
6)      Kum 21 kim lo in zu cawk kho a si lo ih din kho khal a si lo.
7)      Zaan nazi hleihnih hnu ah zu cawk kho a si lo (zinglam pakhat tiang a ngah nak khal dawr hnih khat cu an um).
8)      Zaapi umnak (park) le mi hmuh ah (mawttaw monh lio) ah zu din kho a si lo
9)      Zu din mi .08oz hnak in a tam ahcun mawtaw monh kho a si lo.
10)  Kum 18 tang kuak cawk fial ah simaw, kum 21 tang zu cawk fial ah si maw a cawtu le a fial tu an pahnih ten thawngthlak kho an si.
11)  USA ah cun kum 18 kim lo mi vialte cu hngaksia ti an si. Hngaksia a si hrih mi thawn nupi/pasal dingah ii umh a ngah lo. Kum kim lo mi thawn ih khat le nupa bantuk in um khat khal a ngah lo. Thawngtlak kho a si lawng si lo in tangka tampi cawh kho khal an si.
12)  Mah hringtu nu le pa, suahpit unau, mai hrin mi fa le thih loh an ton silen nan rianttuannak hmun in nihnih cu thlahlawh ngah in khuanh an in pek ding hrimhrim a si.
13)  Kum 65 na kim tikah pension ei na duh si ahcun a tlawmbik kum 15 tel rian na ttuan a hau. Cuhmanh ah refugee in a ra tiang mi pawl nih cun kum sarih sung lawng pension ei kho nak nawl neih a si.
14)  Nupi le pasal ii tthen/maak tikah neihsiah vialte sung in 50% veve co a si. Fa le cu tazazung nih thu a relcat bantuk in co a si.
15)  U.S. ah na biaknak ruangah siseh, minu/pa na sinak ruangah siseh, na taksazawng ruangah siseh, na niam/san ruangah siseh au hmanh nih rian pe lo in an um kho lo ih na hmuh ding mi covo pe lo khal in an um kho lo.
16)  Mipa kum hleisarih le seu in kum kul le nga karlak vialte nih Selective Service timi ah register an tuah tengteng a hau. Hicu Ralrinlo thu ih an ram le mipi pawl humhimnak cah ih an hman kho ding mi mipa paziat an um ti theih an duh ruangah le a ttul ahcun an hman ngaingai hni ding mi an si ruangah an social le address thawn register an tuah ter nak a si. Hi kum karlak a si ko nan register a tuah lo mi cu tlaih kho le thawngthlak kho an si.
17)  Sikhan (Clinic) kal tikah Medicaid an cohlan a si ahcun aw let tu khal a ttul dan bantuk in an pek cih awk a si. Title VI ah American cozah hnen in bomhnak a la tu mi bawmbu vialte nih clients/patients thawn fiangfai ten i sawnbia kho ding in awlet tu an neih tengteng lai timi an danhrampi ah ai tel.
18)  USA ah cun sifak retheih tuk ruangah tlawngkai kho lo mi an um lo nak dingah tiah a cozah nih phun hleihnih (high school) tiang a lak in tlawng kai ter an si.
19)  USA ah ram uk tu si duh ahcun mah le uk duh mi peng/tlang ah um tengteng a hau ih culawng hmanh si lo in cui peng/tlang ah inn le lo, neihsiah tampi a neih ah cun duh a um sinsin.

20)  USA ahcun sun zaan ti lo in rianttuan ding a um lawng si lo in tlawngkai ding khal a um. Cuiruangah, kai manh caan thawn ai kaih lo ruangah tlawng ka kai lo, rian ka ttuan lo ti cu tthansonak dawnkhaan tu a si tiah an pom lo. 

Monday, August 10, 2015

Zeiruangah dah mi kan bomh? Mai Esther Dimte (HLD)

Nifatin kan nunnak ah kan pawngkam kan zoh tikah kan mah hnak in a rum deuh mi an um bantuk in kan mah hnak in a sifak deuh mi zong an um ve. Caan khat lio ah mi nih bomh a herh mi kan rak si kho men na in nihin ni ahcun kan mah lila kha mi bawm tu kan si kho tthiamtthiam ko. Cucu kan duh zong ah duh lo zong ah kan hmuh mi le kan ton mi a si. Mi cheu khat nih cuh an mah harsatnak an ton lio ah mi nih an rak bomh hna ca-ah harsatnak a tong tu hna kha an va bomh ve nak thawng in leiba cham tthan an duh ruangah mi an bomh. Mi cheu nih cun mibomh cu Pathian rianttuan pei a si cu ti in an mah nih Pathian bia an chim kho lo ruangah an ngeihchiah tu in mi an va bomh. Mi cheu nih cun hminthan duh ah le laar duh ah mi an bomh ve. Mi cheu nih cun mi hnak in tam deuh pe tu si an duh ruangah an ngeih chin lo pi in mi an bomh ih an mah cu harsa in an um tawn. Pakhat le pakhat mi kan va bomhnak a ruang hi an i khat cio lai lo. Atu ah a thliten biahalnak tuah uh si law "zeiruangah dah mi na bomh?" tin ho hmanh theih lo ding in i hal cio uh si law kan lungthin chung i a um taktak mi bia a chuak kho ttheu lai riah ruahchannak ka ngei. Cu ka ruahchannak cu mi kan bomh nak a ruang cu bomh an herh bak tiah kan ruah ruangah le an mah bawm kho tu dirhmun ah kan um ruangah kan bomh hna timi a si cio ttheu lai ka ti.

Mibomh a ttha ti cu a ho paoh nih theih mi le mitampi nih tuah an duh mi a si ko. Sihmanhsehlaw kan ngeihchiah nih a tlinh tawk lawng in kan bomh hi fim bia a si lai tiah ka ruah. Culawng hmanh si lo in kan bomh mi hna hi bomh herh taktak mi an si maw? Sumsaw hen kan bomh hna lio ah anmah ten an nihlawh an rak pe ve maw? Kan bomh hna lo sual a si ahcun zeidah planning dang an ngeih. Pakhat ngah hlah sehlaw a dang hitin kan tuah lai timi planning an ngeih cia lawngah bomh tlak mi an si lai. Ramtthangcho hna tampi nih an i palh tawn mi cu ramdang sifak ram ah bomh nak an pek hna tikah an khua/ram chungah a herh bak mi le bomhnak a dih tikah khua/ram mi hna nih an mah ten an pehzulh kho ding mi an tuak piak lo ca-ah paisa tampi cu thlilak ih voih thawh bang in an hloh dih tawn. Ramdang mi sin in bomhnak a lut tamtuk nak sifak ram pawl ih an nuntu khuasaknak a tthangcho hlei lo lengah an tha lam a thu dih. A lak ih hmuh mi cu a lak in a dih tthan lai timi ah an tla lengmang ko. An thlanhri put in an hmuh mi phaisa a si lo tikah fawi tuk in an ngah ih fawi tuk in an hman ve. Cutikah an sifaknak dirhmun in an kai kho bal lo. Ramdang mi nih zeitluk in an zuan hnawh zongah an mah kel te an si peng rih ko. Sihmanhsehlaw nihin ni ah Laimi mi bawmbu tampi hna ih kan rianttuan ning zoh tikah lung a hmui ngaingai. Kan lung ai rualnak zong a lang ih Chin ah pumkhat kan si nak zong a lang chin thluahmah cang.

Atutan kan Laimi chungah harsatnak a tong mi tampi hna i an dirhmun zoh tikah ngeih a chia tuk ih ruah zong an tam hringhran. An mah pawl bawm ding in Laimi lawng si lo in kawlmi le ram dang mi tampi nih paisa hen, nihlawh hen, ruahnak hen tin an rak ttan pi cio ih a ran nak kho chung in zuanhnawh cio an si. Hitikah bawmtu cah siseh, bomh mi cah siseh an karlak ah pehtlainak kha dawtnak a si awk a si. Cui dawtnak nih a zulh ding mi cu an herh mi tirawl le beunak inn pek kha a si. Nihin ah ting 100 kan ngeih ruangah a dih lak in kan pek dih hna ding a si lo. Zeiruangah kan ti a si ahcun puicim zatlaknak a tong mi hna hi inn lawng si lo in an lo rawl facang hmun tamtuk a rawk tikah hmaikum chung cu rawl ei ding an harsa hrimhrim lai ti cu theih cia mi a si. Cu ca-ah bomhnak kan pek hna tikah a hmaisabik ah a biapibik cu hngakchia si hna sehlaw a pahnih nak ah a biapi mi cu tar nu tar pa si hna seh. Cuhnu ah nutling patling si hna seh. Cuhnu ah inn le lo si hna seh. Thil le ri cu a rawk kho mi an si. Sihmanhsehla minung nunnak cu ser tthan awk a ttha mi a si lo. Upa cu anmah ten ti an i leuh kho ih luatnak an kawl kho nan hngakchia cu an dir nak hmun ah tilian zong nih panh hna sehlaw a tli kho ding an si lo. Tar nu tar pa zong cu tthiamtthiam. A dang zeitindah kan bomh rih hna lai tiah cun tilian le ruahlian nih a chuahpit mi tichia le nawncek ruangah zawtnak tampi a chuak lai. Cui zawtnak in an nunnak a liam nak hnga lo a tu in ngandamnak lam ttha ten zoh piak le si ei awk pek an hau. Inn le lo a rawk mi an tam ngai ko nan a tu ah inn lianpi sak nak caan a si rih lo. Atu cu ti nih a silh dih ruangah sinfen aih ding a ngei lo mi hna sinfen kan pek hna awk caan a si. Run tu le bawm tu a ngei lo mi hngakchia le tar pawl bomh caan le runh caan a si. Atu caan cu ramkhel kong ah kan buai lengmang caan a si lo. Atu caan cu mi kan rel caan le kan soi caan a si lo. A ttap mi hna kan ttah pi caan a si. Ti a hal mi le rawl a ttam mi hna din ei ding kan pek hna caan a si.

Komen thlichia le ruahpi ruangah zatlak puicimh a tong mi hna ca-ah a hmun ih a um mi na si ahcun na nihlawh hlawh khat tel va chuah ve. Lam hla ah a um mi na si ahcun na rianttuannak ih na hmuh mi nikhat man tel cu thawh ve. Nangmah na kal kho lo hmanh ah na paisa cu a kal kho ko. Na fangdip cu a kal kho ko. Atu caan ah na tuah kho mi na theih ko bu in tuah lo in na um sual a si ahcun tuhnu kum 30 ah na fale, na tu le nih Komen kong an in hal te tikah chim ding na ngei sual lai lo. Cutikah na chir te nak hnga lo atu ah na paisabawm von kau law von chuah ve cang ko. Petu le pekmi cu an lunglomh nak ai khat zungzal. Na pek siang zat in Pathian nih thluachuah a let in an pek ve tthan lai. Dawtnak lungthin le zawnruahnak hen bomhnak a pe tu miphun hawidawt vialte nan paisa le nan thilri cu Bawipa nih rimhmui khanghthawinak a cohlan bantuk in in cohlan piak hna sehlaw harsatnak a tong tu hna ca-ah tthahnem santlai bomhnak lianpi si hram ko seh tin thlazaa cam bu in.....

Saturday, August 1, 2015

Thlisia Cyclone Komen le Laimi kan dinhmun - Mai Esther Dimte (HLD)

            Minung kan si vek in kan hmuhton mi thil tinkim ruangah puhmawh nak kan nei ttheu. A tui tan ah nasa zet ih a hraang mi thlisia Cyclone Komen khal “kan sual tuk ruangah Pathian in nun in sim nak a si” ti tu an um vek in “kan sual tuk ti kan theih awk lo ruangah Pathian in ralrinnak in pek a si” a ti tu khal an tam zet ve. Laimi hi kan mipum zatek 92/100 hi cu Khrifa kan si kan ti awk ko nan kan hmuhton mi thil ziangkim ah “Pathian khuakhaan cia mi a kim a si” ti a pom thei ngaingai tu cu kan mal nasa. Laimi khrifa kan sinak kum 116 a kim zo nan kan zumhnak cu hmaisabik khrifa rak si tu kan pi le pu pawl kan tluk lo lawlaw a si. An nih cu an zumh nak ruangah thih tla an rak ngamh ih an nunnak tla an rak pek ve tho. Sihmanhsehla tuisun ni ah zumtu tampi cu kan zumhnak ruangah thih cu kan ngamh lo ih thih ngamh ding tiang ngai khal in kan rampi le kan cozah pi nih in singkhaw (challenge) hrih lo ti sehla tamtuk in ka palh ding ah ka zum lo.
Tuisun ni ah laimi pawl leilungtlun ram cangkaang le ram tthangso an tinak ram tinkim ah kan um thluh tluk a si thlang. Ziangtin kan thleng ih ziangruangah hitin zalen zet in mi ram ah kan um thei ti cu sim rero ttul lo in kan thei thluh cio ko ding. Hivek dinhmun ah thleng thei ding in thuphan ttihnung rapthlak zetzet pawl phuahcop tahrat ih thusutnak (interview) tuah tikah mai nu le pa hmin hmanh cing nawn lo tampi kan um si lo maw? Ralkap ih hrem mi, thawi mi le sualpi mi ngaingai tla cu tampi an um ko nan a tamsawn raltlaan an sinak thuanthu cu thuphan hlir a si. Raltlaan dang pawl cu an ram ah ralpi a dai thei lo ruangah, an ram a farah tuk ih ei ding a suak lo ruangah, an ram ah umnak ttha lo khop in leilung a siat ruangah, an ram ah an Pathian zalen zet in an biak thei lo ruangah tin a phunphun in raltlaansinak ih tahfung an tling ko. Sihmanhsehla kan nih laimi cu cui tahfung a tling tu hnak in a tling lo tu kan tam sawn. Tuisun ih kan lairam/rawn ih thil cang mi kan zoh sal tikah ram dang feh duh rori ih kan rak phuahcop mi thuanthu pawl an kim/cang ngaingai si pei maw ti ding khop in a um. Ram lian le ram cangkaang ah kan thlen tikah an fimnak, an thiamnak le an theihnak pawl kan zir ih an mah ram mi vek in duhtawk in kan nungcang thei. An mah ram mi sinak co tu khal kan tampi thlang. Hitikah Pathian in kan thuanthu kan hngilh ding ih amah kan dungtunh pang ding ti a phan ruangah a tu ah minung nunnak tampi lak siang lo ten kan zapi ten kan tuar thei fangfang ding in nikhuasia, ruahpitak le leimin, tilian pawl thawn in kawh nak a si pei maw tin ka ruat nasa. Sihmanhsehla, ka thuruatnak hmanh a cem hlan ah Pathian ih khuakhaan cia mi pawl pakhat hnu pakhat a sangsang ten an kim vivo a si ti ka fiang awk.
Atui kan ton mi harsatnak in ziangmi si in zirh ti ah cun Pathian cun a fa le nih kan tuar thei lo ding khop in harsatnak le hniksaknak in pek lo timi a si. Zumtu mi piangthar hrangahcun hiti ih ruat in thinlungah hnangam deih nak neih a olsam zet ko ding nan zum dok zum dok lo mi laklawh pawl hrangah cun a har nasa ding. Hi thlisia le ruahpi ruangah harsatnak a tong tu pawl hin sumpai lam in, ei le in lam in, hni le puan lam in tin a phunphun in bomhnak cu mi tinkim hnen in an dong ding ih caan malte rei ahcun an mah kel ah an hong suak sal leh ko ding. Himi ah bomhnak pek tu pawl nih ralring dingah a thupi zet mi cu zo, ziangzat, ziangah kan bawm timi cazin felfai ten nei in le bawm a ttul ngaingai mi lawng bawm ding hi a si. Cutin felfai ten hnattuan lo tu pawl cu harsatnak tongtu mipi pawl hnen in lungawi lo nak le ttongkam mawi lo pawl an tong a si. Harsatnak tong tu pawl khal in an inn le lo pawl amah vek cekci in an ngah sal tengteng lo men ding nan ngah thei sal ding in an mah ten khal an bawm awk le hna an ttuan ve a ttul ti an theih ding hi a thupi zet ve a si. Ngah mi bomhnak cu a tum/fate, a tam/mal ti lo in lungawi thu sim nak nun an nei lawngah bawmtu le bawmmi an pahnih ten an lungawi thei ding a si.
Hivek harsatnak kan ton caan ah zohmanh in kan neih mi sumpai, inn le lo, hni le puan, sui le ngun cu thlanmual ah kan keng awk thei lo ti kan fiang sinsin ding ka zum. Tidai ih phum ding ttih ah le leimin ih khuh ding phang ah a suk a so ah kan tlaan ih beunak kan hawl lai caan ah kan kut lawng in maw kan tlaan? A si lo len ziang thil so kan kut in kan keng phah? Mi hrekkhat in an fa te an puak, an cawi, an liang par ah to ter tahrat in an tlan pi. Mi hrekkhat in an uite le an zawhte an tlan pi. Mi hrekkhat in an hnipuan bag an tlaan pi. Mi hrekkhat in an puan an tlaan pi. Nang teh ziang si na tlaan pi ve? Kan tlaan pi mi thil le ri in kan nunnak in humhim thei lo zia cu tilian parah kan thlak lawng ah kan nunnak a luat ding ti kan theih hnu lawngah kan fiang si lo maw? Pathian siar lo in run thei tu an um lo ti kha thihnak thawn second pakhat hla ih kan din lai ah kan fiang sinsin si lo maw?
            Thlisia hrang le tilet tho lak khal ah ih hmuh thaw ten it thei ding in harhdamnak in pek. Tilian le lei min lakah kan nunnak a liam ter thei mi a si ko nan in humhim. Kan Pathian in kan hrangah duhsakmi a nei ti cu a fiang tuk. Kan sualnak hmuahhmuah sir aw in kan tuah cia mi vek sualnak kan tuah sal nawn lo nak dingah thlacam uh si! Mi ngaidam thei tu Pathian in kan sualsirnak aw a ngai ding ih thlasuah in pek sal ding a si. Kan mah hmang in a kutcak lang ter a duh. Kan mah hmang in Pathian a si zia leitlun mi hmuahhmuah in an thei ding a duh. Unau, tuini ah harsatnak tong tu hmuahhmuah na bawm thei lo men ding nan pakhat te cu na bawm thei sokhaw. Neta len na ti pangah cun neta hrangah nangmah si lo in midang sawn Pathian in a hmang hai ding sokhaw. Harsatnak tuartu pawl ih tuarnak le ninghannak tuarpi cio uh si la cui kan tuarpinak cu kan tuahttuannak in lang ter uh si! Nan parah Pathian thlasuahnak um hram seh! 

Saturday, July 25, 2015

Kan tha aa kan baat ter tu pawl - Mai Esther Dimte (HLD)

Minung a kan baat ter tu bik hi zei dah an si?

1. Kan sining ah kan lungtling kho lo mi asi!

Pathian nih aa kan pek mi kan muisam kan ii lungsak kho lo tikah lungretheih nak aa kan chuah pi. Kan hawikomh hna bantuk in muidawh si kan duh ii Make-up chah tuk in kan ii thuhbuaih nak ah muithla aa kan lawh ler leh lam...Mi nih aa kan soisel thawng kan theih tik ah kan thin a run, kan lung a fak, kan huat hna ii tlingkhan cung ah met zai kan rel kho ti lo. Mah hna pawl nih a chuahpit mi hna cu kan taksa chung ii thabaat nak lawng te an si dih. Tachunnak ah; dawh duh ah tuah mi Plastic surgery. Mah nih hin kum tlawmpal cah cun miaknak tampi an ngei ko na-in a caan a rauh tikah cun an taksa umtuning ai mah ti lo. An thi a zaa/thak, an ii kheuh nak ah an taksa a rawk dih. Let hnu bik ah an lung a rawk chih. An ii ngeihchih ah cun an paisa le an caan vial te cu mupi bang in vanlai ah an zuang dih cang ai..Curuangah hawidawt, kan sining te ah hin ii lungsak ko uh si! "Ka dum nan, Iang ka ngei" ti thiam uh si law "ka mui a chia nan, ka awkam a thlum" ti kho tu si ii zuam uh si! Mah lawng ah mi nih "a mui in zoh hlah, a aan in ngai" timi lainu/pa kan si kho lai!

2. Rian tamtuk in kan ii khinh mi hi asi!

Laimi cu midawt kan thiam tuk hringhran ii kan innchungkhar, chungkhat unau rualchan hna sifak rethei ii an um lai kan sian hna lo ca-ah kan dangrawl kan phorh tawn hna. An mah cah pei ramdang ka kal cu kan i ti. Ramchung um mi hna nih kan seherhnak theithiam lo in ramdang ah paisa thinghnahro char phun ii a char mi ah aa kan rel maw zeidik...Non-stop in paisa aa kan cah tawn. Kawlram ah thlanhriput in rianṭuan ban tuk te khan ramdang zong ah asi ve. A zual hmanh maw a zual deuh lai. Ram ṭhangcho hna ah cun thlanhriput tiang ngai ii rianṭuan awk cu a um lo na in Air-con tang ah Robot bang in Machine hen bangrep ten rianṭuan a si. Mah tluk har fualmal in kan hlawh mi kan paisa hna in kan hmailei khuasak tintuk nak ca-ah hmanh ii tuaktaan kho lo in kan ngeih um ek kan chung le hna kan kuat dih tik ah hin kan tlinh lo mi tiang rian kan ii khinh tawn. A rauh tik cun kan ti kho ti lo. Kan tlinh ti lo. Mah tik ah cun cuihlan liangluang ii chungkhat unau sin in kan rak theih tawn mi " kan ii lawm tuk" ti kha " Mi zuva" ti ah ai thleng. Kan mah nih mah habit hi kan tuah piak hna ruang ah kan thih hlan lo pehzulh ii tuah awk zong kan rian a si chih. Mi tampi nih kan ruat tawn lo mi cu;...kan mah nih bulpak in business kan ngeih khawh ding khop in fimthiamnak kan ngei lo, kut thiam mi rian kan ngei lo...mi sin ah hlawhfa ii rianṭuan peng mi kan si ca-ah ralrin lo pin kan rian dih sual seh law kawlram lei kan chung le nih aa kan bawm kho ve te hnga maw? An kan kuat kho vete hnga maw? Naisai...kawlram sining cu kan zapi theih cia bang a si ko. Kan mah te hmanh kan kecung ii kan dir khawh hlan chung hi cu kan tikho zat lawng in tlawmngai uh si law kan thabaat a dem ngai ko lai. Ramdang um mi pawl ii kan ruat tawn lo mi cu; kawlram kan um lio ii kan sifak kan retheih kan philh tawn, sumsaw nguhdeih kan ngeih lo ruang ah fimthiamnak tlamtling hmanh in kan rak cawng kho hna lo. Kan sifak kan retheih lio ah paisa coih tu hmanh kan rak tong cio lo. Mah hna hi kan saya ah kan ii hman awk an si ii kan nau le, kan fa le, kan tu le cung ah kan rak ngeih bal mi feeling kha an ngeih ve lo awk ah kan bomh hna awk an si. Kan ii cit mi mawtawcar ii a brand ai zuam ding kan si lo. BMW ngei ko na in a bill pek dan a thiam lo tu hna kan si sual maw? BMW a si ruangah cak deuh in kan mawngh kho hlei ttung lo. Mawtawcar ttha ngeih kho cu a ho paoh nih kan duh mi a si ko. Sihmanhsehlaw kan tlinh lo tuk mi thil le kan mah hen ai tlak lo tuk mi thil cu ngeih i tim hlah uh si law kan lungretheih a dem deuh lai. Kan ii tlaih mi phone ii a brand ai zuam ding kan si lo. Kan sinh fenh brand ai zuam ding kan si lo. Thil man sangsang ii hruh, hman khawh ko ṭtung ah cun 'nang hnak in kei ka ngei deuh' ti ii zuam duh nak lungthin bite hna cu kan ngeih awk a si lo. Kan hman mi thilri hen an ii tlak lo. Thil ṭtha kan hman ah cun kan lungput zong a ṭthat ve awk asi. Dawtnak le zawnruahnak lungthin kan ngeih ve awk asi. Mah lawng ah Minung aa kan baat ter tu bik pawl lak in pakhat cu fawi tuk in kan tei khawh lai!

3. Zeipoah ah Hruaitu si kan duh mi hi asi!

Mi rang pawl nih cun "If you can't beat them, join them" an ti. Mah idiom te hi kan mah laimi sin zong ah um ve sehlaw kan thabaat a dem ngai ko hnga. A ruang cu laimi a tam deuh hi ka zoh hna tik ah kan um nak hmun paoh ah hruaitu si kan duh. Kan duh ning aa kan zul lo tu paoh cu kan huat hna ii kutlaih tṭi ding ah kan sawm duh hna lo. Kan angki zaal chung ii paisa thongkhat ca cu pakhat le pakhat kan ii thleng lai ii kan ngeih cia te kan ngah ṭhan ko lai. Sihmanhsehlaw kan thluak chung ii a um mi ruahnak kan ii thlen tik ah cun ruahnak pahnih kan ram dawhnak a chuah pi lai. Hruaitu ṭtha si kan duh ah cun zultu ṭtha kan si hmasat awk asi. Zeipaoh nih hramthawhnak an ngei dih. Thingfa keuh cin na duh ah cun a ci na erh ta a hau. Cu hnu ah cun a hong keuh lai ii na dum chung ah na phun lai. Hitin a herh ning in ti le dawm na pek hnu ah a hong ṭthang lai ii na dum dawh ter tu thingkungmawi ah a hong chuak lai. Curuang ah minung aa kan baat ter tu bik, nahchuahnak, rualrem lo nak, mi zeirel lo nak le mi hen ngeihchiah ii zuam duh nak te hna chung in luat na duh ah cun; ruahnak, sumsaw le thazaang in na tei khawh hna lo mi hruaitu hna hen kut tlaih awk ah na thawh rit ti hlah!

Toidornak lungthin hen kan umnak, kan phanhnak, kan ton mi le kan hmuh mi pawl chung in a kil kip in fimnak ai lak kho tu lainu/pa kan si dih nak lai ruahchannak tampi hen ka rak ṭtial mi asi.

A rel tu nan dih lak cung ah lomh nak tampi ka ngei!

Monday, June 29, 2015

LGBT le 21st Kumzabi Duhdawtnak - Mai Esther Dimte (HLD)

Leilungtlun kan dam sungah a sunglawi bik mi nihnih an um. Cui nihnih cu ziang an si ti cu kan umnak hmun le kan sinak ciar in an bang awk lo ding. Mi hrek cun kan suah ni le kan thih ni an ti men ding nan mi hrekkhat lala cun innsaang thar kan dinh ni le fatir kan neih ni an ti men ding. Kei cun kan suah ni le ziangruangah kan suak ti kan theih awk ni hi a si ding tin ka ruat. Kan suah ni ah kan nu le pa lawng si lo in sungkhat unau, khuapi le kohran pi pawl zaten an lungawi ih hnisiamsi ten an um. A pahnih nak cu kanmah le kanmah kan tthanglian deuhdeuh, thu kan ruat thei deuhdeuh, kan mah ten kan kepar ah kan hong ding thei zik zuakzo hrawng caan ih leilungtlun minung billion 7 lenglo lakah pakhat kan rak si ve nak a sullam, Pathian ih in sersiam hnawhsannak kan theih ni khi a si. Cui ni ah zo pawl an lungawi ti silen kanmah kha a lungawi tu bik kan si. Ziang ruangah tilen sersiamtu ih in sersiam hnawhsannak kan theih hnu cu a duhnak thlun ding le a zirh mi pawl ngai ding lawng kan hnattuan a si zia kan theih ruangah a si. Pathian cu duhdawtnak a si tin Bible sungah kan hmu (1 John 4:8). Duhdawtnak a si mi Pathian cu mi duhdawtu a si ih a zirh mi khal duhdawtnak a si ve.
Thutlangpi ih ka tar mi hi LGBT (Lesbian, Gay, Bi-gender, Transgender). Lesbian cu nunau in nunau a duh tu a si. Gay cu mipa in mipa a duh tu a si. Bi-gender cu nunau khal mipa khal bangrep ten a duh tu a si ih Transgender cu nunau in mipa si a duh ruangah a zahmawh a thleng awk mi le mipa in nunau si a duh ruangah a thilri a thleng ve mi a si. Tulai media kan zoh a silen hi pawl ih thuhla hi siar cawk le zoh cawk an si lo. Mitampi cun (keimah tel in) siar cuca lo in an zuk lawng zoh ih hnar merh zuihzo tu men fang kan si. An sinak diktak, an dinpi mi diktak, an aupi mi diktak, an duh nak a theih sak tu ngaingai hi zo an si ding? Media ih kan hmuh dan vek a si ahcun American cozah pi a si ding ih a pahnih nak ah Facebook an si ding. A pathum nak ah human rights activists pawl an si ding. Hi pawl thuhla ih kan buai rualrual in kan biaknak, kan zirnak le kan theih nak hmuahhmuah in linglet thluh tumtu seihtanpa ih bumnak ah kan lung a mit ve lo ding cu kan mah hnattuan a si. Fimkhur zet le ralring zet ih kan um a ttul.
An minung ka hua hai lo nan an thil tuah mi le an tuah dan cu ka ngeih lo nak a tampi. “We are created equal” ti cu American rampi nih an aupi mi le an nunpi mi a si ko nan Khrihfa tampi nih cun a thok ten Pathian in a minung pawl karhzai ter ding in nunau le mipa cu pumkhat si dingah in tuah mi kan si ti cu hnget zet in kan pom mi a si lala. Atu’i a lingsa zet mi nu le nu, pa le pa nei awk thei nak dan an suah mi hi ziangruangah kan buai cio si pei? Pitar putar fa nei thei nawn lo pahnih an nei awk ah zo hmanh in kan buai pi hai lo. Nu pa si cing ih fa nei thei lo tei innsaang khal kan buai pi dah lo. Asilen, ziangruangah so fa an nei thei lo ding ti kan theih mi nu le nu, pa le pa neih awk sian nak dan an suah tikah kan buai celcel? Fa nei thei lo cio cio. Mipum karh zai ter thei lo ding cio cio. An bang awk lo maw si? Nu le pa nei awk cing ih fa nei duh lo pawl cu mawhthluk an tong dah lo nan a tui kan unau LGBT pawl hin mawhthluknak an ton hi a nep lo nasa. Bible ca vek in zoh ahcun an ton ding a si hrimhrim ko. An nunnak tiang hmanh in lak sak tlak an si ko. 21st kumzabi ahcun laimi pawl cu tleunak ngah zo tu le Pathian thei/zum tu kan si ruangah kan Bible thawn a kalh awk mi kan do le kan hua cu kan hnattuan a rak si hrimhrim ko. Asinan, a minung hua lo in an thil tuah mi kan huat thiam ih an mah thawn hna kan ttuan tlang thei ding cu a rak thupi ve zet lala. Duhdawtnak Pathian a si mi ih in zirh mi duhdawtnak thawn kan cohlang hai ih mawh kan phurh hai ciamco lo ding cu a thupi zet. An thil tuah mi cu a sual silen an mah le Pathian caih awk hai leh ko seh!
Tuini ah zumtu pawl tampi ih kan buai bik mi hi Pathian in minung pawl karhzai dingah sersiam mi kan si ti kan zumh nak pakhat ruang bik ah a si lo maw LGBT pawl kan mitkem ih kan huat nak bik cu a si? Tuisan ahcun sperm bank timi fa ci khon nak a um zo. Cui hmun ah fa tuah thei a si zo. Paisa tampi a cem ko nan fa duh taktak tu hrangah cun a manhla zet ko. Sihmanhsehla mizapi zaaraan hrangah cun ti thei ding ci a rak si lo. LGBT community pawl hi phundang deuh in zoh sak uh sila kan kaphnih hrangah ttha sawn men ding tin ka ruat. Mitampi cu laar duh ruangah le mi thucawng in himi community an thleng tla si men ding nan himi movement a rak thok tu ngaingai pawl cu an mai pianpi thilri ah lungkim lo (duh awk lo) in an mah vek an duh ruangah le an neih lo mi neih an rak duh ruang bik ah a si ko. Hi pawl cun an mah nih fa an nei thei lo ruangah ram farah nak ih hngakttah pawl, USA ram sung ih cawmtu nei lo nauhak pawl tla an mah fa vek in an cawm hai ih an fa an si ter. Hivek in Pathian khal zum thotho, farah le cawmtu nei lo nauhak khal mah fa vek ih cawm thotho tu nu le nu, pa le pa nupa vek cu soisel ding ka hmu ciamco hai lo. Sihmanhsehla mai sinak ah lungkim lo, mi hur le laar duh men ruang ih LGBT community ih a tel tu le a ttanh ciamco tu pawl bel te cu mitkemzaa an si ka ti. Leilungtlun minung hmuahhmuah in nuihrin covo bangraan ten kan nei thluh nan kan co thluh lo. Atu ih USA Supreme Court pi nih tuihlan liangluang ih an moral law si lo len religious law cu civil law ah an can ter a si cu. American cozah pi in kumkhua hrang ih an neih mi thuthentu pakua sung in panga pawl ih lungkimnak ruangah hivek in leilung pumpi an hnin a si.

Leilung pumpi nih kan zohtthim hai ih an hnen ihsin kan zir rero lai mi democracy ih a suahpi mi thil hmuahhmuah hi ziangtinso tui hlan vek in sangpi ah kan ret thei hai ding ih kan zohtthimh hai thei nawn ding tin thusutnak tampi a suak thei. Thlarau lam in zoh ahcun Sodom le Gomorrah dung an thlun zo tin kan hmu hai ko ding. Sihmanhsehla political standpoint in kan zoh lala a si ahcun society nih a hnong mi pawl, nu le pa tampi nih an mai hrin cia LGBT fa le an hnon mi pawl, suahpi unau pawl ih unau ih pom duh lo mi le zahpi mi pawl hrangah cun a tu vek ih a cozah pi in zalennak saangka a on hai cu an hrangah vanram kai zo vekah an ruat awk ding. Nang le kei zoso kan si ih kan mai kan minung pi Pathian ih sersiam ve mi LGBT pawl kutzung khih ngam ding in? Pathian ih in zirh mi kha duhdawtnak a si lo maw? An minung cu duhdawt uh sila an thiltuah mi bel te cu kan huat khal len kan mawh lo kan ti pei. Duhdawtnak a tam phot a si ahcun tui kan hmuh mi mitkem za le duhnung lo za pawl khal kan pomsak thei leh ko ding. Suak pek ih mipa sinan nunau thinlung nei, nunau si nan mipa thinlung nei kan rual pi pawl ih nitin an rak ton mi hmuhsuamnak le nautatnak pawl ruat sak phah in duhdawtnak thawn pakhat le pakhat zawnruat awk uh si tin ka lo sawm hai duh a si. Netabik ah LGBT a ttanh tu na si khal ah siseh, a do tu na si khal ah siseh pakhat le pakhat kan duh dan le kan duh zawng an bang awk lo a si timi hi kan theih hniglh lo dingah a thupi zet a si. Cutin pakhat le pakhat kan bang awk lo nak theih sak awk uh si la kan mah le kan sinak te ah lungawi thei tu kan si thei ringring nak ding sawn ah zuam uh si. 

Tuesday, June 23, 2015

Santiluan le Technology Devices - Mai Esther Dimte (HLD)

Nikhat hnu nikhat kan san ai thleng thluahmah ih kan hman mi thil khal an ii thleng thluah mah. Kan umnak khua le ram zir in kan hman mi thilri le kan hman dan khal an ii dang cio. Ramdangdang zoh lo in USA sung lawng kan zoh silen computer, internet, phone, GPS, Passport a thei lo tu hi an um lo tluk a si. Zeiruangah ti si ahcuh hi pawl ih a thupit zia hi hngaksiat ten tlawnginn ah an zirh hni leng ah a tak in an hman ter hni ruangah a si.
Computer kong kan zoh silen USA ih tlawngkai mi cu phunthum an kai bak in an homework hi computer thawn tuah hau mi pawl an si cang. Cui homework tuah kho ding in cun tlawnginn ah saya te nih an zirh hni ih inn ah an nu le an pa pawl nih an cinh (practice) ter hni. Cutin kum hngaksia ten computer an thiam tikah an hong upa vima ih kut ih cangan hnak in computer keyboard cung ih cangan an ii olh deuh cang. Phundang in kan sim a silen ballpen le khedan hnak in computer keyboard an hmang tam deuh cang. Cahnah le cati a tlo deuh nan electricity man le internet bill man a ek deuh ve cang. Hibantuk cet thilri hman awk a rak um le a hman an thiam cu a hmang tu pawl vialte cah caan le tangka an ii khonh kho. Cakuat ngannak ah cati, cahnah le ca ngan caan a rau ding mi vialte kha hmakhat te ah computer nih a tuah sak kho dih hni.
Internet kong kan zoh khal silen America ram ih an mipum zate komh hi China ram ih internet hmangtu zat lawng an si ti a si. Internet cungah zeipoh hawl kho a si ruangah biakinn pumh kal tikah Bible ca kenh hau lo in online cungah kan siar kho ih kan phurrit an kan sawn. Culawnghmanh si lo in theih kan duh mi thil dangdang vialte khal a hawl dan kan thiam zat in kan ttul mi information kan ngah kho. Tahtthimnak ah: a ngan a dam lo mi nih a ngan dam lo nak kong kha online cungah research a tuah kho ih cutin sibawi thawn an ii ton hlan ah a dam lo nak ih a hmin le a tuar zia pawl, zei si nih nih zeitluk rau ah a damh kho tibantuk pawl kha a rak thei cia dih kho. Cui a hmuh mi information pawl a hman le hman lo theih duh ah sibawi hnen ah a sim sal tikah sibawi cah khal ah rian a ol zaang ngaingai. Sibawi zoh nak tangka/insurance a nei lo pawl cah cun hihi a tthahnem ngaingai. A dang zeiseh internet nih an kan tthathnem pi hrih tiah cun tluangdang ram dang um kan unau hawikomh dawt pawl ih hmanthlak an taar zawng bakah kan umnak hmun in kan rak hmu kho ve. An umtlannak le an thiltuah mi vialte kan rak thei kho dih ve. Cakuat le documents thupi mi pawl khal ol zaang ten le rang ngaingai in internet cung in kan ii kuat kho ih a rak ttha hnem ngaingai. Asinan, a tikcucaan zoh thiam lo in internet cung rumro ah kan caan kan hman a si ahcun kan nuntu khuasaknak dingah an kan dawnkhaan tu le dung an kan tolh ter tu a rak si kho ve lala. A hman dan kan thiam ding le a hman caan kan zoh thiam ding a rak thupi ngaingai.
Phone kong von zoh sal uh si! A liamcia kumthum hrawng tiang cu kawlram ah duhtawk in mizapi nih handphone an rak ii tlaih kho lo. A ruang cu a man a har ruangah le a sok ih sok a si ruang bik ah a rak si. Phun dang in kan sim silen mi lian deuh le cozah rianttuan deuh lawng nih an rak nei kho. Sihmanh sehla tuisun ah cun sim card pakhat ah 1,500ks lawng a si ruangah mi zaaraan te khal nih handphone an ii tlaih kho dih cang. USA ahcun hngaksia pawl kum 11 an kim in cun handphone an cawk sak hni ih cutin nu le pa nih monitor tuah sak phah in hngaksiasia ten handphone an nei dih. Phone duh tawk ih kan hman kho ruangah khua dang ram dang, peng dang tlang dang um kan unau le hawikomh dawt pawl thawn ii tlawnkai hau lo in phone sung in kan ii leng kho ih thawngvang kan ii thei kho. Ram cangkaang deuh ahcun phone sonh hnak in text message ii kuat hi a rak laar deuh ih aw-kam ii theih kho ngaingai hi cu a ttul tuk caan lawngah a rak si ttheu mi khal hmuh cawk lo a si cang. A tthatnak lam in kan zoh a si ahcun kan duhdawt mi pawl hnen ah khualtlawn lamkai ih a ek heu ding mi sumpai le kan caan vialte kha an kan khon ter kho. Sihmanhsela khat lam lala ahcun phone in kan ii sawn kho ko tin ii tlawnkai an kan daithlan ter ve fawn. Cuiruangah, a hman dan kan thiam ding a rak thupi tuk lala ve.
GPS (Global Positioning System) timi hi ram tthangso ah cun a lar ngaingai. Hinih zeiseh an kan tuah sak kho tiah cun kal kan duh nak hmun ah a sangsang ten an kan simh ih kuih kan duh nak, lanh kan duh nak le pial kan ttul nak hmun vialte an kan sim kho dih tu a si. Hi nih hin ram tthangso um pawl cah tampi an kan tthat hnem pi ko nan kan hman tuk lehpek ahcun kan mai neih cia mi kan thluak hman awk ding thei lo khop in rian an kan ttuan sak tu a si ve. A liam cia mi thlakhat ah hngaksia pahnih phur in dawr in inn lam panh in kan tlun phah ah keimah nih lam thei lo in GPS ka hmang. Tampi a ka bomh ih ka kal nak hmun poh a ka tian ter dih ko nan ka kal duh nak veng kan tian bak ah ka phone battery a ek. Cutikah GPS cu hman awk a rak ttha nawn lo. Hngaksia pakhat cu car seat cungah a to ruangah ka thin a phang tuk lo nan pakhat deuh cu rianrang tuk le rinh lo pin kan kal ruangah car seat kan keng manh lo ih cutin upa to bantuk in ka to ter mi a si. Cutik ah mawttaw kha zokzok ten ka mawng ngam lo. Ai hlok tuk pang a si ahcun hngaksia kha tokham tangah a tla pang lai ti ka phang. Cuncun police nih an kan hmuh lai ih ticket an kan pek lai ti le ka phang phah fawn. Cutin thin phang ngaingai in  le GPS rinhsan em em ih ka kal lengmang lio ah ka GPS kan hman kho nawn lo tikah phone sonh ding tiah le ka phone sung in GPS ka hman mi a si ruangah sonh a ngah nawn lo. Ka lungre a thei ih ka thin a phang. Kan gas khal a ek dengmang. Tlawmte lawng a taang. Tamtuk ka tlau pang a si ahcun gas a ek lai ih cutin lamcung ah ai tarhak dingmi kan si. Cutikah ka lung sung ah duk tiah a ra suak mi cu mirang pawl nih an uar taktak mi plan B hi a si. Cucu zeiseh a si tiah cun thil pakhat kan hluhsuah kho lo a silen a dang zeiseh kan tuah lai timi plan neih cia khi a si. Ka phone battery a eh hlan ah khan ka phone sungah ka kal nak ding hmun pawl rak zoh cia sehla a tu bantuk in thinphang le lungrethei in kan um lo tur. Ka sim duh hoi mi cu zeibantuk thil hmanh hi ralring le fimkhur ten kan hman thiam ahcun an kan bawmtu ttha ngaingai an si ko lai nan poisa lo in kan um pang a si ahcun kan thluak hman ding hna an kan theih ter lo tu thil ah an cang kho ti mi hi a si. Zei thil poh hi a hmangtu le a hman dan a thupi ngaingai timi an kan zirh.

Lethnubik ah langh ter ka duh mi cu passport timi electronic device zaphak tia te khi a si. Cui thil fate nih cun computer/internet cung ih kan ret mi kan ca/documents/zuk/videos vialte an kan simhlawm sak tu a si. Cuithil sungah kan thuhla vialte kan re dih kho. Hla kan duh mi le thil dangdang a thilri in phurh le cawi kan huam lo mi le phurh le cawi awk a ttha lo mi thil vialte kan ret kho dih nak hmun a si. Hitluk in thilttha an kan tuah sak kho tu a si ko nan a hman dan kan thiam lo ih kan daithlan pang a si ahcun mi nih kan mai pumpak thuhla, zuk le videos vialte an kan fir sak kho dih mi thil a si fawn. A hmang tu nih lungfim hnavar ten a hman thiam si ahcun ai tthat hnem pi lai ih a thiam lo silen a mah thawnginn a tian ter tu thil a si kho ve fawn. 

Friday, June 19, 2015

Ethical Dilemma - Mai Esther Dimte (HLD)

Three years ago, I was in Virginia, USA, working at a shelter for abused women and children as a shelter manager. The job seems pretty simple and easy; however, it has a lot to do with confidentiality and professional boundary. I worked so hard and kept myself updated with the latest information at the shelter and in town of course. Every day was a learning experience.
One day, I was told that one of our clients had to go home, but didn’t want to ask permission to leave the shelter. It was only because she won’t be able to come back without any domestic or sexual violence incident. She told the other clients in the shelter and asked them if they could talk to me on behalf of her. So one of the clients came and explained to me what happened. I simply thanked her and reminded her that I could not discuss with a third party. She went back and told the client. The client came to the office and told me all about what happened to her mother that day. Her mother was arrested for drug use and her little 7-year-old brother was left alone at home. She said that the neighbors watched him and if no one in the family came before a certain hour, the law enforcement would take him away. Not to mention, this client was abused by her step father and was afraid to go home to get her little brother. She didn’t seem to have any other choice. She didn’t know if her step father was around or not. She asked if I could give her permission to leave the shelter and of course I let her go. As a shelter manager, I was not supposed to give any clients permission to stay overnight; however, after hearing her incident report at home, I couldn’t remember what the rules of the shelter and the policies for the organization were. It was my honest mistake. I sat there and realized that I was doing what I was not ought to do. And so I called my supervisor and explained her all about it. I didn’t recognize that I had broken the confidential between me and the client by sharing her personal information. I also realized that I put her in danger where she was before. Moreover, I felt guilty and unfair to other clients since I broke the rule as I let one client go in and out. I also made them think they could go out anytime they want. We spent time re-educating the other women to reinforce what the rules of the shelter are.
I learned that I could have asked the client to talk to her neighbor in front of me to see if her step father was home, but I didn’t. I should not have told her that she could go home and come back in front of other clients. She could have been in a better place if I had transferred her to other agency, but I didn’t. One thing that I still feel regret is that I did not ask her if she really wanted to go home to get her half brother. She had the pressure on her by her neighbors and other clients who were there with her saying that she must take care of this 7 year old boy. Under the circumstance, she could not make any decision whatsoever, but I made a decision for her and sent her home. As a social worker, I could not make the same mistake twice. In our daily basis, it is very easy to use the power and the ability we have in order to force the client to make decision and to do the way we want them to. However, it is not a healthy way to resolve the problems for a good social worker to take an advantage of her/his power over the client. We must make decision carefully. We must think clearly before we handle the problem.
            When a difficult, new or overwhelming situation arises, my advice is to always seek supervision if the opportunity is present.  In this situation I could have told my client to wait 5 minutes for me to return with options.  We must always be aware that making a decision for a client violates social work ethics; however, I don’t think I should feel regret about this scenario.  She had pressure from every side and in crisis situations, people are forced to act promptly. 

Friday, June 12, 2015

Tuisun Mino Thaisun Hruaitu - Joseph Bawi Thawng Lian

Hruaitu kan ti tikah ziangvek lam hruaitu a um thei ti si le innsungsaang hruaitu, khua le ram hruaitu, church hruaitu si lo le miphun hruaitu ti in a phunphun a um thei. “Tuini mino Thaisun Hruaitu” ding nih cun ziangvek lungput, ziangvek lungthin, ziangvek nuncan ziaza nei a t’ul ti sile ‘zo si ka si?’ ti theiawk ding, t’uanvo lak ngam tu si ding (mipi pawl hnen ah), duhdawtnak nei ding, zaangfahnak nei ding, thleidannak nei lo ding, tangdor nun nei ding, zaangfah ngaithiam nak nei ding, diktak ih thil tuahtu (thu rel ngam tu) cu pawl cu hruaitu t’ha pakhat ih a nei t’ul mi pawl an si.
Tuini mino thaisun hruaitu nih a theih t’ul mi hmaisa bik cu amah leh mah “zo si ka si” ti theiawk a t’ul. Hruaitu tampi cu keimah hi zo ka si ti theiawk lo in mipi hmai ah duh poh in tlanlen kan hmang. Taht’himnak ah zo kip deuh nih kan upat t’ihzah mi church hruaitu pastor nih a hruaimi mipi pawl hmai ah zo si ka si ti thei awk lo in duh poh in nung seh la a mipi pawl ih mithmuh ah cun santlai lo hruaitu (pastor) ti ah hmuh a si ding. Curuangah hruaitu nih cun nitin a nun ah kei hi zo ka si ti theiawk ringring a t’ul. Cun hruaitu t’ha nih cun a mipi pawl ziang an cang, an tuar caan khalah “t’uanvo” lak ngam tu si a t’ul. October 4, 1991 thlanglei Africa ram tipi tlun ah lawngpi pakhat cu thlisia le tisuar in a hnuai ciamco cu tikah lawngpi mawngtu pawl cun lawng totu pawl an tlansan t’heh. Sim duhmi cu hruaitu t’ha nih cun a mipi pawl ziang an can, harnak an tuar khal le t’uanvo a lak ngam. Cun hruaitu t’ha nih cu a mipi pawl parah duhdawtnak lungthin thawn kaihhruai a t’ul. Korin sungah khal kan hmu thei duhdawtnak i a thupit zia. Hruaitu t’ha nih a mipi pawl duhdawtnak in a kaihruai thei a si ahcun amah tla mipi pawl i duhdawtnak a co ve ding. Hruaitu t’ha pakhat nih cun a mipi pawl ziang harnak an tong tikah zaangfahnak a nei. Hruaitu t’ha pakhat nih cun a mipi pawl par ah thleidannak a nei lo a t’ul. Hruaitu pakhat nih thleidannak a neih a si ahcun mipi karlak ah remawklonak, huatawknak pawl a suahpi thei. Curuangah hruaitu t’ha nih cun thleidannak a nei lo ding a thupi nasa. Mipi pawl parah tangdor loin namneh lungthin a neih a si ahcun upat tlak hruaitu t’ha a si thei lo ding. Curuangah hruaitu t’ha nih cun tangdor nak lungthin a neih a t’ul. Hruaitu t’ha pakhat nih cun dik tak ih thurelngam tu si khal a t’ul. A mipi pawl nih t’hatlonak an tuah tikah diktak ih an thu relngam simngam tu si a t’ul. Curuangah hruaitu t’ha nih cun diktak in thu rel ngam tu si a t’ul. Kan Cathianghlim sungah zoht’himtlak hruaitu t’ha pakhat kan hmu thei mi cu Joseph a si. Hruaitu t’ha a rak cannak cu a nauhak lai i sin Pathian a t’ihzah, nu le pa thusim ngaitu khal a si fawn. Amah leh mah zo si ka si ti a nitin nun ah a theiawk ringring. T’uanvo lakngamtu khal a si, a mipi parah duhdawtnak a nei, zaangfahna a nei, thleidannak a nei lo, tangdor nun a nei, diktak in thu a relngam. Curuangah zoht’himtlak hruaitu t’ha ah a cang.
Curuangah mino cu kanmawi lai, kan cah lai, kan fim lai caan a si. Hruaitu kan si lai caan a si ruangah nitin kan nunnak ah Joseph bang in zo ka si ti theiawk ding, duhdawtnak nei ding, tangdor nun nei ding, thleidannak kan nei lo ding a thupi. Curuangah “Tuisun mino thaisun hruaitu” ding nih a ni tin nun ah duhdawtnak, zaangfahnak, thleidannak nei lo, tangdor nun in a nun a si ahcun zoht’him tlak hruaitu t’ha mino a si ding.

Hminsin: Salai Joseph Bawi Thawng Lian hi Pu Bawi Pian fapa a si ih Falam ah um mi an si. Ramthlo hrin tonkhawmnak April 15-20, 2015 ih cangan zuamnak ah pathumnak a ngah tu a si. 

Thursday, June 11, 2015

Human Behavior and Developmental Stages - Mai Esther Dimte (HLD)

Regarding human behavior in the social environment, one can point out many different dimensions. Everywhere we go we will have to face human behavior conflict. It is because no one is born to have the same personality as others. Everyone has a different personality. Some have stronger personalities than others. Some has the sweetest personality. In life, we don’t always get to choose who we want to be friends with or who we want to be around. Instead we have to deal with anything that is lying ahead of us. For instance, if we don’t come from a psychology major in undergrad school, we might have a hard time finding out what exactly the human behavior is and how it can affect us in our field practicum.
There are two different kinds of people. The first kinds of people are good at pretending. So they pretend like they are happy and smile when they are grieving and crying inside. They might avoid conflict just because they don’t want to fight with other people. Or maybe they consider themselves as losers. On the other hand, the other kind of people would be the people who are frank and willing to confront any kind of conflict at any time. A lot of the times our social environment can push us to change our attitude. For example, a three year old boy wants to get more cookies, but his mom tells him “no” several times. He knows exactly that if he cries in public, his mom will give him a cookie. So he is manipulating his mom’s will power. On the other hand, the mom may feel pressured by the looks of people around them. As a result, she will hesitantly give an extra cookie to her son. If we look around our social environment we will see how much we are influenced by other people’s behavior and how much we influence other people as well. Every human being knows how to get things they want from other people. The only difference we may find is that some are willing to do anything to get what they want; whereas, other people hesitate to ask for it. The behavior and attitude that other people have can be very challenging for us in our daily lives. If we take a look at the work of Eric Erickson, who is an ego psychologist, we might be able to find some solutions regarding other people’s behavior.
Eric Erickson has eight developmental stages that cover the life span from birth to death. The first stage is at infancy, which starts from birth to 18 months old. It is about hope, which contains trust versus mistrust. At this stage, we try to know who we can trust and who we can count on. We look for emotional support. Whoever can give us the things we need to automatically become their team members.
The second stage is early childhood, which starts from age 18 months to 3 years old. It is about will, which is the stage of autonomy versus shame and doubt. In this stage, we are trying to be independent. We want to find a way to get around without anybody help. In other words, we are building self-confidence and pride. When I say this I don’t necessarily mean that we stay away from our caregivers. Instead we use our caregivers as our main resource and we go back to them every time we feel weak or when we get lost.
The third stage is about purpose, which contains initiative versus guilt. The stage starts from age 3 to 6 years old. At this stage, we have our way of doing things. We have our own opinions and goals. We explore new things and learn new things from school and from anywhere we are. We feel that we can express our imagination with our own language.
The fourth stage is about competence, which is industry versus inferiority, which starts from age 6 to 12 years old. In this stage, we are like sponges. We absorb everything we can possibly see and experience in our social environment. We learn how to play a fair game. We are aware that we may not receive things from other people all the time in fact; we understand that we may have to give too at some point.
The fifth stage is about fidelity, which is adolescence. It is about identity versus role confusion, which starts from age 13 to 19 years. On this stage, the preteens become actual teenagers. They talk more with their friends or peers than they talk with their parents. They switch the reference they use. They have a sense of personal identity.
The sixth stage is young adulthood. It is about love, which contains intimacy versus isolation. The age groups start from 20 to 24 years. At this stage, we have a solid sense of identity. We firmly understand who we are and whom we belong. We not only care about ourselves but care about other people as well. We start to consider whom we may want to spend the rest of our lives with. We start to plan for our intimate relationship, marriage, and children.
The seventh stage is about care. This stage starts at middle adulthood. The age groups start from 24 to 64 years. This stage is called generativity versus stagnation. At this stage, we try to lead young people instead of following. We start to think about our future generation. We start looking for solutions on how we can best serve or help our children to reach their goals.
The last stage is called old age which is also known as late adulthood. It is about wisdom, which contains ego integrity versus despair. The age group is from 65 to death. When we reach this age, we not only try to accept the death but also consider the legacy we want to leave behind.

To conclude, people not only act differently according to their age groups but also depending on the social environment they are in. If we are not familiar with Erickson’s theory, we might have a difficult time understanding people’s behavior.  As a social worker, it is very important to not take thing personally or to go home with problems at work. If we want to remain professional in our field, we have to be aware of our client’s social environment and the age group they are in. This is not going to be an easy task but it is essential to be able to process human behavior when resolving problems as a future practitioner.